به گزارش خبرگزاری حوزه، آیا تغییر نام واقعاً میتواند مشکلات زندگی را حل کند؟ این روزها برخی باور دارند که با عوض کردن اسمشان، بختشان باز میشود یا گرفتاریهایشان رفع میگردد؛ اما آیا این باور، پایهٔ دینی و علمی دارد؟
حوزه نیوز در گفتوگو با حجت الاسلام حسن زاده از کارشناسان معنویتهای نوظهور به بررسی این موضوع پرداخته تا واقعیت هایی را پیرامون این موضوع از زبان این کارشناس بشنویم.
* ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، برای ما بفرمایید آیا نام افراد بر سرنوشت و زندگی آنها تأثیرگذار است و ارتعاش اسم به چه معناست و چه مسائلی پیرامون این مباحث وجود دارد؟
در سالهای اخیر، یکی از موضوعاتی که در فضای مجازی و محافل عمومی بهصورت گسترده مطرح شده، ادعایی است مبنی بر اینکه نام اشخاص میتواند در رویدادهای زندگی آنها، از جمله موفقیتها و شکستها، مؤثر باشد.
برخی مدعی هستند که شکستهای مالی، مشکلات خانوادگی، طلاق، بیماریها و دیگر ناملایمات زندگی، ارتباط مستقیمی با نام افراد دارد؛ به این معنا که نام، دارای نوعی «ارتعاش» خاص است که بر زندگی فرد تأثیر میگذارد.
این ادبیات که امروزه بهویژه در کانالها و صفحات اجتماعی برخی افراد سودجو دیده میشود، متعلق به جریانی است که ذیل عنوان کلی «معنویتگرایی نوین» یا همان «معنویت عصر جدید» شناخته میشود.
این جریان غالباً بهدنبال کسب منافع مالی از طریق ارائه ادعاهای شبهعلمی، خرافی و فاقد مبنای معتبر است.
در این گفتار، هدف آن است که ضمن بررسی ریشههای این ادعا، میزان اعتبار آن را از منظر آموزههای دینی، بهویژه در معارف اهلبیت علیهمالسلام، ارزیابی کنیم.
مدعیان این نظریه، ادعا میکنند که هر فرد، با توجه به نام خود، نام والدین، ماه و سال تولد، دارای یک «کد کیهانی» ویژه است که میتواند سرنوشت او را رقم بزند.
این دیدگاه عمدتاً بر پایه علومی مانند «حروف ابجد» یا آنچه امروزه به آن «نومرولوژی» گفته میشود بنا نهاده شده و ریشه در سنتهای باطنی و رمزینگر همچون هرمسیسم و کابالیسم دارد.
این مکاتب، جهان را شبکهای از رموز، اعداد و حروف میدانند و بر این اساس، تقدیر انسان را نیز تابع محاسبات رمزی تصور میکنند. چنین نگاهی، نوعی تقلیلگرایی افراطی نسبت به انسان و جهان است و عملاً اختیار، عقلانیت و مسئولیتپذیری انسان را نفی میکند.
در فضای امروز، افرادی با عنوانهایی نظیر تحلیلگر تاروت، طالعبین، یا مشاور اسمشناسی، مدعی هستند که میتوانند با محاسبه این کد کیهانی، نامی متناسب برای فرد انتخاب کنند تا زندگی او بهبود یابد.
این مدعیان بعضاً مبالغ کلانی را مطالبه میکنند و نامهایی پیشنهاد میدهند که گاه نهتنها بیارتباط با فرهنگ دینی و ملی ماست، بلکه فاقد هرگونه معنا یا هویت مشخصی نیز هستند.
در ادامه، این ادعا را از دو منظر مورد بررسی قرار میدهیم: نخست، از حیث مبانی دینی؛ دوم، از لحاظ اعتبار علمی و عقلی.
بررسی آموزههای دینی
در متون دینی، به انتخاب نام نیکو برای فرزندان توصیه فراوانی شده است.
پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «اِسْتَحْسِنُوا أَسْماءَکُمْ، فَإِنَّکُمْ تُدْعَوْنَ بِها یَوْمَ الْقِیٰامَةِ»؛ یعنی «نامهای نیکو برای خود برگزینید، زیرا روز قیامت با همان نامها خوانده میشوید».
یا در روایت دیگری، امام کاظم علیهالسلام میفرمایند: «أَوَّلُ مَا یَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ أَنْ یُسَمِّیَهُ بِاسْمٍ حَسَنٍ»؛ یعنی نخستین نیکی پدر به فرزند آن است که نامی شایسته برای او برگزیند.
در برخی روایات نیز توصیه شده که از نامهای اهلبیت علیهمالسلام، پیامبران و یا نامهایی با محتوای عبادی استفاده شود.
امام باقر علیهالسلام میفرمایند: «أَصْدَقُ الأَسْمَاءِ مَا سُمِّیَ بِالْعُبُودِیَّةِ»؛ یعنی صادقترین نامها آنهایی هستند که بر بندگی خدا دلالت دارند.
از مجموع این روایات، روشن میشود که ارزش نام در آموزههای دینی، نه بهدلیل «ارتعاش»، «کد کیهانی» یا «تأثیرات متافیزیکی»، بلکه بهدلیل محتوای معنایی، هویتی و دینی آن است. از اینرو، سنت تغییر نام توسط پیامبر صلیاللهعلیهوآله وسلم نیز صرفاً بهمنظور اصلاح معنایی، فرهنگی یا اخلاقی انجام میشده است، نه بر اساس طالعبینی، حروف ابجد یا محاسبات انرژیمحور.
برای مثال، پیامبر اکرم نام کسی را که «عاصی» (گناهکار) بود، به «جمیله» (زیبا) تغییر دادند؛ یا نام «حَزن» (اندوه) را به «سهل» (آسان) بدل کردند. این تغییرات همه در راستای ارتقای منزلت انسانی و اجتماعی افراد انجام میشد، نه با هدف تغییر تقدیر یا گشایش مشکلات زندگی از طریق تغییر ارتعاش اسمی.
نقد ادعاهای نوظهور
دیدگاهی که تأثیر سرنوشتساز نام را به حروف و اعداد و ارتعاشات کیهانی نسبت میدهد، ریشه در نظامهای فکری مانند کابالیسم، گنوسیسم و عرفانهای التقاطی دارد.
این دیدگاه، از منظر دینی کاملاً مردود است؛ زیرا نهتنها هیچگونه تأیید نصی یا عقلانی ندارد، بلکه موجب خرافهگرایی و نفی اراده و مسئولیت انسان در نظام آفرینش میشود.
در روایت معروفی از امام صادق علیهالسلام آمده است: «فَمَنْ عَبَدَ الاسْمَ دُونَ الْمَعْنَی فَقَدْ کَفَرَ، وَ لَمْ یَعْبُدْ شَیْئاً»؛ یعنی «کسی که فقط اسم (ظاهری) را پرستش کند و از معنا غفلت کند، بهراستی کفر ورزیده و عبادت واقعی انجام نداده است.» بنابراین، تمرکز بر لفظ و ظاهر نام، بهجای توجه به معنا، هدفگیری غلطی است که از توحید و عقلانیت دینی فاصله دارد.
در قرآن کریم نیز در سوره نجم آیه ۲۳، آمده است: «إِنْ هِیَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّیْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُکُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ»؛ یعنی «اینها تنها نامهایی هستند که شما و پدرانتان بر آنها نهادهاید و خدا هیچ دلیلی برای آنها نفرستاده است.» این آیه دقیقاً با ادعای افرادی مقابله میکند که بدون دلیل شرعی و عقلی، به اسامی معانی سحرآمیز و سرنوشتساز نسبت میدهند.
علاوه بر این، این ادعاها پیامدهای فرهنگی و اجتماعی خطرناکی نیز بهدنبال دارد. برای مثال، گزارشهایی وجود دارد که برخی افراد، نامهای برگرفته از اهلبیت علیهمالسلام را بهسبب سنگینی یا «بدشانسی» تغییر دادهاند؛ امری که نهتنها مغایر با محبت و پیروی از اهلبیت است، بلکه نوعی توهین به جایگاه قدسی این نامها محسوب میشود.
برخی دیگر نیز با توسل به مفاهیمی چون «فرشته نگهبان»، «مانترا»، «ذکر اختصاصی»، یا نمادهای جادویی (مانند «رونیکها») سعی در توجیه این ادعا دارند. هرچند اصل وجود فرشتگان در دین اثباتشده است، اما اختصاص فرشتهای خاص بهنام هر فرد، یا تعیین ذکر مخصوص بر اساس محاسبات رمزی، هیچگونه پشتوانه شرعی ندارد و برگرفته از عرفانهای التقاطی و شبهدینی است.
نتیجهگیری
در جمعبندی، باید تأکید کرد که در آموزههای اسلامی، نام نیکو توصیه شده، اما نه بهخاطر «ارتعاش» یا «تقدیرسازی»؛ بلکه بهدلیل نقش تربیتی، روانی و فرهنگی آن.
برخلاف دیدگاههای انحرافی که سرنوشت را به ارتعاشات نام گره میزنند، دین اسلام انسان را موجودی مختار، عاقل و مسئول میداند که میتواند با اراده و تلاش، مسیر زندگی خود را تغییر دهد.
نسبت دادن مشکلات به نام افراد، تنها زمینهساز غفلت از علل حقیقی مسائل، فریب مردم و بهرهبرداری اقتصادی سودجویان است. چنین رویکردهایی نهتنها با عقلانیت دینی در تضاد است، بلکه موجب تضعیف فرهنگ مسئولیتپذیری و عقلگرایی در جامعه میشود. از اینرو، هوشیاری در برابر این جریانها و پرهیز از پیروی از آنها، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
برای شنیدن صوت مصاحبه و دانلود آن اینجا را کلیک کنید
گفتوگو از: نقی امینی
نظر شما