به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی» اثری از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی است که در آن به احکام شرعی موضوعات مختلف زندگی اشاره شده و «حوزه نیوز» به انتشار این احکام در شماره‌های گوناگون خواهد پرداخت.
بخش چهارم: دستور خواندن صیغه عقد
* کلیات مربوط به صیغه عقد
سوال ۳۳۹. عقد ازدواج چیست؟
جواب: عقدی که به واسط آن زن و مرد به هم حلال می‌شوند و آن بر دو قسم است: ازدواج دائم که همیشگی است و زنی را که به این عقد در می‌آید «دائمه» گویند و ازدواج موقّت که برای مدّت معینی عقد زناشویی می‌بندند، خواه این مدّت کوتاه باشد یا طولانی و آن را «متعه «و «صیغه» نیز می‌نامند.
سوال ۳۴۰. آیا وکالت مرد یا زن از طرف دیگری برای خواندن عقد صحیح است؟
جواب: وکالت مرد از طرف زن، یا زن از طرف مرد، برای خواندن صیغه مانعی ندارد.
سوال ۳۴۱. آیا زوجین باید یقین داشته باشند که وکیل عقد را خوانده است؟
جواب: هرگاه زن و مردی به کسی وکالت داده اند صیغه عقد آنها را بخواند تا یقین نکنند که وکیل صیغه را خوانده بر یکدیگر حلال نمی‌شوند، ولی اگر وکیل مورد اعتماد باشد و بگوید خوانده ام کافی است.
سوال ۳۴۲. اگر زن به کسی وکالت دهد برای مدتی او را به عقد مردی در آورد ولی ابتدای آن را معیّن نکند، شروع عقد چه زمان می‌شود؟
جواب: هرگاه زن، کسی را وکیل کند که او را مثلاً برای ده روز یا دو ماه به عقد مردی درآورد و ابتدای آن را معین نکند باید آغاز آن را از روز و ساعتی که عقد می‌کند قرار دهد.
سوال ۳۴۳. آیا برای خواندن عقد، یک نفر می‌تواند از طرف زوجین وکیل شود؟
جواب: احتیاط مستحب آن است که یک نفر از سوی دو همسر صیغه عقد را نخواند، یعنی دو طرف عقد دو نفر باشند و نیز احتیاط مستحب این است که انسان نمی‌تواند از طرف زن وکیل شود تا او را برای خود بطور دائم و یا موقّت عقد کند.
سوال ۳۴۴. اگر عاقد سنّی باشد و عروس و داماد هر دو شیعه، آیا جنین عقدی صحیح است؟
جواب: اشکالی ندارد و عقد صحیح است.
- صیغه عقد دائم
سوال ۳۴۵. برای خواندن صیغه عقد دائم چه عباراتی باید گفته شود؟
جواب: برای خواندن صیغه عقد دائم کافی است که زن بگوید: «زَوَّجْتُکَ نَفْسِی عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُوم» (یعنی خود را به همسری تو درآوردم به مهری که معین شده) و مرد هم بعد از آن بگوید: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ» (یعنی قبول کردم این ازدواج را) و اگر دیگری را برای این کار وکیل کنند کافی است که وکیل زن بگوید: «زَوَّجْتُ مُوَکلَتی مُوَکلَکَ عَلَی الصَّداقِ الْمَعْلُومِ» (موکله خودم را به همسری موّکل تو با مهر معلوم درآوردم) وکیل مرد نیز بگوید: «قَبِلْتُ لِمُوَکلی هَکذا» (من نیز همین گونه از طرف موکل خودم قبول کردم).
- صیغه عقد موقّت
سوال ۳۴۶. برای خواندن صیغه عقد موقّت چه عباراتی باید گفته شود؟
جواب: برای خواندن صیغه عقد موقّت کافی است بعد از آن که مدّت و مهر معین شد، زن بگوید: «زَوَّجْتُکَ نَفْسِی فِی الْمُدَّه الْمَعْلُومَه عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ» (من خودم را به همسری تو در مدّت معین با مهر معین درآوردم) مرد نیز بگوید: «قَبِلْتُ» (قبول کردم) یا این که وکیل زن بگوید: «مَتَّعْتُ مُوَکلَتِی مُوَکلَکَ فِی الْمُدَّه الْمَعْلُومَه عَلَی الْمَهْرِ الْمَعْلُومِ» (موکله خودم را به ازدواج موکل تو در مدّت معین با مهر معین درآوردم) وکیل مرد نیز بگوید: «قَبِلْتُ لِمُوَکلِی هَکذا» (قبول کردم برای موکل خودم همین طور).
- عقد معاطاتی
سوال ۳۴۷. آیا در ازدواج رضایت طرفین به تنهایی کافی است، یا اینکه باید صیغه عقد خوانده شود؟
جواب: در عقد ازدواج خواه دائم باشد یا موقّت، خواندن صیغه لازم است و رضایت طرفین به تنهایی کافی نیست و صیغه عقد را طرفین یا وکیل آنها می‌توانند بخوانند.
سوال ۳۴۸. حکم ازدواج معاطاتی چیست و چه شرایطی دارد؟ اگر یکی از مقلّدین شما در این مسأله (به فرض عدم صحّت ازدواج معاطاتی به نظر شما) به مرجع دیگری رجوع نماید حکم چیست؟ اگر فردی به علّت عدم آشنایی به حکم (در صورت عدم صحّت ازدواج معاطاتی) با فردی به این طریق ازدواج کند و بعد حکم را بفهمد وظیفه اش چیست؟
جواب: چیزی به نام ازدواج معاطاتی نداریم، چنین ازدواجی باطل است.
سوال ۳۴۹. دختر و پسری به هم علاقمند بودند، ولی خانواده دختر با ازدواج آنان مخالف بود. آن دو برای این که خانواده دختر را مجبور کنند تا با ازدواج آنان موافقت کنند، به طور نامشروع مجامعت کرده، و دختر حامله شده، و طفلی به دنیا آورده است اکنون اظهار می‌دارند که چون روستایی بوده، نمی دانسته، و یا نمی توانسته اند صیغه ازدواج را جاری کنند، و به رضایت طرفینی اکتفا کرده، و آن را کافی دانسته اند:
الف) آیا توافق طرفین به عنوان صیغه عقد قابل قبول است؟
جواب: توافق طرفین کافی نیست.
ب) همین که طرفین ادّعای اجرای صیغه عقد نمایند برای ایجاد شبهه کافی است، یا باید صحّت آن بررسی و اثبات شود؟
جواب: چنانچه احتمال دهیم ادّعای آنها راست باشد، باید حمل بر صحّت کرد.
ج) آیا در مسأله فوق حدوث شبهه، فقط موجب برائت از حدّ است، یا تعزیر را نیز منتفی می‌سازد؟
جواب: در فرض بالا حدّ و تعزیر هر دو ساقط می‌شود.
د) بر فرض احصان مرد، حکم چیست؟
جواب: احصان مرد تفاوتی ایجاد نمی‌کند.
ه) آیا ازدواج آن دو با یکدیگر بلامانع است؟
جواب: آنها می‌توانند با هم ازدواج کنند.
و) آیا در فرض بکارت و عدم آن، حکم متفاوت است؟
جواب: تفاوتی نمی‌کند.
۱۲:۳۸ - ۱۴۰۰/۱۰/۲۲