به گزارش خبرگزاری«حوزه»، دکتر داوود رحیمی در این کارگاه گفت: روش تحقیق، حکم قالبی را دارد که هر محتوایی که در آن بریزید به شکل آن قالب درخواهد آمد، به طوریکه اگر قالب نادرست باشد، یعنی روش مناسبی انتخاب نشود، بهترین محتوا هم مورد استفاده قرار گیرد، در نهایت شکل و ساختار نامناسبی خواهد داشت.
رحیمی، انواع روش را به کیفی و کمی دسته‌بندی کرد و اظهار داشت: روش‌های کمّی در پایان‌نامه‌های حوزوی کاربرد چندانی ندارد و هر رشته علمی به تناسب موضوع باید از روش مناسب خاص خود استفاده کند.
وی افزود: اگر روشی برای تحقیق یا پایان‌نامه انتخاب می‌شود، باید به الزامات شناختی، روشی و معرفتی آن مقید بود.
وی در ادامه، تکنیک‌های خاص روش‌های کیفی را در سه دسته مصاحبه، مشاهده و مشارکت عنوان کرد و گفت: روش‌های کیفی شامل ۱) نظریه مبنایی(نظریه تئوری)؛ ۲) قو‌م‌نگاری یا مردم‌نگاری؛ ۳) پدیدارشناسی؛ ۴) بیوگرافی یا وقایع‌نگاری؛ ۵) تحلیل روایت؛ ۶) تحلیل گفتمان؛ ۷) روش تأویل‌شناسی یاهرمنوتیک؛ ۸) نشانه‌شناسی هستند.
رحیمی پس از توضیح درباره هرکدام از روش‌های کیفی، بر ضرورت و اهمیت تحقیق تأکید کرد و اظهار داشت: ضرورت با اهمیت متفاوت است و باید بین این دو تفکیک قائل شویم.
وی افزود: در بخش اهمیت تحقیق، به قابلیت‌ها، کاربردها و مزایای موضوع پرداخته می‌شود و در واقع، کاربردهای عملیاتی در این بخش مطرح می‌شود.
وی همچنین اشتباهات رایج در پایان‌نامه‌ها را برشمرد و عنوان کرد: یکی از نکات مهم این است که در بیان مسئله باید به دغدغه‌های خود نویسنده اشاره شود نه دغدغه‌های دیگران؛ همچنین جنبه بدیع بودن موضوع موردنظر در بیان مسئله مشخص باشد، بدین معنا که آیا روش متفاوتی اتخاذ شده یا تحقیق به دانش جدیدی منتهی شده است یا خیر؟.
رحیمی با اشاره به اینکه یکی دیگر از نکات مهم در پایان‌نامه، بخش پیشینه است، گفت: بررسی پيشينه تحقيق و کارهای انجام شده به منظور تأمين برخی ويژگی‌های تحقيق علمی و نيز استفاده از نتايج به دست آمده در تحقيق‌های قبلی به منظور آشنايی با ابعاد مختلف موضوع، مفاهيم، مؤلفه‌ها، چارچوب‌های نظری و چند و چون تحليل‌های کارهای گذشته، کاربرد دارد.
وی اضافه کرد: در بررسی پيشينه، ما ضمن معرفی کارهای انجام گرفته، نوآوری‌های کار خود را نشان داده و نسبت تحقيق خود را با تحقيق‌های قبلی در معرض ديد خوانندگان قرار می‌دهيم تا از کارهای تکراری و مشابه پیشگیری شود و علاوه بر آن زمينه‌های ارزيابی و مقايسه را برای مخاطبان فراهم کنيم.
وی تصریح کرد: برای تهیه پیشینه جامع، ابتدا لیست جامعی از کتب و مقالات مرتبط را تهیه و مورد مطالعه قرار دهید و همواره در تشریح آثار مرتبط به بعد نظری و روشی اثر مورد مطالعه در یک یا دو پاراگراف اشاره کنید.
رحیمی بیان داشت: برای بخش پیشینه در صورتی که منابع زیادی به تحقیق یا پایان‌نامه مرتبط باشد، آثاری که بیشترین ارتباط را دارند، انتخاب می‌کنیم، همچنین انتشارات آثار و نویسنده نیز تعیین‌کننده اولویت هستند.
وی در ادامه گفت: عدم استفاده از روش تنها در مورد افرادی کاربرد دارد که به سطح خاصی از آگاهی و بینش رسیده باشند و سخن این افراد که تعداد محدودی هستند، برای آحاد جامعه حجت است.
وی تصریح کرد: طلاب برای اینکه آثار قوی و ارزنده داشته باشند، باید با بهره‌گیری از روش‌های تحقیق مناسب، آثار فاخر تولید کنند، زیرا اجتماع علمی، آثار بدون استانداردهای روشی را نمی‌پذیرد.
رحیمی در ادامه، اهمیت نظریه و بخش ادبیات نظری و مفهومی تحقیق را مورد بررسی قرار داد و نظریه را به قلبی تشبیه کرد که حوزه‌های مختلف حکم اندام‌ها را دارند و روش به مثابه خونی است که به سمت اندام‌ها پمپاژ می‌شود.
وی همچنین به تبیین بخش پایانی تحقیق یعنی فصل نتیجه‌گیری و پیشنهادات پرداخت و در پایان با ارائه نمونه‌هایی از چکیده‌ها، بیان‌مسأله و تحقیقات به سؤالات بانوان طلبه در این زمینه پاسخ گفت.
۳۱۳/۳۲
