به گزارش خبرگزاری «حوزه» ، طبق آمارهای موجود متاسفانه، سرانه مطالعه در کشور ما آن هم در حالی که برای دانش آموزانش از دوران کودکی کتاب را به عنوان بهترین مونس و یار همراه معرفی کرده اند، بسیار پایین است. دلیل این امر را در واکاوی های دقیق تر در می یابیم، آن این که اهمیت کتاب و کتابت در آموزه های دینی مورد غفلت قرار گرفته است.

این در حالی است که اهمیت کتاب، کتابت و مطالعه در فرهنگ اسلامی تا حدی است که در بیان حکیم متأله حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی آغاز وحي رسول عالمیان(صلوات الله علیه) با ترغيب به قلم و خواندن مكتوب همراه بوده است.

در نوشتار ذیل سعی شده تا فرازهایی از فرمایشات حضرت آیت الله جوادی آملی در همین راستا تقدیم حضورتان گردد:

* «قَدْر قلم» و «كرامت كتابت»

اسلام كه صحابه قلم را اصحاب كرم مي‏ داند، نه تنها از اصل علم حمايت كرده است و فراگيري آن را لازم دانست: «طلب العلم فريضة علي كلّ مسلم و مسلمة»، بلكه فنونِ شاخص علم و رشته ‌‌هاي مهمّ آن را در آيه محكمه و سنّت قائمه و فريضه عادله دانست. نويسندگان حوزوي و دانشگاهي كه متولّيان اصلي تدوين مطالب علمي‏ اند، هماره كوشا و آگاه باشند كه توقّع جامعه، به ويژه ملّت بزرگ انقلابي ايران اسلامي از مركّب قلم آنان به اندازه انتظار آنان از خون شهيداني است كه استقلالِ مملكت، آزادي امّت و استقرار نظام ديني مرهون آن است.

* قداست علم نافع

قداست علم نافع، نه تنها مايه كرامت قَلم و پايه حُرمتِ كتابتْ و سببِ ارج مكتوب است، بلكه عاملِ اعتلاي مركّبْ و برابري بلكه برتري آن بر خون سرخ شهيدان شاهد است؛ حضرت رسول اكرم‏ صلي الله عليه و آله و سلم كه در معارف ديني جز حق نمي‏ گويد: ﴿و ما ينطق عن الهوي﴾، چه اينكه هيچ حقّي را نيز كتمان نمي‏ كند: ﴿و ما هوَ عَلي الغيب بضنين﴾، مركّب عالمانِ قلمزن را برتر از خون مجاهدانِ نستوهِ صحنه پيكارِ حق عليه باطل معرّفي كرد: «يُوزَنْ يوم القيامة مِدادُ العلماء و دَمُ الشهداء فيرجحُ عليهم مِدادُ العلماء علي دَم الشهداء». لذا آن حضرت ‏صلي الله عليه و آله و سلم آزادي علم را رهين قلم دانست و رهايي آن را در بند كتابت: «قيّدوا العلمَ بالكتاب».

* نبرد علمي از سنخ جهاد اكبر است

در بخش معاد كه با وزنِ حق، هرگونه عقيده، خُلْق، رفتار و گفتار در ميزان حقيقت انجام مي‏ شود: ﴿و الوزنُ يومئذٍ الحقّ﴾، چيزي كه همسنگ مركّب است، خون شهيد است؛ يعني تمام هويّت بدني يك انسان است؛ نه خون جانباز كه بخشي از آن هويّت است. از آنجا مي‏ توان رجحان قلم بر شمشير حقّ را استنباط كرد، زيرا معيار مزيّت مركّب عالمِ حقّ‏ مدار بر خون شهيدِ حقّ‏ محور آن است كه نبرد علمي از سنخ جهاد اكبر است و جنگ عملي از قبيل جهاد اصغر و همين ميزان در موازنه قلم و شمشير يافت مي‏ شود.

* ارتباط اسلام و فرهنگ نوشتاری

بهترين بهره‏ اي كه اسلام از اين عناصر محوري فرهنگ برده است، اين بود كه حضرت رسول گرامي‏ صلي الله عليه و آله و سلم در اولين فرصتِ زرين ديني، عدّه ‏اي كه اميرمؤمنان حضرت علي بن ابي ‏طالب(عليه ‌السلام) در رأس همه آنان بود، به كتابت وحي مأمور كرد و قرآن نويسي را همراه با قرائت آن آغاز كرد. تدوين وحي به دستور خود وحي و به دست سيّد اوصياي الهي، به مثابه قانون اساسي فنّ شريف كتابت است. از اين رهگذر، ابن نديم در فهرست خود آورده است: «عُقُول الرجال تحت اَسنانِ اَقْلامها». پس كسي كه قلم تكليف از او برداشته شد، حقّ قلمزني ندارد.

* نظام تكوين با قلم و كتابت مناسب خود همراه است

خداوند فرشتگان معصومي را مأمور تدوين معارف قضا و مطالب قَدَر در الواح مجرّد و ملكوتي كرد تا آنچه در قلمرو هستي مي‏ گذرد، برابر قانونِ مدوّنِ قبلي باشد، و كرام كاتبين را فرمان داد، تا هرچه در قلب و قالَب بشر عبور مي‏ كند، ثبت كنند تا در صحنه داوري، بدون افزايش يا كاهش محسوب شود، بنابراين نظام تكوين با قلم و كتابت مناسب خود همراه است.

* آشنا نمودن جامعه با فرهنگ تدوین سه نتیجه را در پی داشت 

چون نظام تشريع هماهنگ با تكوين است و نظم عيني، اگر به صورت علمي تبلور يابد، كتاب آسماني خواهد شد و نظم علمي اگر تَمَثّل يا تجسّد عيني پيدا كند، جهان خارج خواهد بود، لذا آغاز وحي با ترغيب به قلم و خواندن مكتوب همراه بود تا پيامبر اسلام(عليه و علي اهل بيته آلاف التحية و السلام)، جامعه را به فرهنگ تدوين آشنا نمايد: ﴿الذي علّم بالقلم * علّم الإنسانَ ما لم يعلم﴾ و جهل علمي و جهالت عملي را با بنان و بيانِ انديشورانِ وارسته برطرف كند تا امّتِ فرهنگ مدار، اولاً «مدينة العلم» را بشناسند و ثانياً درب ورودي آن را شناسايي كنند و ثالثاً از در ولايت، وارد شهر دانش شوند.

منبع: سروش هدایت ج3 ص246 به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر ایت الله العظمی جوادی آملی.