همزمان با سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه در سراسر کشور و با توجه به دیدار اخیر طلاب و روحانیون حوزه علمیه تهران با مقام معظم رهبری و توصیه‌های ویژه‌ای که ایشان در عرصه خدمت رسانی طلاب به مردم بیان داشتند، خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران به سراغ حجت الاسلام والمسلمین علی‌اصغر سهرابی، دبیر ستاد اجرایی دیدار با رهبری و معاون پژوهش حوزه علمیه استان تهران رفته و با او درباره شاخصه‌های انقلابی بودن حوزه‌های علمیه به گفتگو نشسته است که در ادامه حاصل آن را می خوانید.
* به نظر شما انقلابی بودن حوزه‌ها از زمان انقلاب اسلامی مطرح شد، یا اینکه بنا به اعتقاد برخی انقلابی بودن جزء ذات حوزه‌های علمیه بوده است؟
با نگاهی اجمالی به تاریخ اسلام و شیعه، و سیره اولیاء و علما از صدر اسلام تاکنون، و نیز با نظر به رسالت‌ها و ماموریت‌های نهاد حوزه و روحانیت، به این نکته خواهیم رسید که مگر حوزه می‌تواند غیر انقلابی باشد؟ چرا که اولیاء و علما، در امتداد نهضت تاریخی انبیاء قرار داشتند و همواره در حال مبارزه و تقابل با طاغوت بوده‌اند. بنابراین ما به لحاظ عینیت تاریخی، انقلابی بودن حوزه را یک امر بدیهی می‌دانیم.
از منظر رسالت حوزه نیز باید گفت جریان حق یا همان جریان شیعه در طول تاریخ همواره با نظام‌ها و جریان‌های طاغوتی و استکباری، تقابل فکری و مبنایی داشته است. جریان حق، جریانی است که سعادت دنیوی و اخروی را برای همه بشریت خواهان است. و این موضع جریان حق طبیعتاً با مخالفت‌ها و دشمنی‌های جریان باطل مواجه بوده و خواهد بود. این تقابل مستمر، می‌طلبد که حوزه انقلابی باشد و انقلابی عمل کند.
*پس باید کسانی که در موضع نفی وصف انقلابی نسبت به حوزه هستند، پاسخ دهند که حوزه غیر‌انقلابی چگونه خواهد توانست به رسالت خود عمل کند و نیز سیره مستمر علمای شیعه در زمینه تفکر و منطق عمل، چگونه با ادعایشان قابل جمع است؟
برای فهم وصف انقلابی، باید حوزه را در امتداد نهضت انبیا و اولیاء الهی که هدف آن اقامه توحید در عالم است، ببینیم. یعنی جریان انقلابی حوزه، ریشه در نهضت انبیاء الهی دارد که سپس به اولیاء رسیده و در طول تاریخ نیز از اولیاء به علما سپرده شده است.
لذا جریان روحانیت، یک نهضت مستمر و یکپارچه در خط انبیاء است و حوزه‌های علمیه هم در متن همین نهضت واقع شده‌اند، نهضتی که رویکرد و غایت آن توحیدی بوده، و با ابزار جریان ولایت می خواهد توحید را در صحنه عینیت محقق سازد. رسیدن به این هدف، قطعا برای طواغیت و مستکبرین عالم در همه زمانها چالش برانگیز و تقابل زا خواهد بود، و جریان باطل با تمام قوا در برابر این هدف جریان حق خواهد ایستاد.
* حوزه انقلابی چه نقشی می‌تواند در استقرار حکومت توحیدی در عرصه بین الملل ایفا نماید؟
اینکه می‌گوییم حوزه باید انقلابی باشد، یعنی حوزه پرچمدار نهضت توحیدی بوده و برای عینیت بخشیدن به استقرار نظام توحیدی به دست حضرت خاتم الاوصیاء(سلام الله علیه) در جهان هدف و برنامه داشته باشد.
این هدف همواره در طول تاریخ شیعه مورد توجه علمای اسلام بوده است و بنا به شرایط زمانی با برخی پادشاهان و سلاطین زمان خود همکاری هم می‌کردند.
در حال حاضر حکومتی که در ایران بنام جمهوری اسلامی مستقر است یک ساختار جدای از روحانیت و حوزه های علمیه نیست. و نهضت توحیدی انبیاء به جایی رسید که توانست به دست سلسله جلیله روحانیت یک حکومت دینی و اسلامی را تاسیس کند.
مقام معظم رهبری بارها تاکید کردند که اگر علما نبودند این نهضت برای استقرار یک حکومت دینی نمی توانست به پیروزی دست یابد. بر این اساس با همراهی مردم، طلبه‌ها و علمای بزرگ اسلام در کنار حضرت امام خمینی(ره) که خود تربیت یافته همین نهضت بود جمع شدند و با سرنگونی رژیم پهلوی، نظام اسلامی را برای عینیت بخشیدن توحید در جهان تشکیل دادند.
* از نظر شما، مهمترین شاخصه اصلی انقلابی بودن حوزه‌ها در عصر حاضر چیست؟
امروزه از شاخصه‌های اصلی یک حوزه انقلابی این است که بتواند در ساحت‌های مختلف جامعه کنونی در ایران و به تبع آن در عرصه بین‌الملل اقامه دین کند. و تبلور همه جریان حق هم اکنون در ام القرای جهان اسلام یعنی ایران است. محور جریان حق و مرکز تقابل با جریانات باطل و استعماری ایران است. و حوزه‌ای که نتواند از موقعیت کنونی نهضت و حاکمیت مستقر در ایران پشتیبانی کند، این حوزه دیگر انقلابی نخواهد بود.
الان مطالبه‌گری و انتقاد از ارکان جمهوری اسلامی شاخصه انقلابی گری نیست. بلکه شاخصه اصلی طلبه و حوزه انقلابی این است که با حفظ رویکرد توحیدی به ارتقاء و تعالی روز افزون نظام جمهوری اسلامی کمک کند.
باید به این مطلب توجه داشت که همین نهضت توحیدی و حوزه‌های‌علمیه به رهبری یکی از مراجع تقلید زمان توانسته است به یک دستاورد بزرگ یعنی استقرار نظام اسلامی برسد و از این رو اگر بتواند این جریان را توسعه داده و تمدن نوین اسلامی را در جهان شکل دهد، می‌توان گفت، حوزه آن وصف انقلابی بودن خودش را حفظ کرده است.
به لحاظ بروز روحیات انقلابی، حوزه قطعاً موفق بوده است. و همواره در صحنه‌های خطر و موقعیت‌های حساس حضور فعال و موفقی داشته است. چنانچه در طول 8 سال دفاع مقدس نیز به خوبی نقش روحانیت را در حفظ تمامیت ارضی کشور مشاهده می‌کنیم. به طوری که در بین سایر اقشار نسبت به جمعیت آماری خود، بیشترین شهید را برای حفظ این انقلاب داده است.
آیا حوزه‌های علمیه توانسته‌اند همگام با نیازهای جهانی انقلاب اسلامی، در تأمین این نیازها موفق عمل نمایند؟
آنچه که به عنوان معیار اصلی یک حوزه انقلابی مد نظر می‌باشد، این است که ببینیم حوزه علمیه چقدر توانسته و یا خواهد توانست در تثبیت و توسعه اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی موفق عمل نموده، و نرم افزار مورد نیاز این حکومت دینی را تامین کند. و آیا به میزانی که در این عرصه توانسته به حاکمیت کمک کند، به همان اندازه نیز معیارهای انقلابی بودن را دارا می باشد؟ به نظر می‌آید حوزه در این زمینه مقداری عقب مانده است. و دلیل آنهم واقعه عظیم پیروزی انقلاب اسلامی بود، این واقعه بنا به شهادت تاریخ آنقدر عظیم بود که تحولات عصری و جهانی گسترده‌ای در پی داشت. این نکته در بیانات رهبر معظم انقلاب آمده، البته ایشان می‌فرمایند این فقط حوزه نبود که از انقلاب جا ماند، بلکه برای دانشگاه هم چنین مسئله‌ای پیش آمد.
* به نظر شما حوزه‌های علمیه و انقلاب اسلامی چقدر در سرنوشت و آینده یکدیگر اثرگذارند؟
در این باره مقام معظم رهبری فرمودند «سرنوشت حوزه و نظام به یکدیگر گره خورده است». این یعنی حوزه و حاکمیت یک هویت‌اند و دوگانگی بین آن‌ها وجود ندارد. چون انقلاب اسلامی مولود حوزه و از متن آن است. و مردم این نظام را، در واقع حاکمیت حوزه علمیه بر کشور می‌دانند، و چنین نیست که اگر صدمه‌ای به این نظام وارد آید، حوزه بتواند خود را کنار بکشد تا از عوارض آن صدمه، مصون بماند. و آن ملاحظه‌ای که برخی در ارتباط با حکومتی شدن حوزه‌ها دارند، در مواجهه با دولت باید باشد. دولت یک مجموعه اخص از حاکمیت ولی فیقه است. و لذا حوزه‌های علمیه به تعبیر رهبری، سرباز نظام و حاکمیت می باشند. و نسبت به دولت هم تا زمانی که بر مدار تبعیت از ولایت فقیه و ملزم به رعایت احکام شرعی و دینی است، وظیفه تعامل و کمک را دارند، چرا که موفقیت دولت در عرصه اجرایی در واقع سربلندی حاکمیت بوده و امید مردم به نظام اسلامی را به دنبال دارد.
* با توجه به اینکه جنابعالی دبیر ستاد اجرایی دیدار حوزویان تهران با مقام معظم رهبری بودید، به اهم توصیه‌هایی که ایشان در این جلسه برای طلاب بیان داشتند، اشاره نمایید.
نقطه ثقل و نکته کلیدی بیانات رهبر انقلاب در این دیدار، لزوم ارتباط و اتصال مستمر روحانیت با متن مردم و جامعه بود. ایشان رمز پیروزی انقلاب و همراهی مردم با امام(ره) و حوزه‌های علمیه را همین موضوع عنوان کردند.
مقام معظم رهبری در این دیدار ارزش طلبگی را در سه ویژگی تعریف کردند. ویژگی اولی که رهبر انقلاب از آن به عنوان یکی از ارزش‌های طلبگی یاد کردند، هدایت دینی بود. تبیین اندیشه دینی، هدایت عملی مردم به ظواهر دینی، و عمق بخشیدن به اعتقادات دینی موروثی مردم، از جمله محورهایی بود که ایشان به تبیین آن‌ها پرداختند.
ارزش دوم، هدایت سیاسی. یعنی ارزش طلبه به این است که بتواند مردم را در مسیر کسب بصیرت و همراهی با جریان حق که امروز در قالب نظام جمهوری اسلامی تبلور پیدا کرده است، هدایت نموده و پیش ببرد.
اما ارزش سوم که رهبر انقلاب به آن تاکید ویژه‌ای داشتند، خدمات اجتماعی طلاب به مردم بود. یعنی طلاب و روحانیون غمخوار، سنگ صبور و خادم مردم باشند، و این رویکرد غیر از حضور در متن مردم و تبلیغ معارف دینی است. و طلبه در مقام خادمی مردم باید بتواند مسائل و مشکلات زندگی و خانوادگی آن‌ها را حل کند.
مثال هایی که رهبری در این موضوع بیان داشتند جالب و قابل توجه بود. ایشان خدمات اجتماعی طلاب به مردم را این گونه تبیین کردند «حضور میدانی در امور خدمت رسانی به مردم مثل مدرسه سازی، بیمارستان سازی، رسیدگی به مصیبت دیده‌هایی که دچار حادثه شده‌اند، کمک به توسعه سوادآموزی، کمک به توسعه اشتغال و از این قبیل کارها».
این ویژگی سوم که رهبر انقلاب به عنوان ارزش طلبگی عنوان کردند، باب جدیدی را در فضای طلبگی و روحانیت باز کرد و بر اساس استقصاء بنده، در مطالبات ایشان از حوزه و طلاب، سابقه ندارد.
البته باید توجه داشت، ایشان خدمتگزاری طلبه به مردم را به عنوان یک تاکتیک تبلیغی و ابزار تاثیرگذاری مطرح نکردند، بلکه آن را به عنوان یکی از ارزش‌های اصلی طلبگی نام بردند. یعنی یکی از شئون طلبه، شأن خدمت گذاری به مردم است. فلذا این امر با روش مبلغین مسیحی در مناطق محروم دنیا مثل آفریقا که برای گسترش مسیحیت استفاده می‌کنند، بسیار متفاوت بوده و فرق دارد.
انتهای پیام ۳۱۳/۴۲
