به گزارش خبرگزاری حوزه، امام موسی کاظم(ع) در هفتم صفر ۱۲۸ هجری قمری در ابواء‌ محلی میان مکه و مدینه در خانه امام صادق(ع) و بانوی مطهره حمیده متولد شد. ایشان به خاطر زهد و عبادتش در میان پیروانش به العبد الصالح مشهور شد و به علت داشتن حلم، بردباری و فروبردن خشم خویش به کاظم شهرت یافت. از دیگر لقب های ایشان می توان به «امین و صابر» اشاره کردهمچنین کنیه های امام هفتم(ع) «ابوعلی، ابوالحسن، ابو ابراهیم، ابو اسماعیل و باب الحوائج» است.
این امام همام(ع) در مکتب الهی و نورانی امام صادق(ع) تربیت یافت و رسالت سنگین امامت و هدایت مردم را پس از شهادت پدر بزرگوارش در ۲۰ سالگی بر عهده گرفت و بر اساس مستندات تاریخی دوره امامت ایشان با خلفای عباسی از جمله «منصور دوانیقی، مهدی عباسی، هادی عباسی و هارون الرشید» همراه بود و در نهایت ۳۵ سال هدایت و رشادت مردم را بر عهده گرفت.
این امام بزرگوار با فضایل اخلاقی و اجتماعی که داشتند زبانزد عام و خاص بودند و این امر باعث خصومت بیشتر حاکمان جور می شد.نقل شده است که امام موسی بن جعفر(ع) در علم، حلم، فروتنی، سخاوت و بخشندگی زبانزد همگان بود، بدخواهان و دشمنان خویش را با عفو و احسان بی‏کرانش تربیت و ارشاد می کرد.
صبر در هنگامه بلا از مهمترین ویژگی های این امام معصوم بود . ایشان حدود ۱۴ سال از عمر با برکت خود را در زندان های هارون ستمگر در بصره و بغداد به سر برد. حتی در یک مورد نیز گفته نشده است که آن والامقام، شکوه و گلایه ای از شرایط خویش داشته باشد. امام موسی کاظم(ع) همواره به پیشگاه پروردگار شاکر بود و صبر پیشه می کرد تا گشایش پیش آید و می توان گفت که اعتلای دین مقدس اسلام، مرهون همین صبر در بلاها وسختی ها است.
بزرگان شیعه و سنی، علم و عظمت علمی امام کاظم(ع) را ستایش می کنند از جمله سید بن طاووس چنین می نویسد: گروه زیادی از یاران و شیعیان امام به محضر امام می رسیدند و سخنان و پاسخ های امام به پرسش های حاضران را یادداشت می کردند و سید امیرعلی چنین می نویسد: در سال ۱۴۸ امام صادق(ع) در مدینه به شهادت رسید ولی مکتب علمی او تعطیل نشد بلکه به رهبری جانشین و فرزندش امام موسی کاظم(ع) شکوفایی خود را حفظ کرد.
«شیخ عباس قمی» در باب نهم «منتهی الآمال» در خصوص نیکی کردن و فروبردن خشم روایتی را از امام هفتم(ع) نقل می کند که می فرماید: «احسان کردن به دیگران مانند غل و زنجیری بر گردن احسان شده است که آن را بیرون نمی آورد مگر با احسان کردن در مقابل این احسان و یا شکر کردن آن» اگرچه صفت فرو بردن خشم، در سیره تمام ائمه اطهار(ع) آشکار بود، اما در وجود امام کاظم(ع)، تبلوری ویژه داشت. با آنکه دشمنان، ظلم های زیادی به امام(ع) روا داشتند، اما ایشان هرگز لب به نفرین نگشود. «ابن اثیر» تاریخ نویس اهل سنت نیز در این باره می گوید: «آن حضرت را کاظم نامیدند؛ چرا که همواره با فردی که به او بدی می کرد، با نرمی سخن می گفت و به او نیکی می کرد.»
بیشتر عمر امام موسی کاظم(ع) به خاطر آزاد و اذیت دستگاه جور بنی عباس در تبعید و زندان گذشت اما با تمام سختگیری ها و محدودیت ها همواره تلاش خویش را برای انجام دادن رسالت سنگین امامت و هدایت مسلمانان به کار می بست.
اندیشه ی سیاسی امام موسی کاظم(ع) بر اصول شریعت، سنت پیامبر و امامان استوار بود، مکتبی که با مجاهدت و تلاش های امام جعفر صادق(ع) نظم و استحکام یافته بود و با فداکاری و پایداری امام موسی کاظم(ع) حفظ و تقویت شد.
سرانجام هارون الرشید خلیفه ظالم عباسی، با دستور به سندی بن شاهک، امام هفتم(ع) را در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ هجری قمری و در ۵۵ سالگی مسموم کرد و به شهادت رساند. اکنون بارگاه ملکوتی ایشان در کاظمین پناهگاه عاشقان و دلسوختگان مکتب اهل بیت(ع) است.

 سیره زندگی امام کاظم(ع) سرمشق همه انسان هاست
استاد جامعه الزهرا(س) در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه به مناسبت سالروز میلاد امام موسی کاظم(ع) اظهار داشت: این امام در سیره و سبک زندگی شخصی و اجتماعی و خانوادگی سرمشق همه انسان ها و ویژگی های نفسانی و فضایل و رفتارهای شخصی ایشان بیان گر شخصیت و شاکله وجودی ایشان است.
رقیه درویشی افزود: امام کاظم (ع) با این که از سوی خلفای دورانش تحت فشار بود و بخش عمده ای از عمرش را در زندان گذراند اما ایشان اندیشمندانی تربیت کرد که در برابر حکومت جور و گروه های انحرافی می ایستادند و در عرصه علمی و اجتماعی از وثاقت و اطمینان بالایی برخوردار بودند؛ شاگردان امام نیز با روش های گوناگون به مبارزه علیه حکومت اقدام می کردند. 
وی ادامه داد: بعضی از شاگردان و تربیت یافتگان امام با بیان جایگاه حکومت و امامت و این که حکومت، حق خاندان پیامبر (ص) است، با حکومت وقت مبارزه می کردند. بعضی از آنها همانند یونس بن عبدالرحمان، صفوان بن یحیی، محمد بن ابی عمیر، عبدالله بن مغیره، حسن بن محبوب سراد و احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، از اصحاب اجماع شمرده شده اند.
استاد جامعه الزهرا(س) با اشاره به تربیت نیروهای کارآمد گفت: امام کاظم (ع) علاوه بر نیرو سازی و تربیت آنها سعی می کرد نیروهای قدرت مند، مقاوم و آشنا به مصالح اسلام را حفظ کند و در مقاطع مختلف از آنان بهره بگیرد. هم چنین توجه داشت که در حدّ امکان آنها شناسایی نشوند، بلکه با پوشش های مختلف چنان عمل کنند که هیچ گونه حساسیتی در حاکمان غاصب عباسی به وجود نیاید.
وی گفت: یکی از روش های امام در برخورد با حکومت جور، مبارزه منفی علیه آن بود که در قالب های مختلف از جمله عدم مساعدت مالی به حکومت، بود ضمن اینکه شیوه های مبارزه سیاسی امام به موارد ذکر شده خلاصه نمی شود، بلکه امام در قالب دعا، موعظه و حتی زندان رفتن به مبارزه با حاکمان عباسی می پرداختند.
استاد اخلاق به دوران امامت امام موسی کاظم(ع) در زمان خلیفه هارون الرشید اشاره کرد و گفت: مبارزه منفی امام هفتم (ع) با حکومت هارون چنان بود که شایعه فتوای حضرت مبنی بر حرمت ولایت و حاکمیت هارون در جامعه وجود داشت و کمترین مسامحه ای از حضرت در برخورد با حکومت بنی عباس دیده نمی شد.
وی ابراز داشت: این امام از راه های مختلف سعی می کرد فرهنگ تشکیل حکومت اسلامی در جامعه نهادینه شود. این امر بسیار مهم بود، زیرا این اندیشه به وجود می آمد که حکومت از آنِ خاندان پیامبر است و بنی عباس، آن را غصب کرده اند.

وی خاطر نشان کرد: در تاریخ آمده است: روزی هارون به آن حضرت اعلام کرد که حاضر است «فدک» را به او برگرداند. امام (ع) فرمود: در صورتی حاضرم فدک را تحویل بگیرم که آن را با تمام حدود و مرزهایش پس بدهی. هارون پرسید: حدود و مرزهای آن کدام است؟ امام فرمود: اگر حدود آن را بگویم هرگز پس نخواهی داد. هارون اصرار کرد و سوگند یاد نمود که این کار را انجام خواهد داد. آن گاه امام حدود آن را چنین تعیین فرمود: حدّ اولش، عدن؛ حدّ دومش، سمرقند؛ حدّ سومش، آفریقا و حدّ چهارمش مناطق ارمنیه و بحر خزر است. هارون که با شنیدن هر یک از این حدود، تغییر رنگ می داد و به شدت ناراحت می شد، نتوانست خود را کنترل کند و با خشم و ناراحتی گفت: در این صورت چیزی برای ما باقی نمی ماند. امام فرمود: می دانستم که نخواهی پذیرفت و به همین دلیل از گفتن آن امتناع داشتم.
درویشی به بعد عبادی امام اشاره کرد و گفت: امام در عبادت خویش به نماز اهمیت ویژه ای می داد و حتی نماز خـانه ای در خانه داشت از إِبراهیمُ بْنُ عَبْدِ الْحَمیدِ نقل شده است که به اتاقی که امام موسی بن جعفر (ع) در آن نماز می خواند وارد شدم، و در آن اتاق به جز زنبیلی از لیف خرما، و شمشیری آویزان و قرآن چیز دیگری ندیدم. 
وی اضافه کرد: همچنین در تاریخ آمده است: امام موسی بن جعفر(ع) ده سال و اندی بود که هر روز سجده ای پس از درخشان شدن آفتاب تا هنگام ظهر به جا می آورد.
استاد جامعه الزهرا(س) بیان داشت: یکی دیگر از بعد عبادی امام عمل استغفار بود که  در این باره إِبْراهیمُ بْنُ أَبی البِلادِ می گوید: امام هفتم(ع) به من فرمودند: «من هر روز پنج هزار بار از خداوند آمرزش می طلبم، سپس [چون تعجّب مرا دید ]فرمود: مگر پنج هزار استغفار زیاد است؟

فروبرنده خشم و عمل کننده به عقل

استاد جامعه الزهرا(س) در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در خصوص سالروز میلاد امام موسی کاظم(ع) با اشاره به خصوصیات اخلاقی این امام از کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن اظهار داشت: "والکاظمین الغیظ" یکی از ویژگی های اخلاقی این امام همام است که به معنای فروبرندگان خشم معنی شده است یعنی براساس احساسات کارنمی کنند و همه جا از عقل بهره می برند.
مریم اسماعیلی افزود: اماگاهی عقل هم با خشم های درست همراه است. این که می گویند "والکاظمین الغیظ" معنایش این نیست که شما خیال کنید می خواهیم بگوییم خشم یک ملت، خشم یک انسان، یک جامعه، علیه آن کسانی که باید برآنان خشم گرفت، نیست و نابود باد، نه! قرآن هم نمی گوید این خشم را فرو بخورید! می گوید بر اساس خشم کاری انجام ندهید.
وی گفت: وقتی خشم و غیظ فرو نشست،انسان می تواند باعقل،بادرک،آنچه راکه شایسته است انجام بدهد.
استاد جامعه الزهرا(س) با اشاره به آیه ۲۹ سوره فتح اشاره کرد و گفت: در این آیه آمده است: محمّد، رسول خداست و کسانی که با او هستند، بر کفّار، سخت و در میان خودشان مهربانند. آنان را پیوسته در رکوع و سجود می بینی، که فضل و رضوان را از خدا می جویند، نشانه آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است.
وی افزود: در این آیه، شیوه ی ارتباطات یک مؤمن ترسیم شده است: رابطه با بیگانگان «اشداء» شدت و سختی، با خودی ها «رحماء» محبت و مهربانی، با خداوند «رکعا سجداً» عبودیت و بندگی و با خود «یبتغون» تلاش و کوشش و امید به فضل خداست.
اسماعیلی تاکید کرد: اسلام دین جامع است؛ در خط سیاسی «اشداء علی الکفّار» و در اخلاق اجتماعی، «رحماء بینهم» و در بعد معنوی «تراهم رکعاً سجداً» است.
وی با بیان اینکه مسلمانان باید در برابر دشمن؛ خشونت، قاطعیّت، صلابت و شدّت داشته باشند گفت:  در برابر دیگر مؤمنان؛ رأفت، مودّت، رحمت و عطوفت، مهر و احساسات داشته باشند، ملاک مهر و قهر، ایمان و کفر است، نه قوم و قبیله و مال و ثروت. 
استاد جامعه الزهرا(س) با اشاره به اینکه عفو را باید از سیره امام کاظم(ع) درس گرفت گفت: والعافین عن الناس"گذرندگان از مردم،عفوکنندگان از خطاهای مردم است یعنی باید از اشتباهات مردم خطاها و لغزش های آنها گذشت،باید صرف نظر کرد.
وی گفت: از آن عمل خلافی نباید صرف نظر کرد که از روی تعمد و عناد انجام گرفته است. اما لغزش ها،قصورها که در کار عامه مردم فراوان هست،قابل گذشتن و عفو کردن است.بر اساس آیه ۱۳۴ سوره آل عمران:(متّقین) کسانی هستند که در راحت ورنج انفاق می کنند وخشم خود را فرو می برند و از (خطای) مردم می گذرند، و خداوند نیکوکاران را دوست می دارد.
وی گفت: بر اساس پیام های این آیه کسی که می خواهد محبوب خدا شود باید از مال بگذرد و خشم وغضب را فرو برد.
وی به روایتی از امام سجاد(ع) اشاره کرد و گفت: آورده اند: روزی یکی از خدمتکاران امام سجاد علیه السلام در موقع شستشوی سر و صورت آن حضرت، ظرف آب از دستش افتاد و سر امام علیه السلام را زخمی کرد. امام به او نگاهی کرد. او دریافت که امام ناراحت شده است. بلافاصله گفت: «والکاظمین الغیظ»، امام فرمود: من خشم خود را فرو بردم. او دوباره گفت: «والعافین عن الناس»، امام فرمود: ترا عفو کردم. او گفت: «واللّه یحبّ المحسنین» امام فرمود: تو در راه خدا آزاد هستی.
وی خاطر نشان کرد: در این باره امام صادق(ع)فرمود: هیچ بنده ای نیست که خشم خود را فرو ببرد، مگر آنکه خداوند عزّت او را در دنیا و آخرت فزونی بخشد. خداوند فرمود: «و الکاظمین الغیظ... و اللّه یحبّ المحسنین» این پاداش فروبردن آن خشم است.

۳۱۳/۶۱