پاسخ به تمام شبهات طوفان حضرت نوح(ع)

به گزارش خبرگزاری حوزه، در این مطلب به شبهات و پرسش‌های مهم پیرامون طوفان حضرت نوح علیه‌السلام خواهیم پرداخت که همواره محل گفت‌وگو و توجه اهل مطالعه در این عرصه بوده است.

ماهیت و گستره طوفان

طوفان حضرت نوح علیه‌السلام بر خلاف تصور رایج، یک حادثه منطقه‌ای بوده است نه جهانی، و این موضوع از چند منظر قرآنی و عقلی قابل اثبات است.

نخست اینکه قرآن کریم صریحاً می‌فرماید: «إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَیٰ قَوْمِهِ»(نوح: ۱) - یعنی "ما نوح را به سوی قوم او فرستادیم"، نه به تمام جهان. این آیه به روشنی نشان می‌دهد که رسالت حضرت نوح علیه‌السلام محدود به قوم خاصی بوده است.

ثانیاً، خداوند در قرآن اصل عدل الهی را چنین بیان فرموده: «وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّیٰ نَبْعَثَ رَسُولًا» (اسراء: ۱۵) - "ما هیچ قومی را عذاب نمی‌کنیم مگر اینکه پیامبری برای آنها بفرستیم". بنابراین عذاب کردن اقوام دیگری که پیام حضرت نوح علیه‌السلام به آنها نرسیده، خلاف عدل الهی و این آیه صریح است.

برخی با استناد به کلمه «الْأَرْضَ» در آیه ۲۶ سوره نوح «رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا»؛ "و نوح گفت: پروردگارا! هیچ یک از کافران را بر روی زمین باقی مگذار" خواسته‌اند جهانی بودن طوفان را اثبات کنند، اما همین واژه «ارض» در قرآن برای سرزمین‌های خاص نیز به کار رفته است؛ مانند سرزمین فلسطین در آیه ۴ سوره اسراء «وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا کَبِیرًا»

و سرزمین مصر در آیه ۷۶ سوره اسراء «وَإِنْ کَادُوا لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الْأَرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْهَا ۖ وَإِذًا لَا یَلْبَثُونَ خِلَافَکَ إِلَّا قَلِیلًا»؛ "و نزدیک بود مشرکان تو را از این سرزمین حرکت دهند تا از آن بیرونت کنند، و در آن صورت پس از تو جز مدتی اندک درنگ نمی کردند." که به روشنی نشان می‌دهد این واژه همیشه به معنای کل کره زمین نیست.

حیوانات کشتی و معنای «کُل»

درباره حیوانات، آیه شریفه می‌فرماید:«وَاحْمِلْ فِیهَا مِن کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ» (هود: ۴۰). کلمه «کُل» در اینجا نسبی است و منظور تمام حیوانات جهان نیست، بلکه حیوانات همان منطقه عذاب که در معرض انقراض بودند و مورد نیاز انسان‌ها برای ادامه زندگی بعد از طوفان قرار داشتند.

نمونه مشابه این کاربرد را در داستان ملکه سبا می‌بینیم که قرآن درباره او می‌فرماید: «وَأُوتِیَتْ مِن کُلِّ شَیْءٍ» (نمل: ۲۳) - "و به او از هر چیزی داده شده"، در حالی که مسلماً ملکه سبا همه چیزهای جهان را نداشته است.

طبق روایتی در الکافی (ج۸، ص۲۸۳) تنها هشت مدل از حیوانات در کشتی حضرت نوح علیه‌السلام قرار داده شدند، که این امر منطقی بودن ظرفیت کشتی را نشان می‌دهد.

همچنین از لحظه شروع عذاب، فرآیند سوار کردن حیوانات آغاز شد که با حدود ۲۰ مرد همراه حضرت نوح علیه‌السلام انجام گرفت، بنابراین تعداد حیوانات محدود و قابل مدیریت بوده است.

مسئله ارتفاع آب و کوه‌ها

درباره اینکه آیا آب تا قله کوه‌ها رسید، قرآن کریم می‌فرماید: «وَ حَالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَکَانَ مِنَ الْمُغْرَقِینَ» (هود: ۴۳). این آیه نشان می‌دهد که پسر حضرت نوح علیه‌السلام به بالای کوه نرسید بلکه خواست برود اما موج میان او و کوه حائل شد و غرق گردید.

پس آب به قله کوه‌ها نرسیده بود و صرفاً موج‌ها مانع رسیدن به ارتفاعات شدند.

درباره محل قرارگیری کشتی، آیه می‌فرماید: «وَاسْتَوَتْ عَلَی الْجُودِیِّ» (هود:۴۴). کلمه «جودی» به معنای مطلق زمین سنگی و سخت است (کشاف ج۲ ص۳۹۸ و ترجمه المیزان ج۱۰ ص۳۶۶) و هیچ جای قرآن کلمه «جبل» (کوه) برای جودی به کار نرفته است.

البته شرایط جغرافیایی در طول شش هزار سال دچار تغییرات فراوان شده و ممکن است با جابجایی خاک‌ها، برخی تپه‌ها به کوه تبدیل شده باشند.

قضیه کودکان و حکمت الهی

یکی از مهم‌ترین شبهات درباره طوفان این است که چرا کودکان بی‌گناه باید غرق می‌شدند؟ پاسخ این است که اساساً هیچ کودکی در زمان طوفان وجود نداشت.

طبق روایت تفسیر قمی (ص۳۲۶)، خداوند از چهل سال قبل از طوفان، زنان را عقیم کرد تا کودکی به دنیا نیاید و این مصیبت دامنگیر بی‌گناهان نشود.

حتی اگر فرض کنیم کودکی وجود داشته باشد، همانطور که در تمام حوادث طبیعی جهان مانند سیل، زلزله و طوفان کودکان نیز جان می‌دهند، این امر به معنای ظلم به آنها نیست؛ زیرا هر انسانی حدی از طول عمر دارد که خداوند مقدر فرموده، اما چون کودکان گناهی نکرده‌اند، به جایگاه بهشت ابدی به جای دنیای فانی راهی می‌شوند که این خود رحمت و لطف الهی است.

مدت زمان و جمعیت جهان در زمان طوفان

مدت زمانی که کشتی حضرت نوح علیه‌السلام روی آب بود، طبق حدیث الکافی (ج۸، ص۲۸۱) هفت روز بوده است.

همچنین فاصله زمانی از خلقت حضرت آدم علیه‌السلام تا طوفان حدود دو هزار سال بوده و در آن زمان جمعیت بشر هنوز زیاد نشده و در سراسر جهان پراکنده نشده بود، بلکه در منطقه خاصی تمرکز داشتند.

طبق آیه ۴۸ سوره هود «قِیلَ یَا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلَامٍ مِّنَّا وَبَرَکَاتٍ عَلَیْکَ وَعَلَیٰ أُمَمٍ مِّمَّن مَّعَکَ»، افراد دیگری نیز همراه حضرت نوح علیه‌السلام بودند که از عذاب نجات یافتند، پس تمام نسل بشر بعد از طوفان صرفاً از نسل حضرت نوح علیه‌السلام نیست.

روایتی نیز در حیات القلوب (ج۱، ص۲۷۱) آمده که سیل حتی کعبه را نگرفت، که این نیز بر منطقه‌ای بودن طوفان دلالت دارد.

رحمت و مهلت الهی

از زیباترین نکات این داستان، مهربانی بی‌کران خداوند به قوم حضرت نوح علیه‌السلام است.

خداوند ۹۵۰ سال به آنها مهلت داد و در آیات ۱۰ تا ۱۲ سوره نوح وعده نعمت‌های فراوان در صورت ایمان آوردن را داد: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا * یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُم مِّدْرَارًا * وَیُمْدِدْکُم بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَارًا».

حضرت نوح علیه‌السلام نیز به قدری برای قومش دلسوزی کرد که به او لقب «نوح» (بسیار گریه‌کننده) داده شد، زیرا پیوسته برای هدایت قومش تلاش می‌کرد و از سرنوشت آنها می‌گریست.

این داستان درس‌های عمیقی از عدالت، رحمت و حکمت الهی را به ما می‌آموزد و نشان می‌دهد که خداوند هرگز ظلم نمی‌کند و همواره فرصت‌های کافی برای توبه و بازگشت به انسان‌ها می‌دهد.

حجت الاسلام مرتضی کهرمی