به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد همتیان در پنجمین جلسه درس اخلاق آفلاین جامعه الزهرا علیهاالسلام که به تبیین موضوع «آداب طلبگی» پرداخت، به حدیثی از امام صادق علیه‌السلام اشاره کرد که فرمودند: «سه چیز است که مانع رسیدن انسان به کمالات می‌شود: کوتاهی همت، نداشتن برنامه ریزی و بهره نبردن از عقل».
لزوم شناخت عوامل و موانع موفقیت در زندگی
استاد اخلاق حوزه تصریح کرد: شما برای اینکه طلبه مطلوب شوید و مرضی حضرت ولی عصر ارواحنا فداه باشید، ابتدا باید موانع موفقیت را بشناسید و بعد عوامل موفقیت را در خود ایجاد کنید.
حجت‌الاسلام والمسلمین همتیان افزود: علمای اخلاق گفته‌اند اول تخلیه و بعد تجلیه. اول حوض را تمیز می‌کنند، سپس آن را از آب پر می‌کنند. بدانید این جهان، عالم علت و معلول است؛ نه بی‌جهت چیزی را به کسی می‌دهند و نه بی‌جهت چیزی را از کسی می‌گیرند. نه کسی بدون علت رشد می‌کند و موفق می‌شود و نه کسی بدون علت سقوط می‌کند.
وی ادامه داد: در این حدیث نورانی امام صادق علیه‌السلام سه مورد از موانع رشد را بیان فرموده که مورد سوم به بهره نبردن از عقل اشاره دارد. «ضعف الرای» یعنی از عقل، ضعیف استفاده کردن.
استاد اخلاق حوزه بیان داشت: «عقل» چراغ فروزانی است که خداوند در وجود انسان روشن کرده و آن را هم‌ردیف انبیا و ائمه قرار داده است.
وی به حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم اشاره کرد که فرمودند: «ان لله علی الناس حجتین؛ حجة باطنه و حجة ظاهرة و اما الحجة الباطنه فهو العقل و اما الحجة الظاهرة فهم الانبیا و الائمة»؛ خداوند برای مردم دو حجت باطنی و ظاهری قرار داده است که حجت باطنی، عقل است و حجت ظاهری، انبیا و ائمه علیهم السلام هستند. اگر انسان بخواهد به حجت ظاهری برسد و با صادقین باشد باید به حجت باطنی مراجعه کند.
مهمترین عامل سقوط انسان، عدم استفاده درست از عقل است
حجت‌الاسلام والمسلمین همتیان در ادامه با بیان اینکه عقل، نعمت بی بدیلی است، گفت: بسیاری از انسان‌های موفق هستند که شاید نابینا، ناشنوا و یا معلول باشند اما با بهره‌گیری از نعمت عقل توانسته‌اند به اهداف بلند خود برسند. پس «عقل» نعمت بی بدیلی است.
وی یادآور شد: در قرآن کریم ۶۴ بار واژه «عقل» ذکر شده است؛ گاهی عقلا را تشویق می‌کند، گاهی انسان‌ها را به تعقل و تفکر دعوت می‌نماید و گاهی کسانی را که از عقلشان استفاده نمی‌کنند، به شدت مذمت می‌کند.
استاد اخلاق حوزه اضافه کرد: اهل جهنم می‌گویند: «اگر تعقل می‌کردیم، اهل دوزخ نمی شدیم»؛ مبغوض‌ترین انسان‌ها در پیشگاه خدا، کسانی هستند که از عقل خود استفاده نمی‌کنند. اهل جهنم می‌گویند: «لو کنا نسمع او نعقل، ما کنا اصحاب السعیر» بنا براین، مهمترین عامل سقوط انسان، عدم استفاده درست از عقل است.
عقل از دیدگاه پیامبر گرامی اسلام(ص)
حجت‌الاسلام والمسلمین همتیان اظهار داشت: شخصی محضر پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم آمد و عرض کرد: نصیحتی به من بفرمایید که بهشتی شوم. حضرت فرمودند: «اذا هممت بامر، فتدبر عاقبته؛ ان کان خیرا، مضی فیه و ان کان شرا، وقف عنه» وقتی تصمیم گرفتی کاری را انجام دهی، با عقلت به عاقبتش فکر کن. اگر دیدی خیر است، آن را انجام بده و اگر دیدی شر است، از آن بگذر.
وی عنوان کرد: حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در نامه ۳۱ نهج البلاغه که مملو از دستور العمل‌های اخلاقی است، خطاب به فرزند عزیزش فرمودند: «العقل حفظ التجارب و خیر ما جربته ما وعظک؛ عقل، حفظ تجربه‌هاست و بهترین تجربه آن است که تو را موعظه کند و برایت عبرت باشد».
عقل، انسان را بنده خدا می‌کند
استاد اخلاق حوزه بیان کرد: زندگی، راه نرفته است و راه نرفته را باید از راه بلد پرسید. شما در هر مرحله از زندگی؛ تحصیل، ازدواج، فرزند دار شدن و غیره در ابتدای یک راه نرفته‌اید. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون؛ از آگاهان بپرسید، آنچه را نمی دانید».
وی ابراز داشت: در کتاب کافی شریف ذکر شده است: از محضر امام صادق علیه‌السلام سوال شد: عقل چیست؟ فرمودند: «عقل چیزی است که انسان را بنده خدا می‌کند و بهشت به وسیله آن کسب می‌شود»؛ سوال شد: پس آنچه در معاویه بود چیست؟ فرمودند: «آن حقه بازی و شیطنت است. آنچه در معاویه است، شبیه عقل است، اما عقل نیست». بنابراین همه تدبیرهای امور زندگی، عقل نیست چون عقل هرگز انسان را به صفات حیوانیت و کار زشت، هدایت نمی‌کند.
موانع و عوامل موفقیت را در زندگی بشناسید
حجت‌الاسلام والمسلمین همتیان به طلاب توصیه کرد که دفتری با عنوان «از کجا؟» داشته باشند و در ادامه اظهار داشت: دفتری داشته باشید با عنوان از کجا؟ و به هر انسان موفق، فرهیخته و با کمالاتی رسیدید، بپرسید از کجا؟ زندگی خوب، خانواده خوب، فرزند موفق و غیره از کجا؟
وی ادامه داد: از جناب حر بن یزید ریاحی بپرسید از کجا یک شبه حسینی شدی؟ شما که اولین کسی بودی که راه را بر امام بستی؟ امام حسین علیه‌السلام از او ناراحت شدند و فرمودند: «مادرت برایت گریه کند» حر گفت: «حسین! اگر کسی جز تو نام مادرم را برده بود، نام مادرش را می‌بردم، اما چه کنم که مادر تو فاطمه سلام‌الله‌علیها است. بسیاری از بزرگان می‌گویند: نجات و سعادت حر به خاطر ادب محضر فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها بود که صبح عاشورا با پسر و غلام خود در رکاب امام حسین علیه‌السلام جنگید و شهید شد.
استاد اخلاق حوزه عنوان کرد: از آیت‌الله مرعشی نجفی رحمت‌الله‌علیه که ۳۰ سال، اولین زائر حرم حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام بود، پرسیدند: از کجا؟ فرمود: «هرچه دارم از احترام به پدر و مادرم دارم».
وی اضافه کرد: از علامه حسن زاده آملی پرسیدند: از کجا به این مقام علمی و معنوی رسیدید؟ فرمود: «در تهران محضر استادم علامه شعرانی بودم ایشان نشسته بود با کسی حرف می‌زد، من بدون اینکه او متوجه شود خم شدم و کف پای استادم را بوسیدم. استادم به من گفت: تو خیر می‌بینی». این نص حدیث پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم است که فرمودند: اگر می‌خواهی از علم و عمر و جوانی خود خیر ببینی، استادت را تعظیم کن».
حجت‌الاسلام والمسلمین همتیان تصریح کرد: سوال «از کجا؟» را بپرسید؛ شیوه درس خواندن، متخلق شدن، تدریس، تبلیغ و عمر با برکت و غیره می‌تواند نقشه راهی برای شما باشد.
وی در پایان گفت: همان طور که جنبه‌های مثبت را می‌پرسید، نقطه مقابل را هم بپرسید، عوامل سقوط و زمین خوردن‌ها را هم بپرسید.یعنی بدانید چرا عده ای به حوزه می‌آیند و موفق نمی شوند؟ و علم و عمرشان، نافع نیست. این باعث می‌شود، موانع و عوامل موفقیت را بشناسید و موفق شوید.
درس اخلاق عمومی بانوان طلبه در نیمسال اول سال تحصیلی ۴۰۰-۱۳۹۹ به صورت آفلاین برگزار می‌شود. بانوان طلبه می‌توانند از طریق پیوند http://www.jz.ac.ir/post/۷۰۲۵- فایل‌های صوتی هر جلسه را دریافت و از سخنان اساتید اخلاق بهره‌مند شوند.
۳۱۳/۶۱
