به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، آیت الله علیرضا اعرافی امشب در اجلاسیه عمومی اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم با عنوان «توسعه مباحث فقه - نیازها وضرورت ها »که به همت مجمع عمومی جامعه مدرسین در مدرسه  عالی دارالشفا برگزار شد گفت: غنای کتاب، سنت، منابع فقه، شریعت و جامعیت و شمول احکام الهی و قدرت شگفت انگیز فقه اسلامی،‌مکتب اهل بیت(ع)، توانایی فقه به نیازهای همه جانبه بشر با تاکید به اصول پایدار و همچنین وجود میراثی که برآمده ازتحقیقات عمیق و خارق العاده است، اصول مقدماتی که همه به آن باورداریم.

وی افزود: فقه ما بر مبنای این منابع غنی و در بستر یک تحقیقات عظیم تاریخی شکل گرفته است و این مساله از افتخارات حوزه های علمیه است؛ اینکه گاهی یک صفحه مکاسب و جواهر با مقیاس های امروزی در حد یک پایان نامه در سطوح عالی در مراکز معتبر دنیا، ارزش دارد، افتخاری بزرگ است.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: این تراث عظیم و دستاوردهای بزرگ تحقیقات فقهی بایستی صیانت شده و روز به روز بر عمق و ژرفای آن افزوده شود؛ حوزه نباید یک روز نیز تصور کند که بخواهد در مبانی و ابواب مختلف فقهی از عمق و دقت های خود بکاهد.

آیت الله اعرافی بیان کرد: همزمان با این اعتقاد که از صمیم قلب هر انسان باورمند به شریعت بر می خیزد، این نکته را قبول داریم که فقه ما باید به قلمروهای جدید بپردازد و بر اساس مناهج معتبر ،توسعه و گسترش پیدا کند.

وی گفت: این نشست و موضوع مبارک به این مقدمات استوار است؛ اصالت و عمق و گستره و ژرفایی فقه، باید صیانت و رشد پیدا کند؛ مرزهای دانش فقه باید با سوالات گوناگون گسترش پیدا کند.

عضو شورای عالی حوزه عنوان کرد: فقه غنی و فاخر امروز ما دارای یک تاریخ عظیم و شکوه مند است و در گذر تاریخ، این فقه هسته های اصلی خود را صیانت و حفظ کرده است، هم در گذر قرون و اعصار توسط علما و چهره های بزرگ، بالنده و رشد کرده است.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: در بستر صحیح اصولی و فقهی، فقه ما رشد و پیشرفت کرده است؛ تطور و تحول فقه به عواملی باز می گردد که یکی از آنها از مباحث بنیادی و کلامی که مستقیم و یا غیر مستقیم بر فقه اثر می گذارد می باشد.

میهمان شیخ اعظم هستیم

آیت الله اعرافی بیان کرد: تطوراتی که در مباحث علم اصول رخ داده از جمله این عوامل است؛ در همین عصر کنونی که میهمان شیخ اعظم هستیم، همه می دانیم که آن سخنان جدید و نظرات بزرگانی چون وحید بهبهانی و شیخ و شاگردان ایشان در عرصه های مختلف به چه میزان فقه ما را فعال تر کرده است؛ بحث حکومت و ورود فضای فقهی ما را رشد داد.

وی گفت: عامل سوم، تطوراتی است که در عرصه حدیث  و رجال رخ داده است، این تطورات بر عرصه فقه نیز منعکس شده است؛ پاره دیگری از مبانی که در علوم مقدماتی اجتهاد وجوددارد نیز بر این جریان تاثیر گذار بوده است که به بیش از 30 دانش می رسد.

عضو شورای عالی حوزه عنوان کرد: یکی از مسایلی که پیشران فقه است و موجب فعال تر شدن اجتهاد و استخراج منابع می شود، مقوله زندگی بشر و پیدایش رخدادهای جدید است؛ فقه ما ضوابط و قواعد پیشران و هدایت گر زندگی بشر را بیان می کند و در زمانی که بخواهد تفصیل پیدا کند مرزهای خود را در شعاع موضوعات و پرسش های جدید بسط می دهد.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: عامل چهارمی که در تطور فقه موثر است و توسط فقهای بزرگ ما بالنده شده است، مقوله تطورات موضوعی و عرضه موضوعات و فروع و پرسش های جدید است.

آیت الله اعرافی بیان کرد: این موضوعات و پرسش ها، گاهی در حد یک پرسش و مسائل مستحدثه است؛ در این سطح همانگونه که در رساله های مراجع ما نیز به چشم می خورد، مجموعه پرسش های جدید بیان شده است که این مباحث در گذشته نیز وجود داشته، البته در گذشته سرعت انتشار کمتری داشت.

وی گفت: سطح دوم آن است که این مسایل مستحدثه ابواب جدیدی را به خود اختصاص می دهد؛ گام سوم، آن است که فقه با توجه به گستره مسایل مستحدثه به تولید کتاب های جدید می پردازد و ابواب جدیدی تولید می کند.

عضو شورای عالی حوزه عنوان کرد: ابواب فقهی در گذشته به دلیل تراکم مسایل جدید فقهی تولید شده است؛ توسعه فقه در شعاع عوامل چهارگانه مذکور رخ می دهد؛ نوع این توسعه نیز در سه سطح است که گاهی در حد یک مساله مستحدثه است، دوم اینکه وارد یک باب موجود می شود و مرحله سوم نیز به دلیل تراکم سوالات و موضوعات منجر به تولید کتب جدید می شود.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: در دنیای جدید، سرعت سوالات افزون تر از دنیای پیشین است؛ شاید در دنیای قبل، پس از 100 سال تنها 5 سوال جدید مطرح می شد، ولی در دنیای امروز اگر نگاهی به استفتائات مراجع نگاه کنیم می بینیم که هر کدام از مراجع عظام ما چندین جلد از مباحث مستحدثه را منتشر کرده اند.

آیت الله اعرافی بیان کرد: امروزه در دورانی زندگی می کنیم که در عرصه های برخی علوم چون علوم تجربی در یک سال به عنوان تمام سالهای گذشته، تولید علم صورت گرفته است و با توجه به این شرایط حوزه، ما باید با قدرت افزون تری به سراغ این موضوعات برسیم.

علوم انسانی را نرم افزار اداره جهان امروز می دانند

وی گفت: اگر بخواهیم به سراغ ابواب جدید برویم باید به مسایل مختلفی نظربیاندازیم که اولین آن، حوزه اجتماعی و سیاسی است؛ چه بخواهیم چه نخواهیم دنیای غرب، علوم انسانی جدیدی را تولید کرده است که روز افزون نیز بر گستره این علوم افزوده می شود؛ علوم انسانی را نرم افزار اداره جهان امروز می دانند که وقتی وارد این علوم می شویم به مباحثی چون کلام و فلسفه و رفتارهای بشری بر می خوریم.

عضو شورای عالی حوزه عنوان کرد: ما به عنوان صیانت گران از اندیشه و فقه الهی و اسلامی و مذهب اهل بیت(ع) در قبال این عناصر مسئول هستیم و این پاسخ هایی که آنها به سوالات بشر می دهند با پاسخ هایی که ما می دهیم در برخی قلمروها متفاوت است.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: در برخی شاخه ها از جمله اقتصاد و سیاست، فقه ما سوابق درخشانی دارد که باید روی همین اصول کار کرده و این عرصه ها را به پیش ببریم؛ ولی در زمینه هایی چون تعلیم و تربیت باید به سوالات مستحدثه و حتی فراتر از آنها از مبانی فقه اهل بیت(ع) پاسخ دهید.

6 باب جدید فقهی در این عرصه باید باز شود

آیت الله اعرافی بیان کرد: بیش از 6 باب جدید فقهی در این عرصه باید باز شود؛ درمنابع ما نیز غنایی عمیق وجود دارد که باید از آنها بهره برد؛ کتاب «العشره وسایل» دنیای وسیع از معارف است و مباحث بسیار مهم فقهی از این بخش استخراج  می شود که دقیقا به همین مباحث علوم اجتماعی و انسانی ناظر است.

وی گفت: محور دیگر، شامل مسایل حقوق است؛ اتصال حقوق با فقه نزدیک است که باید با ادبیات و مبانی جدید بیان شود؛ وقتی سوالات نو را به فقه عرضه می کنیم مشاهده می کنیم که تا چه میزان این فقه عمیق است.

عضو شورای عالی احوزه عنوان کرد: ای کاش چند صد درس فقه و اصول با همان معیارها در عرصه فقه پزشکی و ژنتیک وسبک زندگی و فناوری و هنر و... انجام شود که البته این کار در مراکز تخصصی ما انجام می شود.

مدیر حوزه های علمیه تصریح کرد: در هر کدام از این محورها باید علمای بزرگ ما در حد مراجع، عمری را صرف این مباحث کنند تا این مسایل را حل نمایند؛ مراجع بزرگ ما به این مباحث می پرداخته اند؛ آیت الله العظمی وحید خراسانی و تبریزی بخشی از دروس خود را به این زمینه اختصاص می دادند.

آیت الله اعرافی بیان کرد: پیمودن این مسیر بسیار دشوار است؛ مردان این راه کم هستند و راه نیز ناهموار است؛ در این زمینه چهره هایی چون شهید صدر و مراجع عظام باید عمری را در این ابواب سپری کنند؛ در این زمینه سه الگو وجوددارد که شامل اول مطالعه فقهی و دوم اجتهاد متجزی است؛ ولی ما به دنبال مجتهدان مطلقی هستیم که در یک قلمرو به صورت ویژه نوآوری داشته باشند و قطعا سطح سوم است که فقه ما را ارتقا می دهد؛ اگر یک قرن نیز به این مقوله ها بپردازیم بازهم کم است.

وی گفت: نظام اسلامی برآمده از حوزه است و اگر حوزه به این سوالات پاسخ ندهد کسی نمی تواند این سوالات را پاسخ دهد؛ حوزه ما با فضای آزاد و فعال به توسعه و ابتکار خواهد رسید.