بتول زاهدی فر در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در رابطه با نقش بانوان در سده اخیر حوزه علمیه عنوان کرد: بانوان در سده اخیر با چالش هایی مواجه بودند اما به لطف الهی توانستند در پیشبرد اهداف حوزه علمیه نقش آفرینی موثری داشته باشند که از جمله آن ها تاسیس و توسعه نهادهای علمی ویژه بانوان بود.
وی ادامه داد: بانوان، از جمله بانو امین، با راهاندازی مراکز حوزوی در اصفهان در این زمینه پیشگام شدند. پس از آن، بانو گلگیری به همراه دوستانش قبل از انقلاب از آبادان به قم آمدند و در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شدند. این مراکز حوزوی در سراسر کشور توسعه یافتند و امروز حتی در کشورهایی مانند هند و پاکستان نیز بانوان در مراکز حوزوی مشغول به تحصیل هستند. این امر نتیجه فعالیت فارغالتحصیلانی است که از جامعه الزهرا (س) به کشورهای خود بازگشتند و در آنجا منشأ اثر شده و حوزه علمیه خواهران را راهاندازی کردند.
استاد جامعه الزهرا (س) افزود: بانوان در یک قرن اخیر با استفاده از معارف اهل بیت علیهم السلام توانستند شاگردانی را تربیت کنند و دانش خود را به نسل های بعدی منتقل کنند.
وی با بیان اینکه بانوان با ترکیب دانش دینی و آگاهی از مسائل روز به عنوان یک رابط بین علوم و معارف دینی و جامعه امروزی عمل کردند، گفت: بانوان توانستند به نیازهای جامعه دینی به ویژه بانوان پاسخ بدهند و با مشارکت در فعالیت های تبلیغی و علمی به شبهات روز جامعه پاسخ بدهند که با تحولات اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی این نقش پررنگ تر شد.
زاهدی فر با اشاره به نقش آفرینی بانوان در عرصه بین المللی و نشر معارف شیعه گفت: حضور در برنامه های علمی بین المللی، کنفرانس ها و همکاری با نهادهای علمی خارج از کشور از دیگر عرصه هایی است که بانوان حوزوی در آن نقش آفرینی داشتند. بانوان حوزوی جایگاه زن در اسلام را به خوبی تبیین کردند و با تصویرسازی های اشتباهی که فمینیسم ارائه داده بود مقابله کردند و باعث تقویت گفتمان شیعه در سطح جهانی شدند.
وی با اشاره به آثار نگارش شده توسط بانوان در عرصه های مختلف فقه، تفسیر، حدیث، تاریخ و... اضافه کرد: آثاری که بانوان حوزوی در عرصه های مختلف نگارش کردند جز مفاخر شیعه محسوب می شود که با آثار علمای حوزه علمیه هماوردی می کند.
استاد جامعه الزهرا (س) بیان کرد: الگوسازی اخلاقی و اجتماعی یکی از نقش هایی است که بانوان در آن موثر بودند. بانوان حوزوی بدون تقابل با ارزش های اسلامی در عرصه های مختلف نقش آفرین بودند و به جهان نشان دادند که امکان همزیستی بین تحصیلات عالیه دینی و مسئولیت های اجتماعی وجود دارد.
وی با اشاره به نقش بانوان طلبه در تحولات سیاسی اجتماعی گفت: بانوان طلبه با حضورشان در صحنه های سیاسی و اجتماعی به ویژه بعد از انقلاب اسلامی نشان دادند که دانش دینی زنان منحصر به حوزه نظری نیست و در عمل کارآمدی خود را اثبات کردند.
زاهدی فر ادامه داد: تاثیر بر نظام آموزشی حوزوی، اصلاح شیوه های تدریس، توسعه برنامه های درسی حوزوی، ایجاد رشته های تخصصی مرتبط با مسائل زنان و خانواده از دیگر عرصه های تاثیرگذاری بانوان در سده اخیر است.
وی بیان کرد: بانوان حوزوی از حضور معنوی حضرت معصومه سلام الله علیها در قم الهام گرفتند و فعالیت های علمی خود را با سیره اهل بیت علیهم السلام پیوند زدند و این ارتباط معنوی یک محرکی برای تداوم تلاش های علمی بانوان در طول یک قرن گذشته بوده است.
استاد جامعه الزهرا (س) اظهار کرد: حوزه های علمیه خواهران برای اینکه اثرگذاری را افزایش دهند باید با استفاده از تجربیات موفقی که داشتند در عرصه های مختلف کارهای جدیدی انجام بدهند و برنامه های درسی را توسعه بدهند.
لزوم بهروزرسانی برنامههای درسی و توسعه مباحث
وی ادامه داد: به روز رسانی سرفصل های درسی متناسب با نیاز های روز جامعه زنان از دیگر اقداماتی است که باید انجام شود. برای مثال مباحثی مانند فقه حجاب از ضروریاتی است که باید توسعه پیدا کند.
زاهدی فر افزود: مراکز پژوهشی ویژه بانوان باید از لحاظ کیفیت و کمیت در مسائل مرتبط با زنان توسعه یابد. همچنین باید مساله مرجعیت بانوان بیشتر از گذشته توجه شود. رهبر معظم انقلاب بیان کردند که مسأله اجتهاد با مرجعیت متفاوت است. اگر این مهم مورد توجه قرار بگیرد فواید متعددی از جمله الگوسازی، ایجاد مرکزیت برای تربیت طلاب و اساتید و... به همراه دارد.
وی با اشاره به لزوم استفاده از فناوری های دیجیتال گفت: استفاده از پلتفرم های آموزشی مجازی از جمله مسائلی است که باید به آن توجه بیشتری شود زیرا امکان استفاده از منابع علمی شیعه از جمله فقه، حدیث، تاریخ و... برای بانوان در مناطق محروم یا خارج کشور فراهم میشود.
تولید محتوا های چند زبانه در قالب پادکست، ویدئوهای کوتاه و...، ایجاد شبکه های علمی مجازی بین بانوان طلبه و مراکز اسلامی جهانی مثل اتحادیه زنان مسلمان اروپا از دیگر اقداماتی است که میتوان انجام داد.
استاد جامعه الزهرا (س) اظهار کرد: نقشآفرینی بانوان طلبه در عرصههای اجتماعی و رسانهای میتواند از طریق آموزش مهارتهای رسانهای، فن بیان، حضور در فضای مجازی و پاسخگویی به شبهات تقویت شود. همچنین، تشکیل نهادهای مشاورهای تخصصی توسط بانوان مجتهد در حوزههایی مانند حقوق خانواده و تربیت کودک از جمله اقداماتی است که میتواند به این هدف کمک کند.
وی افزود: بانوان طلبه میتوانند در کمپینهای اجتماعی مشارکت داشته و مسائل فقهی، روانشناختی و دیگر موضوعات مرتبط با آن را استخراج کنند. تعامل سازنده با نهادهای بینالمللی نیز از دیگر مسائلی است که باید به آن توجه شود. این امر میتواند از طریق اعزام بانوان طلبه به عنوان سفیران فرهنگی به مجامع علمی جهانی، مانند کنفرانسهای سازمان همکاری اسلامی، صورت گیرد تا الگوی زن شیعه ارائه شود.
زاهدی فر اضافه کرد: همکاری با سازمانهای حقوق بشری اسلامی، مانند اتحادیه جهانی علمای مسلمان، تدوین بیانیههای مشترک با نهادهای بینالمللی درباره حقوق زنان، برگزاری دورههای مشترک با دانشگاههای معتبر مانند الازهر و دانشگاه امام صادق (ع) همچنین نهادسازی داخلی و ایجاد اتحادیهای از فارغالتحصیلان حوزه علمیه خواهران برای هماهنگی در فعالیتهای علمی و تبلیغی، از دیگر اقداماتی است که میتواند در این عرصه مفید باشد.
لزوم تقویت جایگاه علمی بانوان در سطوح مدیریتی حوزه علمیه خواهران
وی گفت: راهاندازی صندوق حمایت از پژوهشهای زنان و تشکیل شورای مشورتی متشکل از بانوان استاد و مجتهد برای بازنگری در سیاستهای آموزشی نیز از دیگر کارهاست. همچنین، تقویت جایگاه علمی بانوان در سطوح مدیریتی ضروری است. خوشبختانه، هماکنون خانم دکتر برقعی ریاست جامعه الزهرا (سلاماللهعلیها) را بر عهده دارند و این امر به رشد جامعه الزهرا (س) در جهات مختلف کمک کرده است. حضور بانوان حوزوی در جایگاه های مدیریتی حوزه علمیه خواهران، میتواند موجب حضور مؤثرتر بانوان طلبه و اساتید شود.
لزوم تدوین متون درسی حوزوی با دیدگاههای فقهی بانوان
استاد جامعه الزهرا (س) اضافه کرد: مشارکت در تدوین متون درسی حوزوی با لحاظ کردن دیدگاههای فقهی بانوان و تفسیر قرآن از منظر زنان مفسر نیز ضروری است. متأسفانه، تفسیر کامل قرآن که توسط یک زن نوشته شده باشد، تاکنون وجود ندارد و این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. اعطای مجوزهای اجتهاد به بانوان و معرفی آنها به عنوان مرجع نسبت به مسائل زنان نیز ضرورت دارد.
وی افزود: توجه به نیازهای نسل جوان توسط بانوان طلبه و اساتید با استفاده از روشهای آموزشی تعاملی، مانند مناظرههای علمی و پروژههای گروهی برای نوجوانان، ایجاد مراکز مشاوره ویژه نوجوانان توسط بانوان طلبه آموزشدیده در روانشناسی اسلامی، از دیگر موارد قابل توجه است.
زاهدی فر بیان کرد: حفظ پیوند تاریخی و معنوی و بازتعریف هویت حوزههای خواهران بر اساس سیره حضرت معصومه (سلاماللهعلیها) و بانوان عالمه شیعه در قالب تولید آثار هنری و مستند، برگزاری همایشهای سالانه با موضوع نقش بانوان در تمدنسازی اسلامی با حضور اندیشمندان زن از مذاهب مختلف، نظریهپردازی و گفتمانسازی، تدوین نظریه زن مسلمان با ترکیب مبانی فقهی و فلسفه اخلاق و علوم اجتماعی، پاسخگویی نظاممند به گفتمانهای فمینیستی غربی با ارائه الگوی جایگزین مبتنی بر مکتب اهل بیت (علیهم السلام) و انتشار نشریههای تخصصی بینالمللی مانند «زن در آیینه اسلام» به زبانهای مختلف نیز از دیگر اقدامات مؤثر خواهد بود.
وی عنوان کرد: در این سده تجربیات موفقی از بانوان تحصیلکرده در حوزه علمیه خواهران وجود دارد که میتواند به عنوان الگوی درخشانی برای بانوان طلبه ای که وارد حوزه علمیه میشوند باشد. یکی از تجربیات موفق این است که پایداری بانوان و اساتید حوزه علمیه خواهران این باعث شده آنها تا مقطع سطح پنج (پسا دکترا) ادامه تحصیل دهند. دستیابی حوزههای علمیه خواهران به مجتهدات فراوان و حتی مرجع تقلید بانوان از دیگر تجربیات موفق است.
استاد جامعه الزهرا (س) گفت: تأسیس پژوهشکدههای تخصصی مانند پژوهشکده مطالعات بانوان و پژوهشکده نهج البلاغه که در حوزههای مرتبط با زنان و معارف دینی فعالیت میکنند، تجربه دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. حضور فعال در عرصههای تبلیغی و فرهنگی، به ویژه در عرصه حج تحت عنوان معینه، نیز نشاندهنده موفقیت بانوان طلبه است.
وی یادآور شد: همچنین تعداد قابل توجهی از طلاب و اساتید حوزه علمیه خواهران به عنوان هیئت علمی دانشگاهها پذیرفته شدهاند که نشاندهنده مقبولیت بالای آنها از لحاظ علمی و اخلاقی است. شبکهسازی مبلغان مجازی نیز یکی از برنامههای موفق مرکز مدیریت خواهران جامعه الزهرا (س)است که ارتباط مؤثری با جامعه برقرار میکنند.
زاهدی فر با اشاره به اینکه برنامههای مهارتافزایی که حوزههای علمیه برای تربیت نیروهای متخصص ایجاد کردهاند نیز قابل تقدیر است، تصریح کرد: نهادهای انتشاراتی که توسط بانوان طلبه مدیریت میشود، انتشارات هاجر به عنوان نهادی مستقل در حوزه علمیه خواهران که آثار فاخر خواهران را چاپ میکند. یکی دیگر از تجربیات موفق است.
نقش حوزه علمیه خواهران در تربیت نیروهای متخصص برای جمهوری اسلامی
وی تربیت کادر و نیرو برای نظام جمهوری اسلامی از دیگر تجربیان موفق حوزه های علمیه خواهران دانست و افزود: مدیرانی که اکنون در مدارس علمیه خواهران و دیگر مراکز مشغول به کار هستند، اغلب در حوزه علمیه خواهران تربیت و فارغالتحصیل شدند.
استاد جامعه الزهرا (س) در رابطه با برنامههای آموزشی جدیدی که میتواند به ارتقای سطح علمی و فرهنگی بانوان در حوزه علمیه خواهران کمک کند، گفت: برگزاری دورههای مهارتهای زندگی، مشاوره خانواده، مهارتهای ارتباطی و دورههای شکوفاسازی استعدادها از جمله برنامه هایی است که در این زمینه مفید است. شناسایی استعدادها در حوزه علمیه خواهران باید جدیتر گرفته شود. اگر این موضوع مورد توجه قرار گیرد و از همان ابتدا(سطح یک) به آن پرداخته شود، میتواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
زاهدی فر با بیان اینکه توجه ویژه به بخش فقه و اصول حوزه علمیه خواهران نیز ضروری است، یادآور شد: رهبر معظم انقلاب با تأکید بر این موضوع، فرمودند به همین خاطر باید به حوزه فقه و اصول در حوزه علمیه خواهران بیش از گذشته توجه کنیم که این امر نیازمند برنامه آموزشی جدید است.
وی اظهار کرد: با توجه به چالشهای جهانی که با آن مواجه هستیم، باید کارگروههای پژوهشی تشکیل شود، البته طلاب و اساتید ما آثار مکتوب دارند، اما باید برنامهای طراحی شود تا این آثار از کتابخانهها به سطح جامعه منتقل شود و مدلسازی صورت گیرد.
استاد جامعه الزهرا (س) ادامه داد: یکی دیگر از برنامههایی که باید جدی گرفته شود، آموزش نویسندگی است. این مهارت به طلاب کمک میکند تا اطلاعات کسبشده در حوزه علمیه خواهران را به نشر دهند. تشکیل شبکههای کنشگران فرهنگی مانند شبکههای حجاب و عفاف یا شبکه تسهیلگران تبلیغی نیز برای تقویت همکاریهای استانی و ملی ضروری است. برگزاری همایشهای تخصصی مانند کنگره دختران تأثیرگذار با هدف ترویج خودباوری و همدلی نیز میتواند بسیار مؤثر باشد.
وی با اشاره به لزوم تقویت هویت دینی و معرفتی در بین طلاب گفت: برنامههای تهذیب و تربیت نفس به طلاب کمک می کند که تأثیر شگرفی بر مخاطب داشته باشند؛ به همین خاطر باید این موضوع را جدیتر بگیریم و طلاب به گروه هایی تقسیم شوند و برای آن ها اساتید صاحب نفس به عنوان پشتیبان آنان قرار داده شود.
لزوم توجه بر اندیشههای امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در آموزش طلاب
وی ادامه داد: همچنین، برنامههایی نظیر انس با قرآن، دورههای حفظ قرآن، جشنوارههای قرآنی و آموزش مشاوران قرآنی باید لحاظ شوند. اندیشههای حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری نیز باید به صورت جدی در دستور کار طلاب و اساتید قرار گیرد. آثار ایشان باید در متن درسی گنجانده شود.
زاهدی فر یادآور شد: امیدواریم خداوند متعال به همه ما کمک کند تا بتوانیم یاد امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را در حوزههای علمیه خود زنده نگهداریم و عنایت خاص حضرت را متوجه حوزه علمیه خواهران و برادران کنیم تا بتوانیم به عنوان مهدی یاور و مهدی باور موثر واقع شویم.
انتهای پیام
نظر شما