به گزارش خبرگزاری حوزه، از جمله مهمترین مطالبات سکاندار حکیم و بیدار انقلاب اسلامی از نخبگان، مسئولیتپذیری آنان در قبال جامعه اسلامی است کما اینکه این مسأله بارها در بیانات و رهنمودهای معظمله در دیدارهای متعددی که با جوانان نخبه و همچنین مسئولان متولی امور نخبگان داشتهاند، مطرح شده و اهمیت و حساسیت این موضوع میطلبد که از هر گاهی به بهانهای این مطالبه مورد تأکید مجدد قرار گیرد.
وظیفهشناسی و دغدغه خدمت به مردم
دکتر سیده فاطمه سیدمدللکار، مدرس دانشگاه و پژوهشگر مسائل فرهنگی با بیان این که نخبگان متعهد و پایکار انقلاب و مردم، از جمله مهمترین سرمایههای کشور در مسیر رشد و تعالی به شمار می روند، گفت: هر چند برخی صرفاً نام و عنوان نخبه را با خود یدک می کشند اما حقیقتاً کم نیستند نخبگانِ دغدغهمند و وظیفه شناسی که اعتلای ایران اسلامی و خدمت به مردم برایشان اولویت نخست بهشمار میرود و انصافاً در این زمینه همواره در میدان خدمت حضور داشته اند و منشأ آثار و برکات فراوان بودهاند.
وی افزود: نخبگان در هر جامعهای در زمره افراد تأثیرگذار به لحاظ فرهنگی، سیاسی و اجتماعی هستند که به خصوص در فضای حکمرانیِ مطلوب و در عرصه تصمیمسازی می توانند با ایده ها و پیشنهادهای خود به حل مشکلات و دست کم، کاهش آن ها کمک کنند، چرا که به هر حال مشارکت مؤثر و بههنگام نخبگان در مسائل مختلف با توجه به نفوذ و جایگاه اجتماعی و حیطه تخصصی آنان جهت راهنمایی و هدایت اقشار مختلف جامعه از اهمیت بسزایی برخوردار است.
لزوم توجه به نگاه و رویکرد مقام معظم رهبری
مدرس دانشگاه همچنین گفت: با نگاهی به نظر و رویکرد حضرت آقا در زمینه نخبگان میتوان به نکات بسیار مهمی دست یافت که به مسئولان و متولیان امر در کشور کمک میکند به درستی قدردان این ظرفیت عظیم باشند، ضمن آن که خود نخبگان نیز مراقب این جایگاه و مسئولیت سنگین باشند و از آن در مسیر خدمت به مردم و تعالی کشور، نهایت استفاده را داشته باشند.
سیدمدللکار ادامه داد: رهبر معظم انقلاب مهرماه سال ۸۳ در دیدار با جوانان نخبه و دانشجویان کشور ضمن تأکید بر اهمیت تواضع و مردم داری نخبگان ابراز داشتند: "شما نخبگان جوان هرچه عالمتر و نخبهتر میشوید، متواضعتر شوید؛ این را فراموش نکنید، مبادا نخبه بودن خدا نکرده در شما نخوت ایجاد کند؛ نخبه بودن ملازمهیی با نخوت گرایی ندارد؛ البته من در شماها نمیبینم؛ چهرههای نورانی شماها اینجور نشان نمیدهد؛ اما به هرحال مراقب باشید، فضای نخبگی در کشور با فضای تکبر بکلی باید جدا شود؛ هرچه شما موفقیتهای علمیتان بیشتر شد، هرجا به تحقیق جدیدی دست یافتید و توفیق بیشتری پیدا کردید، متواضعتر، مردمیتر و خلاصه، خاکیتر شوید؛ این است که میتواند تداوم پیشرفتها و فایده وجود شما را بیشتر کند. "
پژوهشگر مسائل فرهنگی اضافه کرد: ایشان همچنین در جای دیگری با تأکید بر این که باید تواناییِ شخصی فرد نخبه به توانایی ملّی تبدیل شود، گفتند: "باید جوانان نخبه با کار و تلاش و پشتسر گذاشتن مشکلات بر ظرفیت وجودی خود بیفزایند و بدون توقف، مسیر پیشرفت را ادامه دهند"
پیشقراولان تحول مطلوب در کشور
وی همچنین گفت: بر اساس آنچه که از کلام نورانی رهبر عزیزمان دریافت می کنیم، فرد نخبه با احساس مسئولیت و تعهد توأم با تخصص خود میتواند پیشقراول یک تحول مطلوب در کشور باشد و به تعبیر صریح حضرت آقا زمینه ساز ارتقای توانایی ملی باشد و به این وسیله به سهم و وُسع خود توطئهها و ترفندهای شوم دشمنان در حیطههای گوناگون را خنثی سازد.
مدرس دانشگاه با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم حفظ و تعالی جوهر نخبگی و قانع نشدن به شرایط فعلی گفت: به تعبیر حکیمانه حضرت آقا، نخبه باید تحرّک در مسیر پیشرفت داشته باشد و گرنه صِرف نخبه بودن کافی نیست چرا که نخبه متحرّک و نخبهی پیشرونده برای کشور یک ثروت عظیمی است.
تعریف نخبگی و رسالت نخبه
حجت الاسلام و المسلمین محمد ملکزاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز ابراز داشت: بر اساس تعریف ارائه شده در آیین نامه احراز نخبگی، فرد نخبه به کسی گفته میشود که اثرگذاری او در امر تولید و توسعه علم و هنر و فناوری و فرهنگسازی و مدیریت کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکریاش زمینه ساز خلاقیت و نوآوری در مسیر شتاب بخشیدن به رشد و توسعه علمی و اعتلای جامعه انسانی شود.
وی افزود: البته مسلم است که چنین توانمندی و قابلیتی میبایست خودش را در مرحله عمل نشان دهد به این معنا که فرد مدعی نخبگی باید در هر حوزهای اعم از سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حوزههای دیگر بتواند وضعیت حال و آینده پدیدهها را در سطوح مختلف داخلی و بینالمللی تحلیل و بررسی و تبیین کند. بر این اساس، او باید بتواند حوادث و پدیدهها را مدیریت و در راستای ارتقای زندگی اجتماعی راهکارهای هوشمندانه ارائه کند و طبعاً چنین عملکردی منوط به برخورداری نخبگان از شاخصهای مثبت اخلاقی، هوشمندی و دلبستگی به مردم و میهن خویش است.
وی همچنین اضافه کرد: از سوی دیگر، مردم در جامعه اسلامی نیز موظف به الگو قراردادن نخبگانی با این ویژگیهای اخلاقی هستند؛ همچنان که آقا امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند: "النّاسُ أتباعُ مَنِ اتَّبَعوهُ مِن أئِمَّةِ الحَقِّ وأئِمَّةِ الباطِلِ...، فَمَنِ ائتَمَّ بال صادقین حُشِرَ مَعَهُم، ومَنِ ائتَمَّ بال منافقین حُشِرَ مَعَهُم؛ مردم در قیامت دنباله روی آن پیشوای حق یا پیشوای باطلی هستند که در دنیا پیرو او بودهاند؛ هر کس راستْدینان را به پیشوایی بگیرد، با آنان محشور، و هر کس منافقان را به پیشوایی برگزیند، با آنان محشور میگردد"
چالشهای نخبگانی و لزوم تعهد توأم با تخصص
حجت الاسلام و المسلمین ملک زاده همچنین بیان داشت: از مهمترین عوامل توفیق و پایداری یک نظام حکمرانی، حضور پویا، بهموقع و متعهدانه نخبگان متخصص در عرصههای گوناگون، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است، ضمن آن که به هر حال از سوی دیگر، نظام سیاسی نیز باید در جهت جذب نخبگان و بکارگیری آنان در مسیر تصمیم سازی نظام اقدام مدبرانه صورت دهد تا زمینه مشارکت اجتماعی آنان فراهم شود.
وی افزود: با این حال گاه برخی چالشها مانند عدم تعریف جایگاه و حد و مرزهای اجتماعی نخبگان، سکوت یا اعلام نظرهای غیراصولی از سوی آنان موجب انحراف از وظایف اساسی نخبگانی را فراهم میآورد و گاه امنیت ملی را که حفظ آن از اولویتهای حکمرانی اسلامی است به خطر میاندازد. در طول چهار دهه گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بهدلیل عدم ایفای نقش مؤثر و مناسب از سوی برخی نخبگان سیاسی و اجتماعی، جامعه ایران شاهد فتنهها و آشوبها، تفرقهها و اختلافات و سایر تهدیدها و بحرانها علیه امنیت ملی بوده که برخی از مهم ترین خسارات آن ها را هم به عینه مشاهده کرده ایم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اتخاذ مواضع غیراصولی یا سکوت در برابر این بحرانها و تهدیدها هر دو از مصادیق چالشهای نخبگانی محسوب می شود؛ مساله ای که در تاریخ اسلام همواره جریان داشته و بستر تهدید گوناگون علیه جامعه اسلامی را فراهم آوردهاست. در بررسی ریشهها و عوامل اصلی این پدیده عمدتاً موضوعات دنیا طلبانه به چشم میخورد، کما این که دلیل عمده انحراف خواص و نخبگان در واقعه تاریخی کربلا نیز دنیاگرایی و دلبستگی شان به قدرت و ثروت بوده است و این که حاضر نشدند در دفاع از حق و حقیقت، هزینه بدهند.
نظر شما