حجتالاسلام و المسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی، استاد حوزه علمیه خراسان در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد در حاشیه مراسم رونمایی از تازههای نشر جامعهالمصطفیالعالمیه در نمایشگاه پژوهش و فناوری، به تشریح محتوای آثار عرضهشده و اهداف علمی مجموعه «منهجنویسی فقها» پرداخت.
حجت الاسلام و المسلمین ربانی بیرجندی با اشاره به آثار تازه رونماییشده، گفت: یکی از مهمترین مجموعههایی که در این مراسم معرفی شد، موسوعهای پژوهشی درباره «تاریخ حوزههای علمیه» است. این مجموعه گسترده با رویکردی مستند، تاریخ علمی و اجتماعی حوزههای نجف و کربلا را بررسی کرده و جلدی مستقل نیز به حوزه علمیه خراسان اختصاص دارد.
وی درباره کتاب تاریخ الحوزات العلمیه جلد ۸ تاریخ حوزه علمیه خراسان گفت: در این کتاب، به فراز و فرودهای علمی، تحولات آموزشی و جریانهای اثرگذار خراسان پس از وقایع تاریخی مهم پرداخته و تصویری جامع از این حوزه دیرپای شیعی ارائه شده است.
استاد حوزه علمیه خراسان به بخش دیگر آثار رونماییشده از تألیفاتی که به قلم وی و با عنوان «منهجنویسی فقها» نام گذاری شده، اشاره کرد و یادآور شد: مجموعهای میان ۱۰ تا ۱۵ جلد که جامعهالمصطفی العالمیه نمایندگی خراسان آن را چاپ و منتشر کرده است.
وی این مجموعه را تلاشی برای «بازسازی سبک و روش استنباط فقهای بزرگ» دانست و توضیح داد: منهجنویسی، صرفاً معرفی آرای فقهی نیست، بلکه کشف و توضیح شیوه استدلالی فقها است.
حجت الاسلام و المسلمین ربانی بیرجندی در توضیح منهج نویسی فقها اظهار کرد: در این مجموعه روشن میشود که فقیه چگونه با روایات تعامل کرده است، چه میزان به توسعه یا تضییق آیات قرآن در استنباط قائل بوده، سندمحوری در اندیشه او چه جایگاهی داشته است، نقش شرایط زمان و مکان در برداشتهای فقهی چگونه فهم شده و اساساً منطق درونی روش استنباط هر فقیه چه تفاوتهایی با دیگران داشته است.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از این روشها از دل آثار نوشتاری فقها «استخراج و بازخوانی» شده و در قالبی ساده، شفاف و قابل آموزش ارائه گردیده است.
استاد حوزه علمیه خراسان درباره جلدهای منتشرشده نیز توضیح داد: منهج مرحوم آیتالله سید ابوالقاسم خوئی پیشتر تدوین و منتشر شده و بخشهای مربوط به منهج امام خمینی(ره) نیز در دست آمادهسازی نهایی است؛ تنها یک تا دو جلد از این مجموعه درباره امام خمینی(ره) نیازمند تکمیل ویراستاری است و در آیندهای نزدیک به مجموعه اضافه خواهد شد.
وی حجم این مجموعه را حدود «ده تا دوازده مجلد» دانست و تأکید کرد: هدف نهایی آن، ارائه یک «نقشه جامع روششناسی فقها» برای بهرهگیری پژوهشگران علوم دینی است.
حجت الاسلام و المسلمین ربانی بیرجندی اظهار کرد: یکی از ضرورتهای آموزشی طلاب، آشنایی با «روش استنباط» فقها است؛ طلاب هنگام مطالعه آثار فقهی، معمولاً با گزارهها و نتایج فقهی مواجه میشوند در حالی که شناخت روش علمی فقیه، فهم آن آثار را عمیقتر و منطقیتر میکند.
وی به فقهایی مانند شیخ طوسی و شیخ انصاری اشاره کرد و گفت: این شخصیت ها آثارشان قرنها است در حوزه تدریس میشود.
استاد حوزه علمیه خراسان ابراز کرد: ماندگاری این آثار ناشی از روش علمی دقیق و ویژگیهای خاص آنان در تحلیل مسائل بوده و شناسایی این روشها، نیاز آموزشی جدی طلاب معاصر است.
وی در پاسخ به پرسشی درباره کاربرد فناوریهای نوین، بهویژه فضای مجازی و هوش مصنوعی در حوزههای علمیه، خاطرنشان کرد: اصل بهرهگیری از ابزارهای فناورانه، ضروری است، این ابزارها میتوانند کار پژوهش را در جستوجو، دستهبندی دادهها و مدیریت اطلاعات تسهیل کنند.
حجت الاسلام و المسلمین ربانی بیرجندی تأکید کرد: جوهره فهم و ذوق اجتهادی تنها از طریق مطالعه عمیق، متنخوانی مداوم، انس با کتابخانه و تمرکز طولانیمدت حاصل میشود؛ امری که هیچ فناوری قادر به جایگزینی آن نیست.
وی افزود: هوش مصنوعی نهایتاً میتواند آراستهسازی ظاهری و سرعتبخشی ایجاد کند، اما «روح علمی» با تلاش، تأمل و تمرکز انسانی شکل میگیرد.
استاد حوزه علمیه خراسان گفت: مجموعه «منهجنویسی فقها» گامی برای احیای روش علمی فقها و انتقال آن به نسلهای جدید است.
وی ابراز کرد: امیدوارم این مجموعه کتاب بتواند ضمن نظمبخشی به میراث فقهی، ابزاری آموزشی برای طلاب باشد تا بتوانند روشهای استنباطی را شناسایی، مقایسه، نقد و در نهایت در تولید اجتهادهای جدید از آن بهره بگیرند.
انتهای پیام/
نظر شما