به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا برته، مسئول دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه، عصر روز چهارشنبه ۲ اسفند در یازدهمین مجمع عمومی انجمن فقه و حقوق اسلامی در قم گفت: اساساً مفهوم هویت انجمنی اگرچه روشن است ولی مقوله سهل و ممتنعی است و هرچه ما تقرب بیشتری به این هویت پیدا کنیم احتمالا کنشگری‌های ما در مقوله مشارکت در امور انجمن می‌تواند رنگ و بوی دیگری هم پیدا بکند.
وی در ادامه به بررسی چند شاخصه از شاخصه‌های هویت انجمنی پرداخت و گفت: ما در حوزه، معاونت آموزش داریم که دروس را برگزار می‌کند، معاونت پژوهش داریم که بیشتر خدمات ستادی پژوهش را ارائه می‌کند و خودش متکفل امر پژوهش نیست، در عین حال آموزشکده‌ها و پژوهشکده‌های زیادی هم داریم، اما هیچکدام اساساً بیانیه ماموریت‌شان دیده‌بانی علم نیست، بلکه خدمت در مسیر علم است.
هیچ نهادی به صورت رسمی و محوری متکفل امر دیده‌بانی علم نیست
مسئول دبیرخانه انجمن‌ها و قطب های علمی حوزه افزود: دیده‌بانی علم به این معنا که از خودمان بپرسیم این دانش حوزه‌ای که امروز به ما رسیده اکنون کجای مسیر رشد و بالندگی خودش است؟ چه رقبایی پیدا کرده است؟ و در حوزه‌های علمیه و در دانشگاه‌ها و از منظر اسلام‌پژوهان مستشرق چگونه به این مسئله نگاه می‌شود؟ این مسئله بسیار مهمی است که اگر این دیده‌بانی درست انجام شود آنگاه می‌توان به سیاستگذاری در مورد آن پرداخت.
حجت‌الاسلام والمسلمین برته با اشاره به اینکه هیچ نهادی به صورت رسمی و محوری متکفل امر دیده‌بانی علم نیست، گفت: انتظار می‌رود که انجمن فقه و حقوق از خود بپرسد که آیا جریان فقاهت شیعی امروز نسبت به گذشته‌ی خودش بالنده‌تر و زایشش بیشتر است و عرصه‌های بیشتری را درنوردیده و منابع انسانی بیشتری تولید کرده است؟ آیا سطح تعامل آن با سایر دانش‌ها فزونی یافته و توانسته عرصه‌های بینارشته‌ای بیشتری را تولید بکند؟ و آیا به مسئله پاسخگویی به سوالات جامعه و نظام و عرصه بین‌الملل امتداد پیدا کرده است؟ آیا به چالش‌های مسلمانان نوتشرف‌یافته ورود کرده است؟
مسئول دبیرخانه انجمن‌ها و قطب های علمی حوزه با اشاره به اینکه ما در بسیاری از مسائل چالش‌ها و خرده سؤالات زیادی داریم، گفت: گاهی اوقات در اینکه شخص در یک جامعه‌ی کاملا غریبه با بستر اسلامی تشرف به اسلام پیدا بکند واقعا دچار تردید می‌شویم که آیا باید به او کمک کنیم که کاملا تشرف پیدا بکند و یا همین اندازه که دغدغه پیدا کرده است کافی است.
وی در ادامه مطلب فوق افزود: تصور کنید خانمی در غرب مسلمان می‌شود و به محض تشرف با مشکلاتی از جمله اکل و تغذیه، تردد به منزل و محیط کار، شغل و ... مواجه می‌شود، اینجاست که امتداد بین‌المللی دادن به مسئله فقه و حقوق بسیار مهم می‌شود. ما در یک جامعه‌ای که هنوز بدیهیات در آن مسئله است، می‌خواهیم همین فقه را با همین بسته‌بندی عرضه کنیم. بنابراین دیده‌بانی علم غیر از تدریس و تدرس در علم است.
حجت‌الاسلام والمسلمین برته با بیان اینکه لزوماً همه مثل ما با دلدادگی به فقه نگاه نمی‌کنند بلکه نگاه انتقادی دارند، افزود: آنها کجا باید حرف خود را بزنند؟ چه جایی آغوشش باز است برای اینکه منتقدین را بپذیرد تا حساب‌شده و رسمی و آکادمیک و با حفظ کرامت و آزادی بیان و پس از بیان در یک جمع غیررسانه‌ای عالمانه به بیان انتقادات خود بپردازند؟
وی با اشاره به اینکه این انتظار از انجمن‌های علمی است که پذیرای منتقدین علمی باشند، افزود: جاهای دیگر این شأنیت را ندارند و دستگاه‌های ادراکی آنها این هاضمه را ندارد که بتوانند چنین مواجهه‌ای داشته باشند و تلقی درست و پاسخ درستی بدهند تا برای منتقدین و خود آنها حاشیه‌ای درست نشود.
مسئول دبیرخانه انجمن‌ها و قطب های علمی حوزه با تاکید بر اینکه ما در این مسیر تا نقطه مطلوب فاصله بسیار طولانی داریم، گفت: انجمن علمی باید اتاق گفتگو و اندیشگاه علم باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین برته انجمن‌ها را ابرکارخانه‌های حل مسئله دانست و گفت: ویژگی انجمن‌ها این است که سلسله جنبانان و اعضای انجمن‌ها عموماً خودشان در مصادر علم آن حوزه تخصصی هستند. آنها باید مسائل را دریافت، تحلیل و حل مسئله بکنند و به عنوان کارویژه برگردانند.
مسئول دبیرخانه انجمن‌ها و قطب های علمی حوزه با اشاره به اینکه جریان‌سازیِ دانش انتظار دیگری است که از انجمن‌ها می‌رود، گفت: انجمن‌ها باید سیاستگذاری و آینده‌پژوهی کنند و بگویند که مثلا جریان فقه ما باید به چه سمتی و چگونه برود؟
وی با اشاره به اینکه انجمن فقه و حقوق اسلامی ۱۵۰ عضو فاخر عالم و اندیشمند دارد و ۱۷ شماره نشریه منتشر کرده است، گفت: از این انجمن انتظار می‌رود که با مسئله‌ی نوشدن جامعه به نحو دیگری برخورد بکند. گاهی ما با مسائل نوپیدا مواجهیم که همیشه در طول تاریخ بوده است، اما گاهی با موضوعات جدیدی مواجه می‌شویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین برته در تکمیل مطلب فوق تصریح کرد: تلقی بنده این است که بعد از آمدن دنیایی آمیخته از بلاکچین و هوش مصنوعی و شبکه‌های اجتماعی و تحولات اقتصاد و رمزارز و مسئله رسانه‌های فردی و انسان‌رسانه‌ها، ما واقعا با انسان، زیست‌بوم و تمدنی جدید مواجهیم. آیا واقعا کافی است که ما با این مسئله فقط از جنس مسائل مستحدثه برخورد نماییم؟ به نظر می‌رسد که خیر. ما افزون بر این مواردی که گفته شد، نیاز به نوزایی در روش‌ها هم داریم.
مسئول دبیرخانه انجمن‌ها و قطب های علمی حوزه با طرح این پرسش که آیا ما واقعا به جنس جدیدی از تفقه نیاز نداریم، افزود: همه اینها برای مخاطبی است که با فقه زندگی می‌کند، اما چقدر از مخاطبان ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی ما با فقه زندگی می‌کنند؟ اگر فقاهت ما در ادبیات زندگی یا بُن‌سازه‌ی زندگی معاصر -علم حقوق- سرریز پیدا نکند، قطعا در وسعت گسترده عملیاتی نخواهد شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین برته خاطرنشان کرد: کارویژه خاصی که از انجمن فقه و حقوق اسلامی انتظار می‌رود این است که بتواند فقاهت شیعه را وارد ادبیات حقوقی کند که بر اساس آن زیرساخت‌ها و آیین‌نامه‌ها و مقرره‌ها ایجاد می‌شود.
وی در پایان سخنان خود، نامه اخیر انجمن‌های علمی حوزه علمیه قم به دبیرکل سازمان ملل در مورد غزه را بسیار علمی و پخته دانست و گفت: این نامه به عنوان یک سند رسمی در دنیا ثبت شد و ترجمه و ارسال گردید و نکته مهم اینکه از سوی یک مجموعه غیررسمی و سازمانی و بلکه نخبگانی تولید شد که همه انجمن‌های علمی حوزه در آن مشارکت داشتند.
انتهای پیام
