به گزارش خبرگزاری «حوزه»، پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال 1374 با هدف بازکاوی روش‌ها و چارچوب‌های نظری دانش فقه در عرصه‌های فردی و اجتماعی تأسیس شد.
این مجموعه علاوه بر تحقیق گسترده در مسائل جدید فقهی و ترجمه آثار حقوقی، به تدوین کتاب‌شناسی‌های مرجع و موسوعه‌های تخصصی در موضوعات فقهی و حقوقی اهتمام ورزیده است.
این پژوهشکده، گرایش مستقل را در دستور کار خود قرار داد و به دانش‌های پایه‌ای فقه، به عنوان زیر ساخت مطالعات پژوهشکده فقه و حقوق برای نخستین بار توجه ویژه کرد.
این پژوهشکده از نظر روزآمدی و گستره موضوعات، انجام مطالعات تطبیقی در دانش فقه و حقوق و التزام به روش‌های نو پژوهشی، در سطح کشور جایگاه ممتاز و کم‌نظیری دارد.
این گروه عهده دار مطالعه و پژوهش در زمینه دانش هایى هم چون اصول، قواعد فقهى، رجال و حدیث می باشد.
*نگاهی بر اهداف گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق
از اهداف این گروه: «انتقال نیازهاى عرصه استنباط به دانش اصول و تبدیل آنها به موضوعاتى در قالب و صبغه اصولى»، «سوق دادن مهارت هاى موشکافانه اصولى از مباحث صرفاً علمى به مباحث کاربردى»، «توسعه کمى و کیفى دانش اصول در چارچوب ماهیت و نقش ابزارى آن و با هدف پاسخگویى به نیازهاى استنباط مسائل نوپیدا»، «جلوگیرى از تبدیل شدن دانش اصول به دانشى غیرناظر و غیرمفید نسبت به استنباط»، «بسترسازى لازم علمى جهت رواج یافتن نظریه پردازى در اصول و فقه» و «بارورسازى ظرفیت هاى دانش قواعد فقهى در چارچوب تقویت مباحث تطبیقى فقه و حقوق» می باشد.
بررسى آن دسته از قواعد که به رغم برخوردارى از نقش تعیین کننده در استنباط، حجم اندکى را در بحثهاى اصولى به خود اختصاص دادهاند، مانند سیره، تناسب حکم و موضوع، مباحثى که رابطه کتاب و سنت را تنظیم مىکند و... در قلمرو پژوهشى این گروه قرار مىگیرد.
گفتنی است؛ بررسى قواعدی همچون ارتکازات متشرعى و عقلایى و میزان و مقدار دلالت فعل معصوم و همچنین بررسی مباحث تأثیرگذار در علم اصول همانند دانش هرمنوتیک و فلسفه زبان تحلیلی از دیگر مسائلی است که در قلمرو پژوهشی این گروه قرار دارد.
*با وظایف گروه دانش های وابسته به فقه بیشتر آشنا شویم
این گزارش می افزاید؛ «مطالعه، تحقیق و اجراى طرح هاى پژوهشى در زمینه های گوناگون»، «شناسایى خلأها، نیازها، آسیب ها و مشکلات فقهى و حقوقى نظام جمهورى اسلامى»، «آسیب شناسى فقهى - حقوقى نهادهاى تقنینى، قضایى و اجرایى نظام جمهورى اسلامى»، «ایجاد گروه هاى تخصصى جهت اجراى برنامه ها و فعالیت هاى پژوهشی»، «تهیه مجموعه هاى اطلاع رسانى (مأخذشناسى، قاموس، معجم و ...)»، «فراهم آوردن زمینه رشد و توسعه دانش و توانایى پژوهشگران پژوهشکده از طریق تشکیل و کارگاه هاى آموزشى، برگزارى نشست ها و گفت وگوهاى علمى، ایجاد فرصت هاى مطالعاتى و ...»، «شناسایى، جذب و به کارگیرى پژوهشگران و صاحب نظران توانمند و حمایت از فقه پژوهان حوزه علمیه جهت زمینه سازى رشد و اعتلاى آنان»، «اطلاع رسانى به حوزه هاى علمیه در زمینه پرسش ها و چالش هاى نوپیداى جامعه و نظام اسلامى در عرصه فقه و حقوق اسلامى»، «ارتباط و همکارى با سازمان ها، نهادها، مؤسسات و مراکز علمى، پژوهشى و اجرایى به منظور پیش برد اهداف پژوهشکده» و «برقرارى ارتباط فعال و سازنده با دیگر پژوهشکده ها و واحدهاى زیرمجموعه پژوهشگاه با هدف اجراى طرح هاى مشترک و جلوگیرى از انجام کارهاى موازى و تکرارى» از وظایف این گروه می باشد.
*کتب منتشر شده
«بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری (با تکیه بر آرای شهید صدر)»، «نقش تقیه در استنباط»، «مبانی و تاریخ تحول اجتهاد»، «موسوعة الاجماع فی فقه الامامیه(ج1)»، «ائمه و علم اصول»، «پیشفرضهای فلسفی در علم اصول»، «دانشنامه اصولیان شیعه(1)»، «نظریه حقالطاعه»، «شورا در فتوا»، «قاعده عدالت در فقه امامیه (مجموعه گفت و گو)»، «فقه المسائل المستحدثه» و «اصول فقه حکومتی (مجموعه گفت و گو)» کتب منتشر شده از سوی گروه دانش های وابسته به فقه پژوهشکده فقه و حقوق می باشد.
