حجت الاسلام والمسلمین محمد ابراهیم یعقوبیان، امام جمعه شهرستان آمل، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، به واکاوی تاریخ تشیع و تمدن اسلامی در مازندران و آمل پرداخت و ابعاد سیاسی، علمی و تمدنی این منطقه را تشریح کرد.
استاد مدرسه علمیه شهرستان آمل در ابتدای گفتگو با اشاره به اینکه شواهد تاریخی کهن، هویت شیعی مستحکم مازندران را ثابت می کند، اظهار داشت: ملا عبدالله افندی اصفهانی در ریاض العلماء به نامه امام صادق (ع) اشاره داده است که خطاب به «مدینة آمل و ضواحیها» می باشد. این نامه که مورخ دهم شوال ۱۳۶ قمری ثبت گردیده، نشان دهنده آن است که آمل و دیار مازندران، حداقل از نیمه اول قرن دوم هجری، کانون شناخته شده تشیع بوده است.
وی افزود: سیر تطور حکومت های شیعی در آمل در سه مقطع سیاسی بزرگ قابل بررسی است. مقطع اول، حکومت علویان طبرستان به رهبری حسن بن زید (داعی کبیر) است که در ۲۳ شوال ۲۵۰ قمری تأسیس شد و تا ۳۱۶ قمری ادامه یافت. این حکومت که قلمرویی از مازندران تا ری و تهران داشت، اقدام به بازسازی اساسی حرم امیرالمؤمنین (ع) و امام حسین (ع) کرد.
حجت الاسلام و المسلمین یعقوبیان تصریح کرد: مقطع دوم، حکومت امامزاده ناصرالحق (حسن بن علی العسکری) است که هم حاکم بود و هم دانشمند. او معتقد به امامت ائمه اثناعشر (ع) بود؛ چه اینکه رجالی بزرگ شیعه، نجاشی در کتاب خود آورده است: «الحسن بن علی بن الحسن بن عمر بن علی بن الحسین بن علی بن أبیطالب أبو محمد الأطروش رحمه الله کان یعتقد الإمامة، و صنف فیها کتبا، منها: کتاب فی الإمامة صغیر، کتاب الطلاق، کتاب فی الإمامة کبیر، کتاب فدک و الخمس، کتاب الشهداء و فضل أهل الفضل منهم، کتاب فصاحه أبی طالب، کتاب معاذیر بنی هاشم فیما نقم علیهم، کتاب أنساب الأئمة و موالیدهم إلی صاحب الأمر (ع)» (رجال النجاشی، ص۵۷ - ۵۸، ش۱۳۵) همچنین آثاری مانند «الفقه الناصر» از او به جا مانده که بعدها توسط سید مرتضی تنقیح گردید.
امام جمعه شهرستان آمل یادآور شد: مقطع سوم، حکومت مرعشیان به رهبری میر قوام الدین مرعشی در قرن هشتم هجری است که تا مدتها تداوم یافت. فضای امروز تشیع مرهون پایمردی این حکومتهای محلی است و حتی حکومت صفویه متأثر از این سابقه تاریخی بود.
استاد حوزه اظهار داشت: در بخش علمی، مازندران شاهد کهکشانی از علمای شاخص بوده است. امامزاده ناصرالحق با تلفیق حکومتداری و مرجعیت علمی، عمادالدین طبری آملی صاحب آثاری مانند «بشارة المصطفی»، شریف العلمای مازندرانی که رئیس حوزه علمیه کربلا بود و نظام استنباطی کنونی حوزهها مرهون نوآوری های اوست، شیخ محمدتقی آملی که به نقل از علامه طباطبایی سه بار محضر امام زمان (عج) را درک کرد، و محدث نوری صاحب «مستدرک الوسائل»، از جمله این بزرگان هستند.
وی تأکید کرد: شخصیتهای دیگری مانند سید حیدر آملی، ملا محمد اسماعیل مازندرانی، حکیم متأله بیدآبادی، میرزا علی آقای فلسفی، شیخ مجتبی قزوینی و سید عبدالکریم لاهیجی نیز از ستارگان این آسمان علمی هستند.
حجت الاسلام و المسلمین یعقوبیان تأکید کرد: متأسفانه این گنجینه عظیم تاریخی و علمی آنگونه که شایسته است معرفی نشده است. ضروری است با برگزاری همایشهای علمی بین المللی، تأسیس موزه تخصصی علم شناسی و عالم شناسی در آمل، و تشویق پژوهشگران، این میراث عظیم احیا شود. معرفی این تاریخ پرافتخار می تواند عاملی برای خودباوری و ایجاد انگیزه در نسل جوان باشد.
امام جمعه شهرستان آمل با اشاره به اینکه مطالب بیان شده، تنها قطره ای از دریای بیکران تاریخ مازندران است و امیدواریم با همت نهادهای علمی و فرهنگی، شکوه فراموششده این منطقه بار دیگر آشکار شود.
نظر شما