درس اخلاق | چرا انفاق برای مدیران یک وظیفه ضروری است؟

به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین محمدهادی فلاح در برنامه گنج سعادت رادیو معارف به بیان «بخل و آثار فردی و اجتماعی آن» پرداخت که تقدیم شما فرهیختگان می شود.

بسم الله الرحمن الرحیم؛ «بخل» به‌عنوان یک بیماری، در حوزه‌های «عقیده»، «اخلاق» و «سبک زندگی» تأثیرگذار است.

این تأثیرات نه تنها محدود به یک بُعد نیست، بلکه آثار و عواقب منفی و تلخی را در سطح «فرد»، «گروه»، «خانواده» و «جامعه» به جای می‌گذارد.

بخل به‌گونه‌ای عمل می‌کند که زنجیره‌ای از رذائل اخلاقی را به حرکت درمی‌آورد و گسترش می‌دهد.

در حوزه فردی، چه زن و چه مرد، بخل زمینه‌ساز آسیب‌های متعدد می‌شود. در خانواده، به‌ویژه والدین بخیل، حتی ممکن است با رفتار خود، آبروی فرزندان را نیز به خطر اندازند.

در گروه‌های اجتماعی، اقتصادی، نظامی، تشکیلاتی و سیاسی نیز، بخل می‌تواند ساختارها را آلوده کند.

برای مثال، در برخی ادارات مشاهده شده که کتاب‌هایی با تلاش و پژوهش دیگران تهیه شده، اما حتی نام آن پژوهشگران به عنوان همکار علمی در شناسنامه کتاب ذکر نشده یا در مقدمه کتاب، کوچک‌ترین قدردانی از آنان صورت نگرفته است.

این رفتار، علاوه بر آن‌که برخلاف اخلاق و انصاف و حق مؤلف است، نوعی بخل در حق معنوی همکاران علمی محسوب می‌شود و با نظام تربیتی اهل‌بیت علیهم‌السلام ناسازگار است.

خداوند متعال در نظام باطنی خلافت، فضائل را بر پایه «انفاق» قرار داده و در نظام بیرونی، مسئولیت را بر عهده حاکم، سلطان، مدیر و مسئولی که بخشنده است نهاده است.

کسی که این اصل را نمی‌پذیرد، نباید مسئولیت بگیرد؛ زیرا اگر بخیل باشد، یک «بخل سازمانی» ایجاد و تکثیر می‌کند و جامعه را گرفتار آن می‌سازد.

در آیه ۷ سوره حدید، خداوند می‌فرماید: «آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفِینَ فِیهِ»؛ یعنی از آنچه خداوند به شما داده و شما را در آن جانشین خود قرار داده است، انفاق کنید.

این آیه تأییدی است بر اینکه در نظام الهی، خلافت باطنی بر پایه انفاق است و مسئولیت بیرونی نیز باید بر عهده شخص بخشنده باشد.

همچنین در آیه ۳۸ سوره محمد صلوات‌الله علیه و اله آمده است: «هَا أَنْتُمْ هَؤُلَاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَمِنْکُمْ مَنْ یَبْخَلُ وَمَنْ یَبْخَلْ فَإِنَّمَا یَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِیُّ وَأَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ...». یعنی شما دعوت شده‌اید که در راه خدا انفاق کنید، اما برخی از شما بخل می‌ورزند و این بخل در حقیقت به زیان خودشان است. خداوند بی‌نیاز و شما نیازمندید. اگر از این دعوت روی‌گردان شوید، خداوند قومی دیگر را جایگزین شما می‌کند که مانند شما نخواهند بود، بلکه اهل انفاق خواهند بود.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرموده‌اند: «انظر إلی البخیل، یقسُ القلب»؛ یعنی نگاه به شخص بخیل، قساوت قلب می‌آورد.

نگاه به مسئول و مدیر بخیل، تأثیرات تلخ و مخربی بر روح انسان دارد، زیرا چنین افرادی مردم را ابزار منافع خود می‌بینند، برای آنان قیمت تعیین می‌کنند، از توانشان بهره‌کشی می‌کنند و سپس آن‌ها را وارد چرخه و زنجیره بخل سازمانی خود می‌سازند.

امام صادق علیه‌السلام نیز در تعجب از کسانی هستند که با وجود آن‌که دنیا به آنان روی آورده و توان انفاق دارند، باز هم بخل می‌ورزند. ایشان می‌فرمایند: «عَجِبْتُ لِمَنْ یَبْخَلُ وَالدُّنْیَا مُقْبِلَةٌ عَلَیْهِ»؛ شگفتا از کسی که در حال برخورداری از نعمت و اقبال دنیا، از انفاق دریغ می‌کند، با آن‌که چنین انفاقی هیچ ضرری به او نمی‌رساند.

بنابراین، بر کسانی که مسئولیت یافته‌اند، واجب است که با مردم و زیردستان خود بخشنده باشند تا آنان احساس آرامش و امنیت روانی کنند و بتوانند در مسیر سلوک توحیدی، به خودسازی بپردازند.

خداوند اراده کرده است تا در نظام باطنی، فضیلت «انفاق» جایگزین «بخل» گردد.

برای دانلود صوت اینجا را کلیک کنید