به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی» اثری از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی است که در آن به احکام شرعی موضوعات مختلف زندگی اشاره شده و «حوزه نیوز» به انتشار این احکام در شماره های گوناگون خواهد پرداخت.
* مهریّه
سؤال ۲۰۶. شایستگی زنان مسلمان را به چه مهریّه ای می دانید؟ و برای دختران و پسران جوان و پدر و مادرهای آنان در این زمینه چه توصیه ای دارید؟
جواب: اخلاق اسلامی ایجاب می کند که مهریّه ها سبک باشد، و اصولاً ازدواج با هزینه کم انجام گیرد، که مایه سعادت زوجین خواهد شد، و سنگین کردن بار ازدواج شرعاً مذموم و عواقب ناگوار و مسؤولیت شدید دارد.
سؤال ۲۰۷. مرسوم است که عقد را به انضمام یک جلد کلام اللّه مجید جاری می کنند، آیا این کار به معنی تعلیم قرآن به زوجه است، تا بر مرد واجب باشد قرآن را به همسرش تعلیم بدهد، یا معنای دیگری دارد؟
جواب: قرار دادن قرآن جزء مهریه کار خوبی است، و مفهومش تهیه یک جلد کلام اللّه مجید برای زوجه است، نه آموزش قرآن؛ ولی لازم است قیمت آن در موقع عقد تعیین شود، تا مبهم نباشد.
سؤال ۲۰۸. حدّ و میزان مهریّه چقدر است؟ حدّاقلّ و حدّاکثر آن را بیان کنید.
جواب: مهر حدّ ثابتی ندارد، ولی شایسته است از مهریّه های سنگین پرهیز شود، طبق برخی از روایات (۵) زنانی که مهریّه سنگین دارند شوم هستند.
سؤال ۲۰۹. اگر مردی مهریّه همسرش را به قدری سنگین کرده باشد که معادل حقوق ماهیانه تمام عمرش هم کفاف آن را نکند، چنین مهریّه و عقدی چه حکمی دارد؟
جواب: کار خوبی نکرده، ولی عقد و مهر باطل نیست؛ مگر این که در حدّی باشد که آن مهریه را سفیهانه بدانند.
سؤال ۲۱۰. با توجّه به این که مورّخین مهریه بزرگ بانوی اسلام، حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) را مختلف نقل کرده اند:
الف) برخی آن را یک زره جنگی به مبلغ ۴۸۰ درهم، به اضافه یک دست لباس کتان و یک قطعه پوست گوسفند گفته اند.
ب) بعضی آن را چهارصد درهم شمرده اند.
ج) و برخی دیگر چهارصد مثقال نقره بیان کرده اند.
و از طرف دیگر در روایتی مهریه آن حضرت «شفاعت گنهکاران از امّت پدرش» آمده است، آیا صرف تعیین مهریه حضرت زهرا(علیها السلام)(مهرالسّنه) برای عروسان، بدون تعیین ارزش فعلی آن، صحیح است؟
جواب: معروف است که مهرالسّنه معادل پانصد درهم می باشد؛ هرگاه در محیط زوجین این شهرت وجود داشته باشد کافی است، و الاّ باید تعیین کنند.
سؤال ۲۱۱. اگر مرد از اوّل قصدش این باشد که مهر زن را نپردازد عقد صحیح است؟
جواب: آری عقد صحیح است و پرداختن مهر بر او واجب است.
سؤال ۲۱۲. آیا زوج می تواند مهریه همسر خود را آموزش تلاوت قرآن قرار دهد؟ در صورت مثبت بودن، اگر مرد تلاش خود را انجام دهد، ولی زن به جهت کُند ذهن بودن نتواند یاد بگیرد، وظیفه زوج چیست؟
جواب: آموزش قرآن می تواند مهریه بوده باشد و مرد باید وظیفه خود را انجام دهد، اگر زوجه استعداد نداشت و مرد کوشش لازم را کرد، دِین خود را ادا کرده است.
* آزمایش
سؤال ۲۱۳. اگر از باب احتیاط، عروس برای بررسی بکارت به دکتر همجنس و در صورت نبودن همجنس به دکتر مرد مراجعه کند با توجّه به لزوم لمس، آیا این کار جایز است؟
جواب: هرگاه ترک این کار مظّنه مفاسد و اختلافات مهمّی بوده باشد جایز است و در این صورت باید حتّی الامکان از طبیب زن اگر ممکن است از غیر طریق رؤیت مثلاً بااستفاده از لمس غیرمستقیم به وسیله دستکش و مانند آن انجام گیرد.
سؤال ۲۱۴. آیا شرعاً لازم است قبل از خواندن صیغه عقد دائم دختر و پسر آزمایش خون بدهند؟
جواب: واجب نیست ولی احتیاط ترک نشود.
سؤال ۲۱۵. جوانی جهت ازدواج برای آزمایش به پزشک مراجعه می کند. پزشک وی را دچار بیماری مسری می یابد، و یا متوجّه می شود که معتاد است. در اینجا، اگر واقعیت را برای دیگران، که منتظر نتیجه آزمایش هستند بگوید، پرده از روی راز پنهان بیمار برداشته می شود، که قطعاً برای بیمار تبعات سویی به دنبال خواهد داشت. و اگر نگوید همسر آینده وی دچار بیماری مسری شده، و گرفتاری هایی پیدا می کند، و ممکن است برای طبیب هم مشکل ساز شود.
تکلیف طبیب چیست؟
جواب: با توجّه به اینکه این گونه آزمایش ها نوعی مشورت با طبیب است، کتمان کردن واقعیت، خیانت در مشورت محسوب می شود، و باید واقعیت را بگوید.
* دوران عقد
سؤال ۲۱۶. اگر کسی دختری را عقد نماید، آیا پدر و مادر دختر مجاز هستند زن و شوهر قانونی را از هم دور نگه دارند و نگذارند آن دو با هم به تفریح رفته و در کنار هم باشند؟
جواب: در صورتی که بر اساس عرف و عادت محل عقد انجام شده و مردم در آن محل برای فرستادن دختر همراه شوهر مادام که عروسی نکرده اند رسوم و عاداتی دارند، باید طبق آن عمل شود.
سؤال ۲۱۷. در محلّی رسم است که از طرف داماد در ایام عید گوسفندی به عنوان عیدی به منزل عروس می برند، این گوسفند ملک کیست؟ عروس یا پدرش یا برادرانش؟
جواب: اگر قبل از آمدن عروس به خانه شوهر هدایایی ببرند، مال عروس است.
سؤال ۲۱۸. من در دوران عقد هستم در بعضی مواقع به دلیل خجالت کشیدن تا ۲۴ ساعت نمی توانم غسل کنم؛ آیا با تیمم بدل از غسل می توانم نماز بخوانم؟
جواب: در صورتی که این کار واقعاً برای شما عسر و حرج شدید دارد تیمم صحیح بوده والاّ باید نمازها را قضا کنید.
سؤال ۲۱۹. مردی عقد کرده و ما می دانیم همسر او معتاد است؛ باید به او اطلاع دهیم؟
جواب: لازم است به او اطلاع دهید.
سؤال ۲۲۰. آیا در دوران عقد اطاعت از شوهر بر زن لازم و پرداخت نفقه بر شوهر لازم است؟
جواب: مطابق آنچه در عرف معمول امروز است، تا زمانی که زن به خانه شوهر نیامده نه نفقه دارد و نه برای خروج از منزل از شوهر اجازه می گیرد، و این در واقع نوعی شرط ضمن عقد است.
سؤال ۲۲۱. بعضی از دختران در دوران عقد حامله می شوند و برای حفظ آبرو که این کار را قبل از عروسی ناپسند می شمرند اقدام به سقط جنین می کنند. این کار چه حکمی دارد؟ راه جبران آن چیست؟
جواب: سقط جنین حتی در این صورت جایز نیست، و اگر سقط کنند دیه دارد.
سؤال ۲۲۲. عقدنامه باید نزد چه کسی باشد؟ خانواده عروس یا نزد خود داماد؟
جواب: چنانچه قرار و شرط خاصّی قبل از عقد درباره عقدنامه نگذاشته باشند باید آن را به خانواده زن داد و زوج می تواند در صورت نیاز گواهی از دفتر بگیرد.
* خرید حلقه نامزدی و امثال آن
سؤال ۲۲۳. شوهرم قصد دارد برای ازدواج حلقه طلا بخرد، ایشان می گوید «من فقط شب عروسی حلقه را دست می کنم» این کار چه حکمی دارد؟
جواب: زینت طلا بر مرد حرام است و خرید و فروش طلای مخصوص مردان اشکال دارد. ولی می توانید از پلاتین که فلز گران بهایی است استفاده کنید.
سؤال ۲۲۴. بسیاری از خانواده ها براساس یک سنّت غلط به داماد خود انگشتری یا ساعت یا گردنبند یا حلقه طلا هدیه می دهند و آنها نیز از آن استفاده می کنند و در نتیجه زشتی این کار از بین می رود. مستدعی است نظر مبارک را در مورد استفاده مردها از انگشتر و دیگر زیور آلات و همچنین هدیه دادن آن به دامادها و جوانان و همچنین ساختن و خرید و فروش آن که مقدّمه و زمینه ساز این منکر است صریحاً مرقوم فرمایید تا جوانان و دیگر طبقات جامعه وظیفه شرعی خود را بدانند.
جواب: زینت طلا برای مردان مطلقاً حرام است و مسلمانان و پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) باید به پیروی از دستورات آن بزرگواران از این امر اجتناب ورزند و فرقی در میان هدیه وغیرهدیه و داماد و غیرداماد نیست. ساختنو خرید و فروش آنها نیز اگر استفاده اش مخصوص مردان باشد اشکال دارد و اگر زینت طلا به صورت صلیب باشد پوشیدن و ساختن و خرید و فروش آن گناه مضاعف دارد.
سؤال ۲۲۵. اینکه استفاده از طلا برای مردان به طور موقت اشکالی ندارد منظور چه مدت است؟ لطفاً توضیح دهید.
جواب: هر گاه برای امتحان مثلاً جهت خرید برای همسرش باشد اشکالی ندارد.
سؤال ۲۲۶. اگر در خرید عروسی برای ما شال گردن ابریشم (یک طرف ابریشم، یک طرف پشم) بگیرند می توانیم استفاده کنیم؟
جواب: جایز نیست.
سؤال ۲۲۷. اگر در خرید عروسی برای ما کراوات بگیرند می توانیم استفاده کنیم؟
جواب: با توجّه به این که در حال حاضر و در کشور ما، این امر به عنوان شعار بیگانگان و همبستگی با آنها محسوب می شود، از آن اجتناب کنید. ولی در کشورهایی که جزیی از لباس مردم محسوب می گردد، پوشیدن آن اشکالی ندارد.
سؤال ۲۲۸. با توجه به اینکه امروزه بسیاری از لوازم آرایش مورد مصرف بانوان مسلمان از جفت جنین تهیه می گردد استفاده و مصرف آن چه حکمی دارد ضمناً بفرمایید جفت نجس است یا متنجّس؟
جواب: دلیلی بر نجاست جفت نیست (همانطور که در تعلیقه عروه نیز نوشته ایم) بنابراین اگر آلوده به خون نباشد یا شک داشته باشیم پاک است.
سؤال ۲۲۹. اینجانب تازه عقد نموده ام و در خرید حلقه، (حلقه طلای سفید) خریدند به گفته طلا فروشان فرق این طلا با طلای زرد این است که با طلای سفید می شود نماز خواند ولی با طلای زرد نمی شود. در رساله آقا آمده است که اگر پلاتین باشد حلقه برای مردان مشکلی ندارد و به گفته عده ای این طلای سفید همان پلاتین است و بعضی ها می گویند همان طلاست. و آیا استفاده از طلای سفید (حلقه) برای مردان حرام است یا خیر؟ و اگر استفاده کرد نماز با آن چه حکمی دارد؟
جواب: زینت به هر طلایی (زرد ـ سرخ ـ سفید) برای مردان جایز نیست و نماز با آن باطل است ولی پلاتین که فلز دیگری است مانعی ندارد.
۱۶:۳۰ - ۱۴۰۰/۰۷/۲۸