به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین محمد حاجابوالقاسم دولابی در سلسله نشستهای هماندیشی عرصه رثا و دعا با موضوع «واکاوی بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع مداحان در سال ۱۴۰۴» که با حضور اساتید حوزه و دانشگاه، به همت کمیته هنرهای آوایی جشنواره بینالمللی «هنر آسمانی» و با همکاری ستاد راهبری رثا و دعای حوزههای علمیه برگزار شد. اظهار کرد: مداحی از نگاه رهبر معظم انقلاب، ترکیبی هنری و منحصر بهفرد است که بدون محتوا، اخلاص و جهتگیری معرفتی، به اثرگذاری حقیقی نمیرسد.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه از برگزارکنندگان نشست قدردانی کرد و با اشاره به اهمیت شکلگیری اینگونه نشستها تصریح کرد: اندیشهورزی در عرصه رثا و دعا، از رسالتهای اصلی حوزویان به شمار میرود و اگر ستاد راهبری رثا و دعا با قوت مسیر خود را ادامه دهد، خدمتی ماندگار به جریان فرهنگی اصیل، ریشهدار و باعظمت رثا و دعا رقم خواهد خورد.
وی با تأکید بر اینکه بیانات رهبر معظم انقلاب چراغ راه فعالان این عرصه است، گفت: فرمایشات معظمله در حوزه رثا و دعا، از غنای محتوایی بالایی برخوردار است و ابعاد مختلف این هنر دینی را بهصورت دقیق تبیین میکند.
پنج محور اثرگذاری مداحی از نگاه رهبر انقلاب
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم با مرور اجمالی بیانات رهبر معظم انقلاب، عوامل تأثیرگذار در موفقیت و اثرگذاری مداحی را در پنج محور تشریح کرد و افزود: نخستین محور، «محتوای غنی و معرفتافزا» است. از نگاه رهبر انقلاب، شعر، پایه و اساس مداحی محسوب میشود و باید از استواری لفظی و اتقان ادبی برخوردار باشد.
وی ادامه داد: شعر مداحی علاوه بر بیان مصیبت، باید حامل معارف اسلامی، آموزههای اخلاقی و حتی بصیرت سیاسی باشد. در عین حال، پرهیز از مطالب سست، غیرمستند و یا مطالبی که شأن اهلبیت(ع) را رعایت نمیکند، مورد تأکید جدی مقام معظم رهبری است.
این استاد حوزه با اشاره به محور دوم، یعنی «نغمه و آواز هنری»، بیان کرد: از منظر رهبر معظم انقلاب، هنر خواندن یکی از ارکان اصلی مداحی است، اما این هنر باید در خدمت محتوا قرار گیرد. استفاده از نغمهها و موسیقی اصیل ایرانی و پرهیز از تقلید از سبکهای غربی و موسیقیهای نامتناسب با مجالس اهلبیت(ع)، از نکات مورد تأکید ایشان است.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه افزود: نغمه باید متناسب با معنای شعر باشد و بتواند احساس حزن یا شادی نهفته در متن را به مخاطب منتقل کند. غلبه آهنگ بر محتوا، آسیبی جدی است که گاه باعث میشود پیام اصلی شعر درک نشود.
اخلاص؛ رکن مغفول اما تعیینکننده
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم در ادامه، «نیت و اخلاص» را بهعنوان یکی از محوریترین مؤلفههای مداحی برشمرد و تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب همواره تأکید دارند که مداحی صرفاً یک حرفه یا هنر نمایشی نیست، بلکه عبادتی اثرگذار است که قصد قربت در آن، نقش تعیینکنندهای در میزان توفیق و تأثیرگذاری مداح دارد.
وی خاطرنشان کرد: هرچه مداحی از اخلاص، معرفت و التزام به معارف اصیل اهلبیت(ع) برخوردار باشد، اثر آن در هدایت، تربیت و ارتقای فرهنگی جامعه عمیقتر خواهد بود.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم با تأکید بر نقش اخلاص در اثرگذاری مداحی گفت: تأثیر کلام مداح، رابطهای مستقیم با صفا و اخلاص قلب او دارد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، «کلامی که از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند». از همین رو، پرهیز از شهرتطلبی و نگاه کاسبکارانه به مداحی، از ارکان اصلی اثرگذاری این هنر دینی به شمار میرود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه افزود: مقام معظم رهبری مداحان را از حرکت به سمت جذب مخاطب به هر قیمتی برحذر میدارند و تأکید میکنند که هدف اصلی مداحی، دفاع از اهلبیت(ع) و خدمت صادقانه به ساحت مقدس آنان است، نه کسب شهرت یا منافع شخصی.
مداح باید «فرزند زمان خود» باشد
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم محور چهارم بیانات رهبر معظم انقلاب را «بصیرت و آگاهی نسبت به مسائل روز» دانست و گفت: از نگاه معظمله، مداح موفق باید فرزند زمان خویش باشد و ارتباط زنده و فعال با مسائل جامعه داشته باشد. مداحی نباید صرفاً در نقل وقایع تاریخی محصور بماند.
وی ادامه داد: آگاهی نسبت به مسائل جهان اسلام، دشمنشناسی، شناخت نیازهای فکری نسل جوان و توجه به تحولات اجتماعی، از الزامات مداحی اثرگذار است. مداحی باید امیدآفرین باشد و تقویت روحیه ایستادگی و مقاومت در جامعه را دنبال کند؛ این مسئله از وظایف اصلی یک ستایشگر اهلبیت(ع) به شمار میرود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه در تبیین محور پنجم، یعنی «رعایت ادب و حدود شرعی»، تأکید کرد: مداح موظف است شأن و جایگاه اهلبیت(ع) را در همه حال رعایت کند. حتی در توصیف فضائل یا ذکر مصائب، نباید از واژگان یا تعابیری استفاده شود که با عظمت مقام معصومین(ع) ناسازگار باشد.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم خاطرنشان کرد: پرهیز از بدعتها، خودداری از رفتارها و شیوههایی که موجب وهن مذهب میشود، از دیگر الزامات این عرصه است. برخی سبکهای نامتعارف در عزاداری، از جمله در شیوههای خاص سینهزنی، اگر به تضعیف شأن مذهب بینجامد، با فلسفه مداحی اهلبیت(ع) سازگار نیست.
پنجگانه بیانات رهبر معظم انقلاب
وی ادامه داد: عوامل اثرگذار بر مداحی در بیانات رهبر معظم انقلاب را میتوان در پنج محور خلاصه کرد:
نخست: محتوای غنی و معرفتافزا؛
دوم: نغمه و آواز هنری در خدمت معنا؛
سوم: نیت و اخلاص بهعنوان عامل معنوی؛
چهارم: بصیرت و آگاهی نسبت به مسائل روز؛
پنجم: رعایت ادب و حدود شرعی.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه اظهار کرد: این پنج محور، چارچوب اصلی مداحی اثرگذار از منظر رهبر معظم انقلاب را تشکیل میدهد و میتواند نقشه راه فعالان عرصه رثا و دعا باشد.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم در ادامه به تبیین محور دوم بیانات رهبر معظم انقلاب، یعنی «راهکارهای رشد و تعالی مداحی» پرداخت و گفت: مقام معظم رهبری مداحی را پدیدهای در حال تکامل میدانند که برای رسیدن به هدف نهایی خود، یعنی هدایت جامعه، نیازمند مسیر رشد صحیح و ضابطهمند است.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب برای تحقق این رشد، مجموعهای از راهکارهای روشن ارائه کردهاند که میتوان آن را در چند محور اساسی دستهبندی کرد.
ارتقاء معرفت دینی؛ نخستین گام تعالی مداحی
این استاد حوزه نخستین راهکار را «ارتقای سطح معرفت دینی» دانست و تصریح کرد: از نگاه رهبر معظم انقلاب، مداح نباید صرفاً به صدای خوش تکیه کند، بلکه نیازمند تغذیه فکری و معرفتی مستمر است. انس با قرآن کریم، احادیث اهلبیت(ع) و تاریخ متقن اسلام، از الزامات جدی این مسیر به شمار میرود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه ادامه داد: مطالعه مستمر و استفاده از محتوای مستند و متقن، مداح را از اشعار سست و روایتهای غیرمستند دور میکند و او را به سمت شعر معرفتمحور و اثرگذار سوق میدهد.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم دومین راهکار رشد مداحی را «شاگردی کردن و طی مراحل آموزشی در نظام استاد ـ شاگردی» عنوان کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب بارها بر این مسئله تأکید داشتهاند که مداحان جوان باید در محضر اساتید مجرب و پیشکسوت تربیت شوند.
وی خاطرنشان کرد: بهرهگیری از تجربه اساتید شناختهشده، علاوه بر آموزش فنون هنری، نقش مهمی در تربیت اخلاقی و معنوی مداحان دارد و این مسئله نباید در مسیر رشد مداحی نادیده گرفته شود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه در تبیین محور سوم اظهار کرد: از منظر رهبر انقلاب، نوآوری در مداحی به معنای مدرن شدن به هر قیمتی نیست. پرهیز از تقلید ناصواب و حفظ اصالتهای این هنر آیینی، از اصول بنیادین رشد مداحی است.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم افزود: مداحی متکامل باید بتواند هنر، حماسه، عاطفه و منطق را بهصورت هنرمندانه در کنار یکدیگر قرار دهد و پیام اهلبیت(ع) را در قالبی اثرگذار منتقل کند.
مداحی؛ از مجلسگردانی تا رسانه جریانساز
وی محور چهارم را «ایفای نقش در مسائل کلان اجتماعی و بصیرتافزایی» دانست و گفت: مداح در مسیر کمال، باید از یک اجراکننده صرف در مجالس فراتر رود و به یک رسانه جریانساز تبدیل شود.
این استاد حوزه تصریح کرد: حضور فعال در میدان مسائل مهمی همچون دفاع مقدس، جبهه مقاومت، سبک زندگی اسلامی، عدالت اجتماعی و مقابله با جنگ شناختی دشمن، از وظایف مداحی تراز انقلاب اسلامی است. این مفاهیم باید در قالب شعر هنرمندانه و متناسب با ذائقه مخاطب ارائه شود.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم «اخلاص و مراقبه دائمی» را آخرین و در عین حال بنیادیترین راهکار رشد مداحی برشمرد و تأکید کرد: همانگونه که اخلاص عامل اصلی اثرگذاری مداحی است، مهمترین موتور محرک رشد و تعالی آن نیز به شمار میرود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه افزود: مداحی بدون مراقبه معنوی، هرچند از نظر ظاهری رشد کند، اما به تکامل حقیقی نخواهد رسید.
وی گفت: مداحی موفق از نگاه رهبر معظم انقلاب، ترکیبی هنرمندانه از کلام مستند، صدای خوش، نیت پاک و بصیرت سیاسی است. اگر این چهار رکن در کنار یکدیگر قرار گیرد، مداحی میتواند در خدمت اقامه دین و هدایت جامعه ایفای نقش کند.
مسئولیت روحانیت در تبیین مداحی تراز
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم با تأکید بر نقش روحانیت اظهار کرد: روحانیت وظیفه دارد ویژگیهای مداحی مطلوب را تبیین، ترویج و گفتمانسازی کند. بیانات رهبر معظم انقلاب درباره مداحی تراز باید به مطالبهای عمومی در مجالس مذهبی تبدیل شود.
وی افزود: سخنرانانی که تریبون عمومی و مخاطب گسترده دارند، باید این معیارها را برای مردم و مداحان بازگو کنند تا خود مردم نیز مطالبهگر مداحی در تراز معارف اهلبیت(ع) و انقلاب اسلامی باشند.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم با اشاره به الگوهای حکمرانی در دنیای معاصر گفت: امروز در نظام حکمرانی جهانی، کشورها بر اساس شاخصهای مشخص ارزیابی و رتبهبندی میشوند و همین شاخصها مبنای مدیریت و تصمیمسازی قرار میگیرد. این روش، الگویی فاخر است که حوزه علمیه نیز میتواند از آن بهره بگیرد.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه افزود: حوزه علمیه میتواند و باید «مؤلفههای هیئت تراز» و «مداح تراز» را بهصورت دقیق تبیین کند و پس از پختگی و اجماع علمی، بر اساس این مؤلفهها به رتبهبندی اقدام کند. هیچ اشکالی ندارد که حوزه اعلام کند از نگاه علمی و دینی، هیئتهای تراز یا مداحان تراز چه کسانی هستند.
این استاد حوزه تصریح کرد: پس از چنین ارزیابی، رسانهها نیز باید بر اساس این شاخصها عمل کنند و از کسانی بیشتر استفاده شود که از سوی حوزه علمیه و بر پایه معیارهای دینی و معرفتی ارزیابی شدهاند، نه صرفاً افرادی که صدای خوشتری دارند.
پشتیبانی محتوایی؛ خلأ جدی مداحان جوان
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم دومین نکته را «پشتیبانی محتوایی و علمی» دانست و گفت: بسیاری از جوانان فعال در عرصه مدح و رثا، دچار فقر محتوایی هستند و اگر محتوای فاخر، مستند و متقن در اختیار آنان قرار گیرد، از آن استقبال میکنند.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه ادامه داد: روحانیت وظیفه دارد منابع معتبر، معارف اصیل و محتوای قابل استفاده در مجالس را در اختیار مداحان قرار دهد و در فرآیند تولید محتوای دینی، با آنان همکاری فعال داشته باشد.
وی با تأکید بر لزوم استمرار نظارت روحانیت خاطرنشان کرد: روحانیت باید نظارت مشفقانه خود را همواره حفظ کند و در برابر بدعتها، انحرافات و رفتارهایی که شأن مجالس اهلبیت(ع) را مخدوش میکند، تذکر دلسوزانه بدهد.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم گفت: حوزه علمیه نهادی دینی است و نمیتواند نسبت به وضعیت هیئتهای مذهبی بیتفاوت باشد. صیانت از حدود شرعی و حراست از حرمت مجالس اهلبیت(ع) از وظایف قطعی روحانیت است.
آموزش و تربیت نسل جدید ستایشگران
وی آموزش و تربیت نسل جدید مداحان را چهارمین محور اساسی دانست و تصریح کرد: روحانیت باید در فرآیند شاگردپروری که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است، نقشآفرینی جدی داشته باشد.
این استاد حوزه با تقدیر از برخی اساتید فعال در این عرصه گفت: تجربه شاگردی در محضر اساتید پخته و اخلاقمدار، نقش تعیینکنندهای در تربیت فکری، اخلاقی و هنری مداحان جوان دارد و این مسیر باید تقویت شود.
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه با طرح یک پرسش اساسی افزود: اگر قرار باشد در کشور نهادی متولی آموزش مداحان باشد، این مسئولیت بر عهده چه نهادی است؟ پاسخ روشن است؛ حوزه علمیه می تواند این نقش را ایفا کند. چرا که مداحی صرفاً یک مهارت نیست و از پشتوانه علمی، معرفتی و فقهی گستردهای برخوردار است.
وی تأکید کرد: مداحی میتواند در قالب یک شاخه تخصصی، رشته میانرشتهای یا دوره سازمانیافته آموزشی دنبال شود. ایجاد مؤسسات و مراکز رسمی و هدفمند برای تربیت نسل جدید ستایشگران، ضرورتی انکارناپذیر است.
چهارگانه نقش حوزه در عرصه مداحی
مسئول ستادهای راهبری حوزههای علمیه در جمعبندی سخنان خود چهار وظیفه حوزه را چنین برشمرد:
نخست: شاخصگذاری و ارزیابی هیئتها و مداحان؛
دوم: پشتیبانی محتوایی و فکری؛
سوم: نظارت مشفقانه و صیانت از حدود شرعی؛
چهارم: آموزش و تربیت نظاممند نسل جدید مداحان.
حجتالاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم تأکید کرد: تحقق این محورها میتواند مداحی را در تراز معارف اهلبیت(ع) و منویات رهبر معظم انقلاب تثبیت و تقویت کند.
انتهای پیام
نظر شما