صحیفه زندگی | چگونه از غرور در اوج موفقیت دور بمانیم؟

خبرگزاری حوزه | امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه از خداوند متعال اینگونه مسئلت می کنند:

«اَللَّهُمَّ ... وَ لاَ تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلاَّ حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا؛ وَ لاَ تُحْدِثْ لِی عِزّاً ظَاهِراً إِلاَّ أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا.» ۱

درجه و مرتبه‌ مرا نزد مردم بلند مکن، مگر آن‌که مرا به همان اندازه نزد خودم پَست گردانی؛ و عزّت آشکاری برایم ایجاد مکن، مگر آن‌که به همان اندازه، ذلت باطنی برایم ایجاد کنی.

شرح:

انسان در طول حیات خویش به درجات و مقامات دنیوی و معنوی متعددی ممکن است دست یابد. آنچه که پس از وصول به این مقامات می تواند آفتی باشد برای انسان، تکبر و خودبینی است.

آنچه که می تواند از این آفت پیشگیری کند، ایجاد روحیه تعادل در وجودمان است.

با توجه به فرمایش امام سجاد علیه السلام باید از خداوند طلب کنیم تا به همان اندازه که عزت و ترفیع درجه دنیوی یا اخروی برایمان حاصل می شود، ذلّت و خواری در وجودمان ایجاد کند تا اینکه آن عزت و این ذلت، در درون ما به مانند دو کفه همسان ترازو عمل کنند تا وجودمان از آفت خودبینی و غرور در امان بماند.

اگر کسی توفیق ایجاد این تعادلِ در وجود برایش حاصل شد، می تواند تبدیل به برترینِ مردم شود؛ همانی که پیامبر گرامی صلی الله علیه وآله وسلم درباره اش اینگونه می فرمایند:

«افْضَلُ النّاسِ مَنْ تَواضَعَ عَنْ رِفْعَةٍ.» ۲

برترین مردم کسی است که از موضع بزرگی و سربلندی نسبت به همگان تواضع و فروتنی کند.

چنین شخصی می تواند مصداقی شود برای کلام امام علی علیه السلام که فرمود:

«ذُو اَلشَّرَفِ لاَ تُبْطِرُهُ مَنْزِلَةٌ نَالَهَا وَ إِنْ عَظُمَتْ کَالْجَبَلِ اَلَّذِی لاَ تُزَعْزِعُهُ اَلرِّیَاحُ» ۳

آدم بزرگ‌منش به هر مقامی، هر چند بزرگ برسد سرمست نمی‌شود؛ مانند کوهی که هیچ بادی آن را به لرزه در نمی‌آورد.

و اگر کسی نتوانست به این تعادل مزیّن شود، مصداقی می شود برای انسان فرومایه؛ همانی که امیرالمؤمنین علیه السلام درباره او اینطور می فرمایند:

«اَلدَّنِیُّ تُبْطِرُهُ أَدْنَی مَنْزِلَةٍ کَالْکَلاَءِ اَلَّذِی یُحَرِّکُهُ مُرُّ اَلنَّسِیمِ.» ۴ 

انسان فرومایه با دست یافتن به کمترین ارزشی، افسار گسیخته می‌شود، همانند بوته علفی که وزش نسیمی آن را می‌جنباند.

سهل باشد گر کنند افتادگان افتادگی

مهربانی و تواضع از بزرگان خوش نماست 5

پی نوشت ها:

۱. صحیفه سجادیه، دعای بیستم.

۲. اعلام الدین، ج ۱، ص ۳۳۷.

۳. غررالحکم و دررالکلم، ج ۱، ص ۳۷۱.

۴. همان.

5. فیض کاشانی.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه