به گزارش خبرگزاری حوزه، ۲۶ خرداد سالگرد عروج ملکوتی مرجع ولائی و بصیر و فقیه خبیر و انقلابی جهان تشیع، مرحوم آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی است.

آیت الله محمد فاضل لنکرانی در سال ۱۳۱۰ش در قم به دنیا آمد. پدرش فاضل قفقازی از علمای حوزه و از اعضای شورای استفتاء آیت الله بروجردی و مادرش از فرزندان سادات معروف مبرقع قم بود. در ۱۳ سالگی وارد حوزه علمیه قم شد پس از دروس ادبیات و مقدمات، قسمتی از کتاب رسائل و مکاسب را نزد پدرش خواند و بخشی را نزد محمدباقر سلطانی طباطبایی و همچنین عبدالجواد جبل عاملی و مرتضی حائری یزدی آموخت.در ۱۹ سالگی وارد درس خارج شد. در حدود ۱۱ سال در درس خارج فقه سید حسین بروجردی شرکت کرد و تقریرات درس او را به زبان عربی نوشت. همچنین در درس خارج اصول امام خمینی شرکت کرد و درس اصول او را نوشت. نزد علامه سید محمدحسین طباطبائی، منظومه سبزواری و اسفار ملاصدرا را فرا گرفت.

ایشان دروس خود را با آقا سید مصطفی خمینی فرزند امام راحل مباحثه می‌کرد و از همان دوران جوانی در حوزه علمیه تدریس می‌نمود و در ۳۰ سالگی به درجه اجتهاد رسید. در سال ۱۳۷۳ پس از درگذشت آیت الله العظمی محمدعلی اراکی، از سوی جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اکثریت‌ آراء، از مراجع‌ تقلید شیعه شناخته‌ و معرفی شد.

فقاهت انقلابی و جامع

مرحوم آیت الله محمدیزدی می‌گفت: «زمانی که حضرت امام در نجف بودند ما صدای امام در حوزه را از مرحوم آیت الله فاضل می‌شنیدم. درس ایشان مهمترین درسی بود که مبانی فقهی و اصولی امام به نحو بسیار قوی مطرح می‌شد و ما با درس ایشان احساس نمی‌کردیم که امام در حوزه نیست.»

بعد از فوت امام هم مهمترین درسی که در آن انظار و افکار امام بسیار قوی مطرح می‌شد، درس آیت الله فاضل لنکرانی بود.

در فقه و اصول تجلّی و خلاصه آیت الله بروجردی و امام بود؛ روش، مبانی و استقامت فکری و روشی آن‌ها در مرحوم والد جمع بود و ایشان روش مکتب مرحوم آیت الله بروجردی و امام را حفظ کرد.آیت الله فاضل لنکرانی از تلامیذ برجستۀ آیت الله بروجردی بود؛ مرحوم آقای محسنی از بزرگانی بود که در استخاره حرف اول را می‌زد و با آیت الله بروجردی بسیار مأنوس بود. ایشان می‌گفت: «مرحوم آقای بروجردی وقتی می‌خواست از آیت الله فاضل لنکرانی نام ببرد از تعبیر "مجتهد جوان" استفاده می‌کرد.»

ایشان یکی از شخصیت‌های ممتاز انقلاب عظیم ایران است. از زمانی که امام رضوان الله تعالی علیه انقلاب را آغاز کردند ایشان هم به عنوان یکی از شاگردان برجسته امام همراه ایشان بودند و در زمان طاغوت سال‌ها متحمل رنج تبعید شدند و بعد از انقلاب هم به تعبیری که رهبری انقلاب در پیام‌شان فرمودند در همه مراحل حساس یکی از شخصیت‌های تأثیرگذار در انقلاب بودند. ایشان دهه اول انقلاب در اداره حوزه نقش بسزایی داشتند. برای مدیریت و ساماندهی به حوزه‌ای که قبل از انقلاب هیچ ضابطه‌ای از حیث پذیرش و هیچ نظم و قانونی در آموزش نداشت با دوستان بزرگوارشان در شورای عالی مدیریت، زحمات فراوانی را متحمل شدند. علاوه بر اینکه برنامه‌هایی برای دروس اصلی حوزه قرار دادند راه‌اندازی درس تفسیر، نهج البلاغه و رجال از جمله آثار و خدماتی است که ایشان در همان دوره انجام داد.

تواضع و زهد مثال زدنی

در بیت امام، مرحوم حجت الاسلام و المسلمین آسید احمد آقا در جمعی که مرحوم والد نیز حضور داشتند، گفتند: «حضرت آیت الله فاضل، بیت امام به شما رجوع کرده است، چرا رساله نمی‌دهید؟» ولی ایشان رساله ندادند و می‌گفتند: «تا آیت الله گلپایگانی و آیت الله اراکی هستند، حرفی از رساله نزنید.» ما می‌خواستیم حاشیه عروه ایشان را چاپ کنیم، اجازه نمی‌دادند.

بعد از ارتحال بزرگان ما رساله فارسی ایشان را تنظیم و منتشر کردیم. مدت مرجعیت آیت الله لنکرانی حدود ۱۵ سال شد اما من ندیدم هیچ تمایل و رغبتی نسبت به این مسئله داشته باشند، یا سؤال کنند که رساله ما چه قدر چاپ می‌شود؟ تعداد مقلّدان چه مقدار است؟ ابداً در این وادی‌ها نبود و رفتار ایشان برای ما درس بود.

مرحوم حجت الاسلام شیخ مرتضی واعظی از فضلای بسیار ارزنده، گفت: «من احصاء کردم، پدر شما جوان‌ترین و پرتألیف‌ترین مرجع از مراجع قم و نجف است.»

ایشان عمر خود را در درس و بحث گذراند و تا روزهای پایانی عمر یا درس می‌گفت و یا کتاب می‌نوشت و هیچ تمایلی به دنیا و اینکه عنوانی پیدا کند، نداشت. گفتن این سخنان آسان است ولی اینکه برای شخصی همه مقدمات فراهم باشد اما هیچ رغبتی به آن نشان ندهد، این برای ما باید درس باشد.در زندگی بسیار زاهد بود، در تمام عمرش زمین و منزلی به‌عنوان ملک شخصی به نام خودش نداشت، واقعاً از دنیا رفت و از جهت دنیوی هیچ چیز نداشت به هیچ وجه دنبال بدست آوردن چیزی برای خودش نبود و هیچ مالی برای خود یا اولاد خودش اندوخته نکرده بود.

مرجع ولایی و مردم دار

از برجستگی‌های بسیار مهم ولایی بودن ایشان بود، نسبت به اهل‌بیت علیهم السلام خصوصاً فاطمه زهرا سلام الله علیها، ارادتمندانه عشق می‌ورزید. اینکه ایشان احیاگر فاطمیه شد، به جهت اهتمام‌شان به عزاداری فاطمیه و پیام‌هایی بود که هر سال در اواخر عمرش مردم و شیعیان را دعوت به آن می‌کرد می‌فرمود ما اگر بخواهیم حقی از حضرت زهرا سلام الله علیها را ادا کنیم فقط به نوشتن کتاب و سخنرانی نیست، باید به خیابان‌ها بریزیم و عزاداری کنیم، باید دسته‌جات راه بیندازیم، یادم هست در همان سال اول مسئولین هیئات قم را دعوت کردند و فرمودند ما وظیفه داریم راجع به حضرت زهرا دسته‌جات راه بیندازیم و از آنها مصرانه خواستند که بیائید روز سوم جمادی الثانیه را به عنوان عاشورای دوم در تاریخ اسلام قرار بدهیم و نگذاریم مظلومیت‌هایی که متوجه فاطمه زهرا سلام الله علیها شد به دست فراموشی یا کمرنگ شدن سپرده شود.

در بیت ایشان که به عنوان حسینیه وقف شده است از زمان مرحوم جدمان تاکنون قریب به ۹۰ سال است که مجلس روضه فاطمیه برگزار می‌کنیم، ایشان در وصیتنامه‌اش نوشته است من پیام‌های زیادی داده‌ام اما یکی از آن چیزهایی که به آن افتخار می‌کنم و در عالم برزخ به آن امید دارم پیام‌هایی است که راجع به فاطمه زهرا سلام الله علیها داده‌ام. بعد از ارتحال‌شان برخی از بزرگان ایشان را در عالم رؤیا دیدند به آنها فرموده که حضرت زهرا در این عالم خیلی به من عنایت کرده است. ان شاء الله در قیامت هم آن عنایت بزرگ را به محبین خودشان خواهند داشت.

هوای قم برای ایشان بسیار ضرر داشت و در ایام تابستان برخی از مؤمنین در اطراف قم جایی تهیه کرده بودند. به ایشان گفتند همه آقایان به مشهد و شمال رفته‌اند شما هم به نزدیک قم بروید. ایشان می‌فرمود: «چون آقایان رفته‌اند من وظیفه دارم در قم بمانم. اگر یک روز شیعه‌ای به درِ خانه ما یا آقایان رفت و کسی نبود جواب او را بدهد، ما چه جوابی برای خدا در قیامت داریم؟» لذا در تابستان در دفتر می‌نشست و اگر کسی سؤال یا مطلبی داشت، به ایشان مراجعه می‌کرد.

وی از کسانی بود که نسبت به وضع معیشت مردم همیشه فریاد می‌زد؛ هر مسئولی می‌آمد و هر جلسه‌ای برگزار می‌شد دغدغه معیشت مردم را مطرح می‌کرد. گاهی متضرّعانه به مسئولین می‌گفت: «گرانی مردم را بی‌تاب کرده است، لذا خواهش می‌کنم رعایت مردم را کنید.» همچنین نامه‌هایی ایشان به رؤسای جمهور عمدتاً درباره مسائل فرهنگی، اقتصادی و معیشت مردم بود.

منابع:

پرتال امام خمینی

ویکی شیعه

خاطرات آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی از پدر بزرگوارشان