سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» در ادامه سلسله مباحث مربوط به امام (ره) در بستر تاریخ به چگونگیِ زندگی ایشان در تبعید و حوادث پیرامون آن می پردازد.

*تبعید به ترکیه

با اعتراض شدید حضرت امام(ره) نسبت به لایحۀ مصونیت مستشاران آمریکایی، در 13 آبان 43 به دستور مستقیم آمریکا، ایشان به ترکیه تبعید می­شوند. صبح همان روز حاج آقا مصطفی که راهی منزل آیت الله العظمی مرعشی بود از سوی رژیم دستگیر و به زندان قزل قلعه فرستاده شد. وی پس از 75 روز آزاد و به نزد امام در ترکیه فرستاده می شود.

مقامات ترکیه­ای بعد از جابجایی پیاپی محل اقامت امام، سرانجام در 21 آبان 43 ایشان را به شهر بورسا در 460 کیلومتری غرب آنکارا منتقل­ کردند.

امام بعد از استقرار در این شهر با ارسال نامه­ای به خانواده اش، درخواست ارسال کتابهایی در زمینه أدعیه و فقه نموده و تأکید می­کنند: برای نجات ایشان از تبعید به کسی متوسل نشوند. امام(ره) در بورسا با فراقتی ­که به دست آورد، توانست تحریر الوسیله را بنویسند.

 *رهبری انقلاب از سوی مراجع تقلید در نبود امام (ره)

در این ایام جوّ سیاسی حاکم بر کشور، بسیار خفقان و منزل علما و مراجع نیز به شدت از سوی رژیم در محاصره بود؛ اما اندک اندک مجاهدین پیرو امام، با حرکات سیاسیِ مخفی، وضعیت موجود را تغییر داده و دامنۀ فعالیت­های سیاسی علیه رژیم گسترش می یابد.

آیت الله میلانی با صدور نامه ای به تبعید امام اعتراض کرده و آیت الله العظمی مرعشی در آغاز درس خارج خود، به تجلیل از امام و مبارزات ایشان می­ پردازند.

در همین ایام تظاهراتی با هدایت جمعیت مؤتلفه اسلامی در تهران صورت می­گیرد و شعارهایی همچون: «سلام برخمینی» و «خمینی بت شکن، ملت تو را می­خواهد»، طنین انداز می شود.

در محرم سال 43ش. مراجع عظام به خصوص آیات عظام: میلانی و مرعشی، وعاظ و روحانیون را به مبارزات با بدعت­ها سفارش کرده و می خواهند تا روی منبرها برای بازگشت امام خمینی (ره) دعا کنند. این حرکاتِ همگانی روحانیون علیه رژیم، به دستگیری گستردۀ آنان در سراسر کشور از جمله: حجت الاسلام احمد کافی، آیت الله شیخ یحیی انصاری و آیت الله هاشمی رفسنجانی منجر می­شود.

*انتقال امام به عراق

در 13 مهر 1344 هواپیمای امام (ره) و فرزندش از ترکیه پرواز کرده و در فرودگاه بغداد فرود می­آید. امام (ره) و آقا مصطفی در حالی که هیچ کس آنها را همراهی نمی­کرد، به طرف­ کاظمین حرکت نموده و در مسافرخانه­ای به استراحت پرداختند. بعد از انتشار خبر ­اقامت امام، انبوهی از علمای نجف و کربلا به ملاقات ایشان رفتند.

*امام در سامراء وکربلا

امام بعد از دو روز اقامت در کاضمین به اتفاق بسیاری از علما به طرف سامراء حرکت می ­کنند و در ­آنجا با استقبال باشکوه برادران اهل تسنن و شیعه مواجه می ­شوند. فردای آن روز، امام راهی کربلا شده و به زیارت قبر مطهر امام حسین (علیه السلام) مشرف می­شوند ­که مراسم استقبال از جهت کمیت و کیفیت در سطح بسیار بالای بوده است.

*امام در نجف

 امام بعد از یک هفته اقامت در ­کربلا­ به درخواست آیه الله سید محمد شیرازی به سمت نجف اشرف حرکت می­کنند. در ­نخستین شب ورود، آیات عظام: خویی، شاهرودی و حکیم به دیدن ایشان رفتند. روزهای بعد نیز سیل تلگرام به نجف روانه شد. امام پس از­ گذشت چند روز، تدریس فقه و اصول خود را آغاز می­کنند.

*مبارزه در اوج خفقان

 بعد از تبعید رهبر انقلاب اسلامی ایران به خارج از کشور، هیچ گاه موج این دریای خروشان آرام نگرفت و علیرغم برقراری جوّ بسیار خفقان امنیتی حاکم در ­کشور، پیروان ­آن رهبر ­فرزانه، با شاخص قرار دادن کلام امام خمینی (ره)، حرکات سیاسی خود را به صورت محرمانه در جهت خشکاندن ریشه های حکومت استبداد پیش می­بردند. در طرف مقابل نیز رژیم به سرکوب قیام با دستگیری و زندانی اقدام می­نمود.

در 15 خرداد سال 1345 جامعه مدرسین حوزه علمیه، تسلیت نامه ای برای امام نوشتند و در آن به اختناق موجود در ایران و دستگیری علمای مجاهد اشاره کردند که در شکنجه گاه به سر می بَرند.

با آنکه امام در نجف بودند، اما هیچ گاه ارتباط خود را با مجاهدین و انقلابیون قطع نکردند، بلکه از نجف حوادث را رصد کرده و از طریق مکاتبات، نهضت را رهبری می فرمود.

*آغاز درس ولایت فقیه

در بهمن 1348 امام (ره) درس ولایت فقیه را در مسجد شیخ انصاری (ره) آغار می­کنند که در آن موضوعاتی چون: اثبات ولایت فقیه، مبارزه با تئوریِ تفکیک دین از سیاست، معرفی ابعاد گوناگون سیاست، افشاگری بر ضد رژیم شاه، مبارزه با روحانی نماها، خطر صهیونیسم و... مطرح و مورد بحث قرار می­گیرد.

نوارهای ضبط شدۀ درس ولایت فقیه در نجف استخراج و بعد از تنظیم به دو زبان عربی و فارسی در نجف و ایران پخش می گردد. این جزوات و نوارهای آن در ایران به گونه­ای گسترده و پخش شده بود ­که ساواک طی دستورالعملی حکم جمع آوری آن را صادر­ کرد. 

* شهادت آقا مصطفی و شتاب انقلاب

در اول آبان 1356 حاج آقا مصطفی فرزند امام (ره) به طور مشکوکی از دنیا می‌رود؛ در حالی که علائم مسمومیت در بدن وی دیده می شد.

خبر شهادت حاج آقا مصطفی در محافل داخل و خارج بازتاب گسترده­ای داشت و بعد از ­ظهر همان روز مجلس ترحیمی در مسجد اعظم قم از سوی آیت الله العظمی ­گلپایگانی برگزار می­گردد. برپایی مجالس پی درپی در شهرهای مختلف برای حاج ­آقا مصطفی سرآغازی برای حضور­ علنی مردم در نهضت و شتاب گرفتن انقلاب گردید و شاید به همین جهت بوده که امام در­گذشت وی را به عنوان الطاف خفیه الهی قلمداد کردند.

* قیام 19 دی و شتاب انقلاب

بعد از آن که رژیم از طریق مقالۀ احمد رشیدی با موضوع «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به امام خمینی (ره) توهین کرد، آتش خشم انقلابیون شعله ور شده و آرام آرام دامن رژیم را گرفت. بعد از انتشار مقاله مذکور، طلاب و روحانیون قم اعتراض­گسترده­ای را در 19 دی 1356 آغاز و علیه رژیم سخنرانی هایی را ایراد کردند که با هجوم ­کماندو­های مسلح رژیم روبرو شده و این حمله به شهادت و زخمی شدن عده زیادی از طلاب و مردم انجامید.

به مناسبت شهادت قیام 19 دی، مراسم های مختلفی در سراسر ایران و به خصوص در تبریز برقرار می­شود که این مراسم هم به خاک و خون ­کشیده می شود. این وضعیت پیوسته ادامه می یابد، به طوری که نهضت جان تازه ای گرفته و قیام علیه رژیم همگانی می شود.

حضرت امام(ره) در نجف سرکوبگران قیام 19 دی را محکوم و با حمله شدید، دولت­های آمریکا، انگلیس و شخص شاه را مقصر کشتار 19 دی معرفی می نمایند.

 انتهای پیام: 40/313