به گزارش خبرگزاری حوزه، بنابر نظر شیخ کلینی، شیخ طوسی،شیخ مفید و ابنشهرآشوب، حضرت امام علی النقی الهادی در ۱۵ ذیالحجه سال ۲۱۲ق در صَریا (منطقهای در نزدیکی مدینه) متولد شد.
به گزارش مسعودی تاریخنگار قرن چهارم، در سالی که امام جواد همراه با همسرش، اُمُّالفَضل حج به جای آورد، امام هادی علیه السلام را در حالی که خردسال بود، به مدینه آوردند و او تا سال ۲۳۳ق در مدینه زندگی کرد.
یعقوبی تاریخنگار قرن سوم قمری نوشته است در این سال، متوکل عباسی امام هادی را به سامرا احضار کرد و در منطقهای به نام عسکر تحت کنترل خود اقامت داد و او تا پایان عمر در آنجا بود.
دارای القاب زیادی چون هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، طیب و مؤتمن است. مشهورترین القاب آن حضرت، هادی است.آن جناب را ابوالحسن ثالث (سوم) نیز میگویند. (در اصطلاح راویان شیعه، مراد از ابوالحسن اول، امام موسی بن جعفر علیهالسلام، مقصود از ابوالحسن ثانی، امام رضا علیهالسلام و مراد از ابوالحسن ثالث، امام هادی علیهالسلام میباشد).
حضرتش در سال ۲۲۰ق، در هشتسالگی به امامت رسید و سن پایین امام هادی علیه السلام در آغاز امامت، منجر به تردید شیعیان نشد؛ چراکه امامت امام جواد پدر او نیز در سن کم آغاز شده بود. به نوشته شیخ مفید، شیعیان پس از امام نهم، به استثنای عده اندکی، امامت امام دهم را پذیرفتند.
دو یادگار ملکوتی از امام هادی علیه السلام
۱. زیارت جامعه کبیره
یکی از آثار ماندگار و ارزشمند امام هادی علیهالسلام، زیارت جامعه کبیره است که متقنترین متن در «امامشناسی» است. زیارت جامعه، دارای مضامین بسیار عالی که در پاسخ به خواستۀ یکی از ارادتمندان اهل بیت (علیهمالسلام) صادر شده است.
در سند زیارت جامعه که فقیه و محدّث بزرگ شیعه، مرحوم شیخ صدوق (قدسسره) با سلسله سند متّصل و موثق از امام هادی (علیهالسّلام) نقل میکند، هیچ شکّ و شبهای نیست و بزرگان در توثیق سلسله افرادی که در طریق نقل زیارت جامعه قرار گرفتهاند، مطالبی نگاشتهاند. «به کتاب «سندالزیارة الجامعة» تالیف سید یاسین موسوی، چاپ دمشق مراجعه فرمایید.» متن این زیارت آن چنان عظیم است که هیچ شکّی در صدورش از معصوم باقی نمیگذارد. متنی که بزرگانی همچون شیخ صدوق،شیخ طوسی،علّامه محمّدتقی مجلسی،علّامه محمّدباقر مجلسی به نقل زیارت پرداختهاند و در برخی موارد، به شرح آن نیز اهتمام ورزیدهاند.
صحت صدور و ارزش سندی این زیارت چنان است که علامه مجلسی (رحمةاللهعلیه) مینویسد: «اینکه سخن دربارۀ زیارت جامعه، اندکی به درازا کشید، (اگرچه حق آن را به جهت پرهیز از طولانی شدن ادا نکردم) بدین خاطر است که این زیارت، صحیحترین زیارتها از جهت سند و فراگیرترین آنها نسبت به ائمه (علیهمالسلام) است و در مقایسه با دیگر زیارتها از فصاحت، بلاغت و منزلت بیشتری برخوردار است».
این زیارت را جامعه گفتند، زیرا اوصاف و القاب آن بر هر امامی تطبیق میکند و در هر جا میتوان خواند. قید کبیره را بر آن افزودند، زیرا زیارت دیگری از امام رضا (علیهالسّلام) نقل شده که الفاظ آن جامع است و برای هر امام میتوان خواند، ولی متن آن کمتر و کوتاه تر است، و چون هر دو جامع بودند، جامعه مشهور شد، و چون از نظر متن یکی بزرگتر و دیگری کوچکتر بود، به کبیره و صغیره مشهور شدند.
در زیارت جامعه کبیره، حضرت امام هادی علیهالسّلام به موسی بن عبدالله میفرمایند با غسل باش و بر مزار بایست و شهادتین بگو، به توحید و نبوت شهادت بده. پس چون داخل شدی و قبر را دیدی، ۳۰ بار بگو: الله اکبر، سپس در حالی که قدمها را کوتاه و نزدیک بههم برمیداری با سکینه و وقار پیش برو و ۳۰ بار تکبیر خداوند را بگو. سپس نزدیک قبر شو و ۴۰ بار تکبیر بگو (مجموعاً صد تکبیر). سپس بگو: السلام علیکم یا اهل بیتالنبوة و موضع الرسالة و مختلف الملائکة و...
پدر علامه مجلسی می گوید، در مکاشفهای که در حرم امیرالمومنین علی علیهالسلام داشتم، خدمت امام زمان(عج) رسیدم، دیدم زیارت جامعه کبیره را میخوانند، وقتی زیارت تمام شد، امام فرمودند: «خوب زیارتی است» از شیخ علی رشتی نقل شده است که وقتی خدمت امام عصر ارواحناه فداه رسید، امام(عج) به سه نکته تاکید کردند: نافله، نافله، نافله؛ عاشورا، عاشورا، عاشورا؛ جامعه، جامعه، جامعه و بعد امام (عج) فرمودند که چرا جامعه نمیخوانید!
امام خمینی همه ائمه از جمله امامهادی علیهالسلام را انسان کامل معرفی میکند و امامهادی (علیهالسلام) را هدایتگر مردم و از ابرار و افراد خیراندیش و حجت خدا بر زمین میداند. ایشان در اشعار خود از حضرتهادی (علیهالسلام) به عنوان نقی و دارنده حشمت یاد کرده است و در قم نجف و مشهد در زیارات خود از این زیارت برای عرض ادب و ارادت محضر اولیای دین بهره برده است.
و در گفتههای تفسیری و فقهی در موارد گوناگون از جمله برای حرمت قمار، بیع ما لایملک، اموال متعلق به منصب امامت و حکومت به احادیث امامهادی علیهالسلام استناد کرده است. امام خمینی روز چهارشنبه را متعلق به امامهادی (علیهالسلام) دانسته و معتقد است در تعقیب نماز صبح برای در امان ماندن از شیطان و نفس اماره به امامهادی (علیهالسلام) توسل و در قبولی عبادات ناقص، به آن ذات مقدس شفاعت جسته شود.
ایشان به زیارت جامعه کبیره بسیار اهمیت داده و آن را زیارتی مبارک و معتبر دانسته است.
امام خمینی در گفتهها و نوشتههای خود با استناد به زیارت جامعه به تبیین اصول عقاید و معارف مربوط به توحید و جایگاه ائمه اطهار علیهمالسّلام پرداخته است و معتقد است امامهادی علیهالسلام در این جایگاه اهل بیت علیهمالسّلام را به مردم شناسانده و به مردم یاد داده که ائمه علیهمالسّلام انسانهای کامل هستند و رجوع به انسان کامل، رجوع به خداست و برابر آیات قرآن و احادیث، انسان کامل فانی مطلق و باقی به بقاء الله است و از خود تعین و انیت و انانیتی ندارد و انسان کامل از اسماء حسنی و اسم اعظم خداوند است.
ایشان در پاسخ به شبههای که در جمله «من اراد الله بدء بکم» که وهابیان این زیارت را شرک شمردهاند، این جمله را چنین تفسیر میکند که اگر کسی بخواهد خدا را بشناسد یا اطاعت خدا کند، باید تعلیمات دینی را از ائمه علیهمالسّلام فرا گیرد.
۲. زیارت غدیریه
زیارت غدیریه از زیارتنامههای امام امیرالمومنین علی علیه السلام است که از طرف امام هادی علیه السلام و در روز غدیر صادر شده است.
محور این زیارت، تولی و تبری و محتوای آن بیان فضائل امیرالمومنین است. هرچند زیارت غدیریه را در هر موقع از سال از نزدیک و دور میتوان خواند، ولی سفارش شده بهویژه در روز غدیر خوانده شود.
زمان صدور: معتصم خلیفه عباسی، امام هادی را از مدینه به سامرا فرا خواند. در روز غدیر، امام به نجف اشرف رسید و امیرالمومنین را زیارت کرد که متن آن به زیارت غدیریه مشهور است.در کتابهای دعا و زیارت زمان خواندن آن، روز عید غدیر ذکر شده است.
شیخ عباس قمی با استناد به کلام عثمان بن سعید وکیل حضرت گفته است که این زیارت را در هر روز از نزدیک و دور میتوان خواند. در واقع امام دهم حضرت علی النقی علیهالسلام در «خطبه غدیریه» به تبیین جایگاه امامت پرداختند و در «زیارت جامعه کبیره» منشور امامت را تبیین کردند.
این زیارتنامه را ابن مشهدی از شاذان بن جبرئیل قمی از محمد بن علی طبری از ابوعلی طوسی از پدرش شیخ طوسی از شیخ مفید از ابن قولویه از کلینی از علی بن ابراهیم قمی از پدرش از حسین بن روح نوبختی و عثمان بن سعید عمری از امام حسن عسکری(ع) از امام هادی(ع)روایت کردهاند. گفته شده در وثاقت هیچیک از راویان این زیارتنامه تردید نشده است. همچنین محدث قمی نوشته است که: «کمتر حدیثی به قوت سند این زیارتنامه میرسد.»
حدود ۲۰۶ فضیلت حضرت امیرالمومنین در این زیارت آمده است.
هادی حمیدی
منابع:
بحارالانوار علامه مجلسی
ویکی فقه
آداب الصلاه و شرح اربعین حدیث امام خمینی
ویکی شیعه
منتهی الامال محدث قمی
نظر شما