به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام و المسلمین سید کاظم کاظمی مدیر سابق دفتر طرح و برنامه شورای عالی حوزه علمیه خراسان در یادداشتی نسبت به ساختارهای فعلی برنامهریزی حوزههای علمیه آورده است:
در آستانه ورود حوزه علمیه قم به قرن دوم حیات خود و با مرور بیانات و احکام راهبردی رهبر معظم انقلابمدظلهالعالی درباره مأموریتهای حوزههای علمیه، بهویژه حوزه مقدس قم و حوزه کهن مشهد، این جستار نگاهی انتقادی و تأملبرانگیز به ساختارهای فعلی برنامهریزی حوزهها دارد. آیا وقت آن نرسیده حوزهها ابزارها و تفکر خود را با زمانه خود بازتنظیم کنند؟
زمان ایستاده است؟
گاهی گمان میبری زمان ایستاده است. طلبهای نشسته بر مصطبه، نسخهای از کفایهالاصول بر زانو، شور فهم در چشم و سکوت حجرهای در پسزمینه. همهچیز آشناست؛ چنانکه بود، اما ناگهان صدای هشدارآمیزی از فراسو میرسد: «در دوران هوش مصنوعی و کوانتوم و اینترنت و امثال این پیشرفتهای علمی، نمیشود با همان شیوههای چهل سال قبلِ دوران تلفنهای کذایی و ضبطصوتهای کذایی امروز کار کرد...» این جمله، ظاهرش فنی است؛ اما باطناً هشداریست به یک سنت. فریادی برای بیداری. حوزهای که خواسته یا ناخواسته، میان عظمت دیروز و ابهام فردا، بر مسیرهای دیروز قدم میزند، بیآنکه یقین کند این مسیر هنوز به جایی میرسد.
قم در آینه پیام، مشهد در آستانه فرصت
قم، ستاره فروزانی که در عصر رضاخان طلوع کرد، امروز به صدسالگی رسیده است. حوزهای که از تعطیلی به مرجعیت رسید، حالا باید «پیشرو و سرآمد» باشد. این مطالبه صریح رهبر معظم انقلاب است، نه شعاری احساسی؛ اما با کدام ابزار؟ کدام مدل برنامهریزی؟ کدام ساختار؟
در اینسو، مشهد است، حوزهای کهن و هزارساله، که در تمام تاریخ خود هرگز تعطیل نشده است. از قرون اولیه هجری تا امروز، این حوزه در جوار مرقد امام هشتم، همواره روشن و زنده بوده است. در سال ۱۳۹۴، رهبر معظم انقلاب در حکمی تأکید کردند که این حوزه باید بستر بالندگی و «ظهور دهها نظریهپرداز و صدها پژوهشگر» باشد. این حکم، ناظر به آیندهای روشن است؛ اما آینده، بهخودیخود ساخته نمیشود. باید بازطراحی شود.
برنامهریزی با اسناد دیروز برای نیازهای فردا؟
چرا هنوز بسیاری از اسناد راهبردی حوزه، بوی دهه هفتاد میدهند؟ چرا جلسات برنامهریزی، شبیه حلقههای مباحثهایاند که فقط تولید فکر میکنند، بیآنکه گامی برداشته شود؟ آیا مدلهای فعلی واقعاً به خروجی تمدنی میانجامند؟
رهبر معظم انقلاب در پیام خود به حوزه قم فرمودند که حوزه باید در مرکز تلاشهای فکری و علمی دنیای اسلام قرار گیرد. این یعنی حوزه باید نهاد مرجع و مأمور تمدنسازی باشد، نه نهادی صرفاً حافظ سنت. اگر ابزار ما، ذهنیت ما و ساختار ما از تحول فاصله دارد، آیا وظیفهای از ما ساقط میشود؟
چه میشود اگر...
اگر قم و مشهد هر دو به بازنویسی اسناد تحول بپردازند، نه به تقلید از نهادهای دولتی که در طراز نگاه تمدنی انقلاب؟
اگر برنامهریزی سنتی جای خود را به مدلهای مسئلهمحور، دادهمحور و آیندهنگر بدهد؟
اگر بهجای فقط تکرار متون درسی، تربیت مجتهدان حکومتی و اندیشمندان علوم اجتماعی اسلامی در اولویت قرار گیرد؟
اگر قم، فرمانده اتاق فکر تمدنی باشد و مشهد، پایگاه راهبردی عملیاتی آن؟
و اگر طلبه امروز، نه صرفاً درسخوان، که تحلیلگر پیچیدگیهای جهان نو شود؟
یک پرواز ناتمام...
قم و مشهد، این دو بال پویای حوزه، اگر هماهنگ شوند، میتوانند حوزه را به پرواز تازهای برسانند، اما اگر هر کدام، در چارچوب کهن خود محصور بمانند، نهتنها از پرواز بازمیمانند، بلکه شاید دیگر حتی زمین را هم نشناسند.
پیام این جستار ساده است:
زمانه عوض شده است. ابزارها باید عوض شوند. تفکرها نیز. اگر حوزه همچنان بخواهد با نگاه دیروز، آینده را فتح کند، جز حیرت و انزوا حاصلی نخواهد داشت.
دعوت به گفتوگو
این جستار، پایان نیست، آغازی است برای بازاندیشی. برای گفتوگو میان مدیران، اساتید، طلاب، پژوهشگران و نهادهای تصمیمساز. شما چه فکر میکنید؟ حوزه چگونه میتواند دوباره بال بگشاید؟
حجتالاسلام و المسلمین سید کاظم کاظمی مدیر سابق دفتر طرح و برنامه شورای عالی حوزه علمیه خراسان
انتهای پیام ۳۱۳/۴۹
نظر شما