به گزارش خبرگزاری حوزه، در آستانه هفته دفاع مقدس و در سلسله جلسات اخلاقی «مسیرِ بندگی» که هر هفته با حضور علاقهمندان در دفتر آیت الله محسن فقیهی برگزار میشود، حجت الاسلام والمسلمین رفیعی آیه شریفه «قُل لَّا یَسْتَوِی الْخَبِیثُ وَالطَّیِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبِیث» را محور بحث قرار داد.
وی به پرسش چرایی مقدم شدن واژه "خبیث" بر "طیب" پاسخ داد و بیان کرد: این امر به دلیل فرض کثرت و غلبه ناپاکی در جامعه است، همانگونه که دنباله آیه نیز به آن اشاره دارد: «وَلَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبِیثِ»؛ یعنی حتی اگر فراوانی ناپاکی شما را به شگفتی وادارد.
استاد سطوح عالی حوزه برای تبیین این مفهوم، به واقعه کربلا اشاره کرد و بیان داشت: در کربلا، لشکریان خبیث به بیست یا سی هزار نفر میرسیدند، در حالی که یاران طیب و پاک امام حسین (ع) تنها هفتاد، صد یا حداکثر دویست نفر بودند. این آیه به وضوح بیان میکند که آن سی هزار نفر با این هفتاد نفر برابر نیستند. این قاعده در طول تاریخ، از دوران حضرت نوح و یونس تا پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع)، همواره جاری بوده است و تعداد افراد خبیث و ناپاک، غالباً بیش از پاکان بوده است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه شاید در نگاه اول، این آیه یک گزاره بدیهی را بیان کند، همانگونه که نور و ظلمت یکسان نیستند و خباثت و پاکی نیز برابر نخواهند بود، نکته اصلی و پیام آیه را مقدمهای برای جمله بعدی دانست که میفرماید: «فَاتَّقُوا اللَّهَ یَا أُولِی الْأَلْبَابِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛ یعنی تقوای الهی پیشه کنید و مراقب خود باشید تا به رستگاری برسید. اولین درس از این آیه را این است که اگر در جامعهای گناه، خباثت و منکر فراوان شد، این امر مجوزی برای همرنگ شدن با جماعت نیست.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی با اشاره به پاسخ دوزخیان در قیامت که میگویند: «کُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ»، تأکید کردند که انسان نباید به کثرت گناه و فساد در محیط اطراف خود توجه کند.
وی در ادامه سخنان خود در این جلسه اخلاق گفت: برای فهم دقیقتر منظور آیه از «خبیث» و «طیب»، به پنج مصداق اشاره می کنیم که مفسر بزرگ، ملامحسن فیض کاشانی، در تفسیر «صافی» به آنها پرداخته است: ۱- افراد: انسانهای ناپاک با انسانهای پاک برابر نیستند. ۲- اقوال: سخنان زشت و ناپسند با سخنان نیکو و پاکیزه یکسان نیستند. ۳- اعتقادات: عقاید فاسد و ناپاک با باورهای پاک و الهی مساوی نیستند. ۴- اموال: مال حرام و خبیث با مال حلال و طیب برابر نیست. ۵- اعمال: کردار زشت و ناپسند با اعمال صالح و پاکیزه یکسان نیست.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی با ذکر آیات ۱۷۸ و ۱۷۹ سوره آل عمران توسط امام حسین (ع) در شب عاشورا، بهویژه بخش «حَتَّی یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ»، به پاسخ وقیحانه شمر اشاره کرد که میگفت: «ما پاکان هستیم و شما ناپاکانید!» ایشان این مصیبت را با آیه قرآن درباره منافقان مقایسه کردند: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ»، و تأکید کردند که بزرگترین خطر آن است که مفسد، خود را مصلح بداند و شغال، خود را طاووس بپندارد. الان هم می بینیم که ترامپ با این همه جنایت و حمایت از جنگ ها، خود را کاندیدای جایزه صلح نوبل و صلح طلب می داند.
وی در ادامه، با استناد به آیات متعدد قرآن کریم، به توضیح مصادیق دیگر «خبیث» و «طیب» پرداخت: در مورد اعتقادات، قرآن «کلمه طیبه» را به درختی پاک با ریشههای استوار و «کلمه خبیثه» را به درختی ناپاک که از زمین کنده شده تشبیه میکند. در باب اقوال و سخنان، خداوند میفرماید مؤمنان به سوی سخن پاکیزه هدایت میشوند. در حوزه اموال، آیات متعددی بر مصرف و انفاق از اموال پاک و حلال تاکید دارند. سرانجام درباره اعمال، قرآن یکی از وظایف پیامبر (ص) را حلال کردن پاکیزهها و حرام کردن ناپاکیها معرفی میکند.
حجت الاسلام والمسلمین رفیعی در بخش دیگری از سخنان خود، خبیث و طیب را به دو قسم مادی و معنوی تقسیم کرد و گفت: قرآن از «ذریه طیبه»، «مساکن طیبه» و «کلمه طیبه» سخن میگوید که همگی جنبه معنوی دارند. وظیفه عالمان دین و درسهای اخلاق تبیین آثار اعمال خبیث مانند دروغ، غیبت و حسد برای مردم است.
در پایان این جلسه، حجت الاسلام والمسلمین رفیعی ملاک تشخیص خبیث از طیب را در سه راه اصلی خلاصه کرد: ۱- شرع: هر آنچه شارع مقدس به آن امر کرده، «معروف» و «طیب» و هرآنچه از آن نهی کرده، «منکر» و «خبیث» است. ۲- عقل سلیم: عقل برهانی که از اسارت هوای نفس آزاد باشد، بهخوبی قادر به تشخیص خیر و شر و پاکی و ناپاکی است. ۳- روایات: احادیثی مانند حدیث «لشکریان عقل و جهل» یا «خطبه متقین» که صفات طیب و خبیث را برای ما برشمردهاند.
نظر شما