حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسین مختاری رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی در گفت و گو با خبرگزاری «حوزه»، به برخی از فعالیت های این پژوهشگاه پرداخته است.

*ابتدا درباره نحوه شکل گیری پژوهشگاه مطالعات تقریبی توضیح دهید؟.

پس از آنکه مجمع تقریب مذاهب اسلامی با دستور رهبر انقلاب اسلامی تأسیس شد، شورای عالی این مجمع، پیشنهاد کرد «مرکز تحقیقات» به منظور پشتوانه نظری و فکری مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی راه اندازی شود.

در سال 1370 این مجموعه کار خود را شروع کرد و مجموعه ای از پژوهش های مقارن در عرصه های مختلف فقه و اصول؛ تفسیر، علوم قرآنی؛ علوم حدیثی و ... را انجام داد و خوشبختانه چند سال است که این مرکز به پژوهشگاه ارتقاء یافته است.

*آیا به صورت مستقل، با علمای دیگر کشورها رابطه دارید؟

آیت الله اراکی دبیرکل مجمع، دو سال پیش طرحی نو ارائه کرد که به تصویب هم رسید و آن تأسیس «مجمع الحوار» به عنوان یکی از واحدهای پژوهشگاه بود. خوشبختانه این مرکز به صورت فصلی توانست با علمای جهان اسلام ارتباط داشته باشد.

تاکنون علمای برجسته کشورهایی مانند اندونزی، هند پاکستان، لبنان، عراق، انگلستان، و آمریکا به ایران آمده اند و هم اندیشی های علمی با حضور مدرسان عالی مقام حوزه و صاحب نام در همین پژوهشگاه برگزار شد.

*به نظر شما این رفت و آمدها چه آثاری در پی دارد؟

اولا میهمانان شاهد پیشرفت های همه سویه نظام اسلامی بودند. آنها بازدیدی از مراکز حوزوی و دانشگاهی ما داشتند و با مراجع عظام دیدار کردند. همچنین سفرهایی به مشهد و اصفهان و برخی مراکز اهل سنت داشتند.

ثانیا آنگونه که سفیران ما گزارش دادند، میهمانان بعد از برگشت به کشورشان، در فضای مجازی و روزنامه ها و سایت های شخصی خودشان به تجلیل مراکز علمی ایران به خصوص حوزه علمیه قم پرداختند و از ایران اسلامی به عظمت یاد کردند.

به اعتقاد من آثار این سفرها کمتر از کنفرانس بین المللی وحدت نیست و امیدواریم که اینگونه سفرها را تداوم بخشیم.

آیا با علمای کشورهای اثرگذار مانند مصر هم تعامل مستقیم دارید؟

از دانشگاه الأزهر دعوت داشته ایم که به دلایلی محقق نشده است و امیدواریم به زودی تحقق یابد. البته ما با الأزهر مکاتباتی داشته ایم و منشوراتمان را هم برای آنان ارسال می کنیم. همچنین بعضی شخصیت هایی که از مصر به ایران می آیند از پژوهشگاه بازدید کرده اند و در سفرهای آینده از تونس و الجزایر و عمان مهمانانی خواهیم داشت که این گقتمان بتواند در حدی وسیع تر شکل بگیرد.

علمای برخی کشورهای آفریقایی هم که به قم آمده بودند درخواست کردند که ما در دانشگاه های آنها، کرسی تدریس مطالعات مقارن و تطبیقی داشته باشیم، که هم اکنون در زیمبابوه و کنیا این کار انجام می شود.

در زیمبابوه سه ماه است که نماینده ای از ما در یک دانشگاه مشغول تدریس است و بنا بر گزارش سفیر کشورمان، این تدریس موفقیت آمیز بوده است. در هفته وحدت هم  یک کرسی مطالعات تقریبی برای علمای کشورهای آفریقایی (زیمبابوه و کشورهای مختلف آفریقایی) داشتیم و هم از منشورات پژوهشگاه از جمله موسوعه احادیث مشترک نبوی رونمایی شد.

*موسوعه احادیث مشترک تا کنون به چند کشور فرستاده شده است؟

از آنجا که این موسوعه در نوع خود بی همتاست، طالب زیادی دارد. تا کنون آن را به کشورهای لبنان، عراق، پاکستان، هند، مالزی، سوریه، اندونزی، سوریه و... فرستاده ایم و این کار ادامه دارد.

*در پژوهشگاه مطالعات تقریبی، چند پژوهشکده فعالیت می کنند؟

پژوهشکده قرآن و حدیث؛ فقه و حقوق؛ تاریخ و رجال؛ معاجم و موسوعه ها؛ حکومت اسلامی؛ احیای میراث تقریبی؛ زبان و زبانشناسی؛ تبلیغ و آموزش های تقریبی و مجمع الحوار الاسلامی در این پژوهشگاه فعال هستند.

*درباره کارهای در دست اجرای پژوهشگاه توضیح دهید.

معتقدیم که باید متناسب با زمان پیش برویم. بروز و ظهور نحله های فکری افراطی و خرافی در جهان امروز می طلبد که پژوهش ها در این عرصه ها متمرکز شود و امروز نیاز است برای تنویر افکار جامعه به خصوص نسل جوان گام های مثبت و ارزنده ای برداریم.

با استفاده از افرادی متخصص که دو- سه دهه روی موضوع تقریب کار می کنند، کلان پروژه ای با موضوع «تکفیر» را آغاز کرده ایم که شش ماه برای آماده سازی طرح آن کار شده است. این نکته را هم اضافه کنم که برای تدوین این طرح، نه تنها همکاران پژوهشگاه، بلکه استادان بنام حوزه و دانشگاه با ما همکاری کردند و در مجموع طرحی مدون و منسجم تدوین شد.

فصل های آخر این طرح با عنوان «آینده پژوهی» را باز گذاشته ایم تا مشخص شود پدیدارشدن قارچ گونه این گروه ها در جهان معاصر معلول چه عواملی است و ما در سال های آینده با چه گروه هایی رو به رو خواهیم بود.