به گزارش خبرگزاری «حوزه»،‌نشست «راه های کنترل انحرافات از منظر امام علی(ع) در نهج البلاغه» که به همت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و بنیاد بین المللی نهج البلاغه امروز در این بنیاد برگزار شد، دو تن از اعضای هیئت علمی این بنیاد به سخنرانی پرداختند.

در ابتدای این نشست حجت الاسلام داوری به عنوان دبیر این نشست علمی به سخنرانی پرداخت و گفت: راه کارهای کنترل انحرافات ازدیدگاه نهج البلاغه یکی از پژوهش های بسیار خوبی است که می تواند نگاه مکتب اهل بیت(ع) را نسبت به مباحث علوم اجتماعی مشخص کند.

وی افزود: امروزه با گسترش و توسعه و پیچیده شدن آسیب های اجتماعی ضرورت رفع این انحرافات در جوامع مختلف بیشتر حس شده است و به همین دلیل تفکرات دینی می تواند کمک شایانی به حل این مساله کند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در این زمینه بستر سازی علمی و عنوان بندی دقیق این حوزه ها در اسلام و به خصوص در بیانات امام علی(ع) به عنوان یک حاکم بسیار مهم است و تفاوت دیدگاه اسلام با سایر مکاتب را مشخص می کند.

در ادامه این نشست، دکتر حفظ الله فولای با ذکر این مطلب که یکی از مهمترین انحرافات اجتماعی دوری از مبانی دینی است، گفت: پژوهشگران غربی در سده های اخیر نظریات مختلفی در این زمینه خلق کرده‎اند ولی وقتی به آنها نگاه می‎کنیم این نظریات را ناقص و عموما تک بعدی می‎بنیم.

وی با برشمردن گونه‎های مختلف نظریه پردازی در این زمینه گفت: در عرصه اندیشه اجتماعی نظریات آکادمیک هیچگاه پاسخگوی تمام مشکلات جوامع نبوده اند و اگر مشکلاتی را نیز رفع کرده‎ند عموما تک بعدی بوده است و بشر را به موجودی خنثی تبدیل کرده است.

این پژوهشگر بیان کرد: معتقد هستیم که باورداشت ایمانی اسلامی و به خصوص رهبران دین از جمله امام علی(ع) در این زمینه بهترین الگو را معرفی کرده‎اند که اصلاح گری در اجتماع را در عالی ترین سطح خود انجام می‎دهند.

وی گفت: با مطالعه نهج البلاغه حداقل 1300 داده از هم تفکیک شده در زمینه مباحث اخلاق اجتماعی و فردی و جلوگیری از انحرافات و مقابله با آنها احصا شد.

فولادی اظهارکرد: مباحث مبنایی که امام علی(ع) در این زمینه بیان کرده است بسیار فراتر زا نظریاتی است که دانشمندان غربی به آن پرداخته‎اند؛ این مبانی شامل چند مرحله از جمله پیشگیری، درمان و مجازات است.

وی گفت: سه چهارم این مبانی شامل مباحث مرتبط با پیشگیری است، در حالی که دنیای امروز کمتر به این مساله توجه دارد و بیشتر در مبحث مجازات گری پرداخته است و در بحث پیشگیری بحث‎های وسیع اسلام را بیان نکرده است.

این محقق اظهارکرد: در پیشگیری اساساً مردم به سمت هنجار شکنی روی نمی‎آورند تا بخواهیم نظارت‎ها و کنترل‌های بیش از حد و جریم ‏ها و تنبیهات را برای آنها وضع کنیم؛ در واقع نکته بسیار مهم این است که در این زمینه شاهد یک همنوایی استثنایی بین قرآن و نهج البلاعه هستیم که گویی این کتاب ترجمان ناب و یگانه از قرآن است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: از مباحثی که امام در زمینه پیشگیری بیان می‎کنند، می‎توان به مباحث ناظر به جامعه پذیری افراد به حسب تربیت خانوادگی و فردی، اهمیت دادن به تربیت خانوادگی، تعامل با افراد و رعایت حدود و بیان این حدود.... اشاره کرد.

وی افزود: یکی از مباحثی که در این بین، امام تاکید بسیاری بر آن دارد، مسئله امر به معروف است که امام تاکید دارد که این امر باید از سوی مردم انجام شود و نباید حکومتی شود که مردم حس کنند که در تنگنا قراردارند، بلکه این تکرار عمومی باید به شکلی باشد که خود اجتماعی بهترین کنترل کننده باشد.

فولادی گفت: امر به معروف در منطق نهج البلاغه به معنی استمرار بخش ارزش‎ها است؛ در این زمینه امام(ع) به بحث کارگزاران نیز توجه می‎کند و تاکیداتی که به آنها در زمینه رعایت شئونات دارند بیش از مردم است.

وی یادآورشد: یکی از مباحث بسیار مهمی که امام در زمینه مدیریت اجتماعی کلان به آن توجه دارند، علاوه بر مسایل تربیت شخصی مباحث کاربردی و عینی از جمله نظارت عالیه و مباحث مرتبط با قضاوت و جرایم است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: مفاهیم محوری که در این زمینه بیان شده شامل مباحثی چون خداوباوری و خداترسی، هشدار نسبت به رفتارهای نادرست، دوری از اعمال هنجار شکنانه، آخرت محوری، خوشتن داری و خودداری نفس از عمل حرام، عدم پیروی از هوی و هوس، است.

وی اظهارکرد: از دیگر مباحثی که در این تفکر ناب به آن اشاره شده است، مباحث مرتبط به ارتباط انسان و شیطان و دوری از شیطان و باور به وجود شیطان و مقابله با او است که این مبنا، یک مبنای کامل قرآنی است.

این استاد دانشگاه گفت: داشتن بصیرت در عمل و گفتار و عاقبت اندیشی، پرهیز از تخریب دیگران، رعایت اقتضائات و قواعد ارتباط در تعامل با خویشاوندان و سایر افراد جامعه، توبیخ کارگزاران و توجه آنها به رعایت حدود اجتماعی در جامعه، مراقبت آنها از خود و دیگران، و مواظبت اجتماعی از دیگر مباحثی است که امام در پیشگری از انحرافات به آنها اشاره می‎کنند.

وی اظهارکرد: امام در این اندیشه ناب به بحث اختیار انسان اشاره می‎کند و بیان می ‏کند که این چنین نیست که با همین موارد جامعه‎ای ایمن داشته باشیم؛ زیرا وسوسه و اختیار انسان ممکن است این نظم را بهم بزند که در این جا، حضرت تاکید بسیار بر مفهوم نظارت عالیه دارند؛ البته ایشان مدعی هم نیست که می‎توان با رعایت این مسایل در یک منطقه مدینه فاضله ایجاد کرد زیرا همیشه افرادی هستند که این آرامش را به هم می‎زنند چنان که در زمان ایشان، حضرت به برخی از مردم و حتی افراد پر مدعی می‎فرمودند که آن قدر نامحرم هستید که مطمئن نیستم این پیاله‎ای که به شما می‎دهم در همان لحظه سالم از شما پس بگیرم.