به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، حجتالاسلام محمدحسین فروغی، نویسنده کتاب «خورشید از نزدیک» در آیین رونمایی از این اثر که روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ماه در دارالقرآن الکریم حرم مطهر رضوی برگزار شد، با اشاره به کارکرد رسانهای شعر در دوران قبل از مدرنیته، گفت: در دورهای که رسانههای امروزی وجود نداشتند، ابزارهایی چون شعر، سفرنامه و روایتهای شفاهی کارکرد رسانهای داشتند.
وی ادامه داد: در میان اعراب، شعر از جایگاه ویژهای برخوردار بود و بهعنوان یکی از ابزارهای اصلی انتقال اخبار و ماندگاری حوادث شناخته میشد.
نویسنده کتاب «خورشید از نزدیک» با اشاره به روش علامه امینی در تبیین منابع اسلامی، افزود: مرحوم علامه امینی کتاب خود در اردبیل را «کتاب و سنت و العدد» نامگذاری کرد تا نشان دهد برای پیگیری یک روایت، باید آن را در ادبیات و شعر عرب جستوجو کرد؛ زیرا حادثهای که در قالب شعر بیان میشد، بهراحتی منتقل و ماندگار میگردید.
سفرنامهها؛ ابزار شناخت شرق برای غربیان
وی در ادامه با اشاره به جایگاه سفرنامهها در شناخت فرهنگها، اظهار داشت: سفرنامهنویسان غربی که عمدتاً بازرگان، سیاستمدار یا مسافر بودند، بدون آشنایی با سنتهای شرقی، بهگونهای از فرهنگ شرق نوشتند که باعث انتقال سوءتفاهمهای فرهنگی به غرب شد.
حجت الاسلام فروغی با اشاره به نقد ادوارد سعید در کتاب معروف «شرقشناسی»، افزود: غربیها بدون فهم مناسبات تربیتی و عادتهای اجتماعی شرق، گزارشهایی سطحی ارائه دادند.
وی در این باره اضافه کرد: گاهی حتی برداشتهای طنزآمیز و نادرستی داشتند؛ برای مثال از اینکه چرا شرقیها صبحها درباره دماغ یکدیگر صحبت میکنند، متعجب میشدند؛ در حالیکه این موضوع به تعارفات صبحگاهی و پرسوجوی احوال برمیگردد.
نویسنده کتاب «خورشید از نزدیک» با استناد به نظریه «کاشت» در علوم رسانه، خاطرنشان کرد: وقتی تصویری مکرر در رسانهها تکرار شود، حتی اگر غلط باشد، بهتدریج به یک باور عمومی تبدیل میشود، یکی از نمونههای بارز آن، کتاب «حاجی بابای اصفهانی» است.
«حاجی بابای اصفهانی»؛ طنزی که ایران را تحقیر کرد
وی با اشاره به تأثیر این کتاب در نگاه غرب به ایران، گفت: نخستین مترجمان این کتاب، روشنفکران ایرانی بودند که تصور میکردند با ترجمه این اثر، خدمت میکنند؛ در حالیکه این کتاب اساساً یک اثر داستانی و طنزآمیز است که با هدف تمسخر ایرانیان نگاشته شده و هرگز یک سفرنامه واقعی نیست.
فروغی افزود: بیشتر سفرنامهنویسان غربی، پیش از ورود به ایران، این کتاب را خوانده بودند و حتی در روایتهای خود از ایران به آن ارجاع میدادند؛ درحالیکه خودشان هرگز چنین تجربهای نداشتند. این همان تأثیر رسانهای است که یک پیام غلط، بارها تکرار شده و نهایتاً به عنوان تصویر رسمی از یک ملت شناخته میشود.
تصویر کاریکاتوری از ملت ایران در ذهن غربیان
وی با اشاره به توصیفهایی که در این کتاب از ایرانیان ارائه شده، گفت: نویسنده در آن تصویری ارائه میدهد از مردمی «بیخیال، تیزهوش، دمدمیمزاج، ریاکار و دورو»؛ تصویری تحقیرآمیز و ناعادلانه که همچنان در ذهن غربیها باقی مانده است.
نویسنده کتاب «خورشید از نزدیک» با اشاره به تبعات این نگاهها، افزود: بسیاری از غربیها، تحتتأثیر همین سفرنامهها، از سفر به کشورهای اسلامی پرهیز کردند و متأسفانه در جوامع اسلامی نیز گاهی ناآگاهانه از حضور خارجیها در اماکن فرهنگی و مذهبی جلوگیری شده، بیآنکه زمینهای برای فهم متقابل فراهم شود.
لزوم بازخوانی نگاه فقهی به مسئله گردشگری خارجیها
حجت الاسلام فروغی تأکید کرد: باید نگاه فقهی خود به مقوله گردشگری و حضور غیرمسلمانان در کشور اسلامی را بازخوانی کنیم؛ قرآن کریم در آیه ۶ سوره توبه صراحتاً میفرماید اگر یکی از مشرکین درخواست کند که در کشور اسلامی اقامت کند، باید زمینه این حضور فراهم شود تا بتواند صدای اسلام را بشنود و حقیقت را درک کند.
نظر شما