به گزارش خبرگزاری حوزه, ششمین نشست از دوازدهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «نظریه مشارکت در نظام مردم‌سالاری دینی» به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر به صورت حضوری و مجازی در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در این نشست گفت: در جلسات گذشته به سه رکن از ارکان این نظریه پرداختیم: اول صورت مسئله یعنی« مشارکت در نظام مردم‌سالاری دینی» دوم ماده اولیه که «ایمان، اعتقاد، اندیشه وعمل صالح» هست و سوم فاعل یعنی «رهبران و مردم» را عرض کردیم و در ادامه به رکن چهارم، یعنی «هدف و انگیزه از مشارکت» خواهیم پرداخت.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: مشارکت به عنوان ضرورتی فطری و عقلی، نقشی کلیدی در پویایی و توسعه جامعه ایفا می‌کند. با نهادینه کردن فرهنگ مشارکت و فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای مشارکت فعال آحاد جامعه، می‌توان به سوی جامعه‌ای آرمانی گام برداشت که در آن رفاه، عدالت و توسعه پایدار برای همه رقم می‌خورد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه مشارکت به‌عنوان یکی از اهداف اصلی، در شکل‌گیری عقلانیت جمعی و قدرت مردم‌سالار نقشی اساسی ایفا می‌کند، گفت: مشارکت، زمینه‌ای را فراهم می‌کند تا آحاد مردم، فارغ از جایگاه اجتماعی، در تعیین سرنوشت خود سهیم شوند. این امر به تبادل نظر، هم‌اندیشی و در نهایت، شکل‌گیری عقلانیت جمعی منجر می‌شود. در نظام‌های مردم‌سالار، قدرت از طریق مشارکت مردم به دست می‌آید. انتخاب آزادانه نمایندگان و مسئولین، تجلی این قدرت است. عدم مشارکت، به معنای واگذاری قدرت به افراد یا گروه‌های خاص و در نهایت، شکل‌گیری نظام‌های استبدادی و دیکتاتوری است.
وی افزود: در نظام‌های مردم‌سالار، سرمایه اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سرمایه که همانا مردم و ظرفیت‌های آنان هستند، پشتوانه اصلی قدرت ملی و منافع ملی به شمار می‌رود. حفظ و تقویت این سرمایه، از طریق مشارکت مردم در امور مختلف، امری ضروری است.
مهاجرنیا افزود: یکی از مکانیسم‌های حفظ سرمایه اجتماعی، مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های اجتماعی است. این امر، نه به عنوان یک دعوت، بلکه به عنوان حقی برای مردم تلقی می‌شود. همانطور که اعضای هیئت‌های مذهبی بدون دعوت و به صورت خودجوش در امور مربوط به عزاداری امام حسین (ع) مشارکت می‌کنند، مردم نیز باید در امور مربوط به جامعه خود، صاحب‌کار و مشارکت‌کننده فعال باشند.
وی بیان داشت: در بحث مشارکت، مردم دعوتی نیستند، بلکه صاحبان اصلی امور هستند. سرمایه اجتماعی اصل کار و محور اصلی است و بقیه موارد از جمله مسئولین، ساختارها، برنامه‌ها و ... در خدمت آن قرار دارند. طبق اصل ۵۶ قانون اساسی، حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و خداوند این حاکمیت را به مردم واگذار کرده است. این امر نشان‌دهنده جایگاه والای مردم در نظام مردم‌سالاری دینی و لزوم مشارکت فعال آنان در امور است.
مهاجرنیا افزود: مردم در نظام مردم‌سالاری نباید منتظر دعوت یا راهبری دیگران باشند، بلکه باید خود مطالبه‌گر و فعال باشند. آگاهی و انتخاب آگاهانه، لازمه مشارکت فعالانه مردم است. همانطور که یک تاجر به دنبال افزایش سرمایه خود است، در یک نظام مردم‌سالار نیز باید دائماً برای افزایش سرمایه اجتماعی، یعنی «مشارکت بیشتر مردم»، تلاش کرد.
وی با اشاره به اهمیت مشارکت در جامعه و نقش آن در حفظ سرمایه‌های اجتماعی و افزایش رضایت‌مندی مردم، گفت: وقتی افراد احساس کنند که می‌توانند در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت کنند و سهمی در پیشرفت جامعه داشته باشند، کمتر تمایل به ترک کشور و فرار مغزها دارند و مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی، اعتماد و انسجام بین افراد را افزایش می‌دهد و این امر به نوبه خود، سرمایه اجتماعی جامعه را تقویت می‌کند. همچنین وقتی همه افراد در اداره امور جامعه مشارکت می‌کنند، احساس می‌کنند که سهمی در سرنوشت خود دارند و این امر به افزایش رضایت‌مندی آنها از زندگی در جامعه کمک می‌کند.
وی با طرح این سؤال که مشارکت چگونه به حفظ سرمایه‌های اجتماعی کمک می‌کند؟ گفت: وقتی افراد در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌کنند از بروز تندروی‌ها و اقدامات افراطی که می‌تواند به سرمایه‌های اجتماعی آسیب برساند، جلوگیری می‌شود. دوم اینکه مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، حس مسئولیت‌پذیری و تعهد افراد نسبت به جامعه را افزایش می‌دهد و این امر به تقویت مدنیّت و قانون‌گرایی در جامعه کمک می‌کند ونکته بعدی اینکه وقتی افراد در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت می‌کنند، حس تعلق خاطر آنها به جامعه افزایش می‌یابد و این امر به حفظ و انسجام جامعه کمک می‌کند.
وی سپس با طرح سؤال دیگری مبنی بر اینکه مشارکت چگونه به افزایش رضایت‌مندی جامعه کمک می‌کند؟ افزود: وقتی همه افراد در اداره امور جامعه مشارکت می‌کنند، احساس می‌کنند که با آنها به طور عادلانه رفتار می‌شود و این امر به افزایش رضایت‌مندی آنها از زندگی در جامعه کمک می‌کند. همچنین مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، به افراد فرصت می‌دهد تا در مورد مسائل و مشکلات خود صحبت کنند و راه حل‌هایی برای آنها ارائه دهند. این امر به کاهش نابرابری‌ها و افزایش عدالت اجتماعی کمک می‌کند و در نهایت به افزایش رضایت‌مندی جامعه می‌انجامد. و مورد بعدی اینکه وقتی افراد در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌کنند، احساس می‌کنند که می‌توانند آینده خود و جامعه را به نحو بهتری رقم بزنند. این امر به تقویت حس امید و انگیزه در افراد کمک می‌کند و در نهایت به افزایش رضایت‌مندی آنها از زندگی در جامعه می‌انجامد.
مولف کتاب آینده پژوهی انقلاب اسلامی در ادامه گفت: در جامعه‌ای که ساختار مردم‌سالاری دارد و همه مردم در آن شریک هستند، ساختارهایی شکل گرفته است. به عنوان مثال در جمهوری اسلامی ایران، رهبری و حکومت با قوای مختلف وجود دارد. هر شهروندی که مشارکت‌جو است یک حس وفاداری به این مجموعه دارد و دوست دارد که این مجموعه به خوبی عمل کند. دوست دارد و دعا می‌کند که وضع کشور خوب شود، مردم و حکومت فعال شوند، شادابی به وجود بیاید و بر دشمنان پیروز شویم. این دوست داشتن و دعا کردن ناشی از وفاداری است.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در ادامه افزود: یکی از نقش‌ها و وظایف مشارکت، افزایش دائمی وفاداری است. وفاداری ما به اصل نظام و حکومت است. اگر مسئولان اعم از رهبری، دولت، رئیس‌جمهور، مجلس و قوه قضاییه را قبول داریم، به خاطر اصل نظام است. ما شخص را محو در منصب می‌بینیم. یعنی ولی‌فقیه محو در ولایت فقیه است و ما به آن ولایت وفادار هستیم.
حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا تصریح کرد: وفاداری به اصل ولایت باید همیشه حفظ شود که البته وفاداری به شخص فقیه هم ملازم با آن هست و نباید اصل ولایت را فراموش کنیم. این مشکلی است که در تاریخ و انقلاب تکرار شده و از آسیب‌های فکری و اعتقادی است.
وی بیان داشت: هدف دیگر مشارکت، تسهیل رابطه میان مردم و حاکمیت است. حاکمیت باید صدای مردم را بشنود و بداند که هویت آن به رأی و مشارکت مردم است. به تعبیر امام خمینی (ره)، مردم ولی نعمت حکومت اسلامی هستند و این مشارکت به حاکمان یادآوری می‌کند که مردم صاحب کار هستند و همه چیز مال مردم است.
انتهای پیام
