به گزارش خبرگزاری حوزه، برنامه تلویزیونی «نقد سینما»، بیست و هشتمین قسمت از فصل جدید برنامه «نقد سینما» جمعه‌شب ۲۶ دی‌ماه روی آنتن شبکه پنج رفت. این قسمت از برنامه به بررسی کارنامه یک دهه برگزاری جشنواره فیلم «عمار» به بهانه برگزاری یازدهمین دوره این رویداد و نیز آسیب‌شناسی افسردگی حاکم بر فیلم‌های ایران در دهه ۹۰ اختصاص داشت.
در بخش نخست برنامه امیررضا مافی میزبان حامد بامروت‌نژاد تهیه‌کننده سینما و عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره «عمار» و دانش اقباشاوی کارگردان سینما بود تا درباره جشنواره «عمار» به گفتگو بپردازند.
بامروت‌نژاد در ابتدای صحبت‌های خود با اشاره به «مزیت‌های نسبی جشنواره عمار» گفت: یکی از مهمترین دستاوردهای جشنواره عمار این است که سعی دارد زمین بازی سینمای ایران را عوض کند. چندین سال است که به ما گفته‌اند سینما، فرم است و محتوا. در حالی که ما معتقدیم سینما ضلع سومی به نام «سازماندهی» دارد و ما هیچگاه به آن توجه نمی‌کنیم. مدام مشغول دعوای فرم و محتوا هستیم.
وی در ادامه در تعریف «سازماندهی» گفت: به تعبیر شهید آوینی، سینما هنر است، صنعت است و رسانه است. سال‌ها است ما درگیر فرم و محتوا شده‌ایم و گویی تنها در وجه هنری سینما متوقف مانده‌ایم. جشنواره عمار تلاش دارد این زمین بازی را تغییر دهد و بگوید سینما تنها یکی از اجزایش فرم و محتوا است. سینما قرار است رسانه هم باشد. فیلم باید نسبتی با زمانه‌اش داشته باشد. سینما صنعت است. یک هنر فردی و محدود به گوشه گالری نیست. در این نگاه سینما با مقوله‌ای به نام بازار گره می‌خورد و اینجاست که مخاطب حائز اهمیت می‌شود.
این تهیه‌کننده افزود: عمار آمده است بگوید سینما ماشینی است که چهار چرخ دارد و «فرم و محتوا» تنها یک چرخ آن است. امروز چند نفر مخاطب سینمای ایران هستند؟ نهایتا ۴ میلیون از جمعیت ۸۰ میلیون نفری! آیا تماشاگر یا مخاطب در فرم نهایی فیلم تأثیر نباید داشته باشد؟.
دانش‌اقباشاوی در پاسخ به این پرسش گفت: طبیعتا تأثیر می‌گذارد و این بدیهی است. سبک زندگی انسان‌ها، ذائقه آن‌ها را تغییر می‌دهد. اگر مکانیزم و سازمان‌دهی‌ای برای سلایق مختلف باشد و به مترودین حوزه فرهنگ که تا به امروز راهی به پردیس‌های سینمایی و سالن‌های مولتی پلکس سینما نیافته‌اند، توجه نشان دهد، جشنواره‌ای مانند «عمار» شکل می‌گیرد. جشنواره‌ای که دارد برای یک سلیقه خاموش و دیده‌نشده، سازماندهی تازه‌ای را ایجاد می‌کند.
بامروت‌نژاد در این بخش تأکید کرد: حرف ما این است که همه مردم ایران باید مخاطب سینما باشند و چرا ما خودمان را محدود به همین جمعیت چهارمیلیون نفری کنیم و همه سینماگران را هم محدود و مجبور کنیم که به ذائقه همین ۵ درصد از جمعیت ایران توجه داشته باشند؟
اقباشاوی در این بخش تأکید کرد: یکی از تعاریف خوب از «هنرمند مردمی» که خودم هم تلاش می‌کنم به آن پایبند باشم این است که در پروسه قبل از تولید اثرش در کنار مردم باشد و از مردم یاد بگیرد و یادگرفته‌هایش را با فرمی جذاب، تبدیل به اثر هنری کند و به همان مردم ارائه دهد. اینگونه مردم از تماشای خود واقعی‌شان لذت می‌برند.
امیررضا مافی در این بخش پرسید که آیا «عمار» نمی‌خواهد آلترناتیو و بدیل سینمای رسمی امروز ایران باشد؟ که بامروت‌نژاد در پاسخ گفت: این خیلی کوچک کردن راهبرد کلان عمار است. مگر می‌توان گفت عمار مثلا بدیل فجر است؟ اصلا فجر یک رویداد التقاطی است که مشخص نیست سر و تهش کجاست! عمار اما یک رویداد با راهبرد مشخص است. در این راهبرد فرم و محتوا حتما تأثیرگذار است، اما همه چیز نیست.
این عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره عمار در پاسخ به سوال دیگری مبنی‌بر اینکه فکر نمی‌کنید آثار جشنواره عمار نیاز به پیشرفت فرمی دارند؟ پاسخ داد: اگر سینما را به عنوان یک مدیوم زبانی در نظر بگیریم، دستور زبان خاص خود را پیدا می‌کند. وقتی شما در ترکیب مخاطبان ایجاد تغییر می‌کنید، دستور زبان هم تغییر می‌کند. نمی‌توان در خلا پرسید که آیا این فیلم فرم مناسبی دارد یا خیر، باید اول بدانیم برای چه مخاطبی ساخته شده است. باید بدانیم در چه سازمان‌دهی‌ای قرار است اثر عرضه شود، بعد می‌توان درباره مناسب بودن فرم آن صحبت کرد.
وی در ادامه با تأکید بر پیشرفت فرمی آثار حاضر در عمار طی یازده دوره برگزاری گفت: به‌عنوان مثال مستند «عابدان کهنز» را در نظر بگیریم. در سازماندهی عمار این مستند در یک سال بالغ بر ۲۰ هزار مخاطب داشته است. این تعداد برابری می‌کند با کل مخاطبان سینمای «هنروتجربه» طی یک سال. پس فرم مهم است و باید در آن پیشرفت کنیم اما در این زمینه چیزهای دیگری هم مهم است.
دانش اقباشاوی در این قسمت از بحث گفت: جشنواره عمار قرار نیست سینما را از ابتدا اختراع کند بلکه می‌خواهد زیبایی‌شناسی مطلوب یک طیف خاص را ارائه دهد. چیزی که پیش‌تر در آمریکای لاتین و برزیل هم تجربه شده است. رشد فرمی هم قرار نیست به‌صورت خود به خودی اتفاق بیفتد. در بخش آموزش دبیرخانه جشنواره عمار باید به‌شکل جدی کار کند.
مافی در این بخش گفت: جشنواره عمار در سازماندهی مخاطب بسیار خوب عمل کرده است اما به نظر می‌رسد در کادرسازی سینماگر، باید بیشتر کار کند. این یک پیشنهاد است برای آنکه تا چهار سال دیگر مثلا، چهار کارگردان تراز اول داشته باشیم که اتفاقا بتوانند در جشنواره فجر هم خودشان را اثبات کنند.
بامروت‌نژاد در ادامه این بحث گفت: دوربین را کمی از عمار عقب‌تر بیاوریم. آیا در جبهه فرهنگی انقلاب، قرار است همه چرخه سینما، از آموزش، توزیع، پخش و غیره را آیا عمار قرار است برعهده گیرد؟ من می‌گویم همین امروز در جبهه فرهنگی انقلاب، پنج، شش نهاد مدعی در حوزه آمورش داریم، از حوزه هنری گرفته تا بسیج رسانه. در اینکه آموزش لازم است شکی ندارم. اما آسیب‌شناسی شخص من این است که ما درآموزش سینما، بیش از آموزش تکنیک، نیازمند اتمسفرسازی هستیم. نباید به جایی برسیم که در یک سال ما ۱۰۰ سرباز تربیت کنیم اما وقتی وارد میدان عمل می‌شوند، همه‌شان جذب جبهه دشمن شوند. نباید خجالت بکشند از اینکه حرفشان را بزنند. نمونه‌های بسیاری از این جنس داشته‌ایم.
