حجت الاسلام سید عطاءالله ارکیان، معاون مدرسه علمیه امام باقرالعلوم(ع) در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری«حوزه» در تهران، با بیان این که در ماه محرم سنگرها در اختیار روحانیت است و باید از این فرصت جهت تبیین معارف و احادیث اهل بیت(علیهم السلام) استفاده کرد، عنوان داشت؛ هدایت و سوق دادن جامعه و مردم به سمت معارف اهل بیت(ع) و خوبی ها، مقام بسیار بزرگی است.
ما حصل این گفت و گو را در ادامه بخوانید.
* فلسفه، اهداف و انگیزه های معنوی قيام عاشورا از ديدگاه امام حسين(ع) را تبیین کنید؟
سئوال بسیار به جا و مهمی است، امروزه در برخی شبکه های اجتماعی، برخی ندانسته یا مغرضانه هدف امام حسین(ع) از قیام را اهداف دیگری عنوان می کنند. در حالی که امام از نخستین روزهایی که از مدینه به مکه و از آن جا به عراق عزم سفر کرده بودند در تمامی سخنرانی و کلام خویش اشاره کرده اند که هدف از این خروج علیه حکومت و هدف از این قیام، نه به خاطر هدف دونِ دنیوی بلکه به خاطر هدف والای اصلاح امت و امر به معروف و نهی از منکر، است و بس. فرمودند «انّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَ لا بَطَرًا وَ لا مُفْسِدًا وَ لا ظالِمًا وَ إِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاِصْلاحِ فی أُمة جدی»؛ خدایا تو می دانی ما در این قیام و نهضت به دنبال ریاست و قدرت نیستیم و برای دنیا قیام نکرده ایم. امام(ع) تاکید می کنند که قیام شان در راستای اصلاح جامعه و امت رسول ا...(ص) است.
در جای جای کلمات و نوشته ها و سخنرانی های امام در مسیر کربلا، ایشان به تاریخ اعلام می دارد که تنها هدف من، احیای دین و دیانت و اصلاح است. نه ایجاد اغتشاش یا دستیابی به قدرت و حکومت. امام حسین(ع) در این باره می فرمایند «من در این نهضت به دنبال آن هستم که سیره و سنت فراموش شده جدم رسول خدا(ص) و پدرم علی مرتضی(ع) را که به فراموشی سپرده شده است بار دیگر در جامعه زنده و جاری و حاکم کنم».
* قیام امام حسین(ع) چه تاثیری در ماندگاری اسلام و مکتب اهل بیت(ع) داشته است؟
ماهیت شیعه، روح استبداد ستیزی و حماسی آن است که به وسیله تعالیم والای عاشورایی در او دمیده شده است و مرگ عزتمندانه را بر زندگی ذلت بار و خفت بار ترجیح می دهد، چرا که اسلام منهای روحیه عاشورایی و اسلام منهای برائت از طاغوت، اسلام انگلیسی و آمریکایی است.
اگر عاشورا و امام حسین(ع) را از شیعه بگیرند، او بی روح خواهد بود و دیگر روحیه مبارزه با استکبار را نخواهد داشت. دشمنان اسلام به نیکی به این نکته پی برده اند و تمامی حملات خود را متوجه از بین بردن، تغییر و تحریف مکتب عاشورا ساخته اند تا از این رو، بتوانند به راحتی، تشیع که خار چشم و استخوان گلویشان است را تحت استعمار خود درآورند.
* امر به معروف ونهی از منکر چه جایگاهی در قیام امام حسین(ع) داشت؟
حضرت سیدالشهدا(ع) در یکی دیگر از سخنرانی های خویش، امر به معروف و نهی از منکر را از مهم ترین اهداف قیام خود برمی شمارند و می فرمایند «ما در این قیام به دنبال آن هستیم که امر به معروف و نهی از منکر که از متعالی ترین و مترقی ترین قوانین اسلامی برای برقراری امنیت و حاکمیت عدالت و اصلاح جامعه است، احیا شود». امام(ع) در ادامه می فرمایند «این قانون مترقی قرآن در جامعه به فراموشی سپرده شده است، دیگر کسی جرات نمی کند در برابر فاسدان و مفسدان امر به معروف و نهی از منکر کند. قیام ما قیام امر به معروف و نهی از منکر است». «اَلا تَرَوَنَ اِلَی الحقِّ لا یُعمَلُ بِهِ وَ اِلی الباطِلِ لا یُنتَاهی عَنْهُ لیَرغَبِ المُؤمنُ فِی لِقاءِ اللّه ِ، فَاِنّی لا اَرَی المَوتَ اِلا سَعادهً و الحیاهَ مَعَ الظالِمیِنَ الاّ بَرَماً؛ یعنی مگر نمی بینید که به حق عمل نمیشود و از باطل دوری نمی شود تا مومن به لقاء خدا راغب شود». امام(ع) تنها دغدغه خود را عمل نکردن به خوبی ها می داند و عزلت نیکی و نیکان و آشکاری بدی و بدان را عامل قیام خود می دانند.
* چرایی ضرورت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه کنونی و نیز شرایط تحقق آن را توضیح دهید.
از نظر اسلام، انسان بالطبع پاک است. اما از آنجایی که رسیدن به کمالات و مراتب انسانی و روحانی نیازمند سختی، کلفت، تکلیف است، کمتر کسی تن به سختی می دهد و بیشتر افراد شیرین اندکِ نقد را بر حقیقت ترجیح می دهند. انسان از سویی دیگر اجتماعی است و میل اولیه انسان به خواهش های نفسانی و حیوانی است و تا تذکر و بازدارندگی اجتماعی نباشد، این کشش بیشتر خواهد شد و کار به جایی خواهد رسید که «ان الحق لا یعمل به». کشش انسان به تمایلات حیوانی بیشتر از کشش اوست به تمایلات انسانی و روحانی. لذا در جهت حفظ و تقویت کشش انسان به سوی مکارم انسانی و اخلاقی، اسلام عزیز ما را به امر به معروف و نهی از منکر فراخوانده است تا از این منظر از تعمیم بدی ها جلوگیری کند و به جای بدی ها، خوبی ها در جامعه اشاعه و نهادینه شوند. رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند اگر امر به معروف و نهی از منکر ترک شود، معروف منکر می شود و منکر معروف.
اگر بتوانیم به نقش امر به معروف و نهی از منکر در تعالی و تکامل انسانیت و مدنیت پی ببریم، بی شک، شرایط آن نیز تحقق خواهد یافت. به عبارت دیگر، بلوغ فکری مردم و جامعه تنها شرط تحقق آن است.
* فرهنگ شهادت‌طلبی که نمونه بارز آن در انقلاب و جنگ تحمیلی دیده شد، از مؤلفه‌هایی است که کاملاً ریشه در عاشورا دارد. نظر شما درباره تأثیرات واقعه عاشورا بر هویت فرهنگی ایرانیان چیست؟
در تاثیر فرهنگ عاشورا در پیدایش انقلاب اسلامی باید عنوان داشت كه وجود این رخداد عظیم نه تنها عامل پیدایش اصل انقلاب و زمینه ساز پیروزی آن در مراحل مختلف بوده است؛ بلكه همین فرهنگ، عامل اساسی حفظ و تداوم انقلاب اسلامی نیز محسوب می‌گردد. در اصطلاح حوزویان، عاشورا نه تنها علت محدثه، بلکه علت مبقیه انقلاب اسلامی است. حضرت استاد جوادی آملی می فرمایند «شعار جنگ ما یا حسین یا حسین بود نه مرز پر گهر». باید بدانیم که عامل به ثمر رسیدن این نظام، ملیّت و خاک و مرز پر گهر نیست بلکه دین و مذهب و خصوصا عاشورا عامل یگانه ظفر ما بودند.
*چه آسیب هایی فرهنگ عاشورا را تهدید می کند؟
در حال حاضر نیز انحرافات و آسیب هایی نظیر غلو در بیان شخصیت ائمه(ع) و امام حسین(ع)، ارائه تصویر تک بعدی و مظلومانه صِرف از امام(ع)، از آسیب های جدی به شمار می روند. ما باید در برخی آداب عزاداری هایی که به تازگی رسم شده است، تجدید نظر جدی کنیم. به عنوان مثال برهنگی هنگام عزاداری یا قمه زنی از جمله مواردی است که وهن ائمه(ع) و مذهب در آن است و فقهای بزرگوار حکم به حرمت آن داده اند. یا در مواردی بی موقع بودن اوقات عزاداری و طولانی بودن زمان عزاداری از دیگر آفات عزاداری در دوره امروزی به شمار می رود.
شخص محوری درباره برخی مادحین نیز نباید باشد، بلکه ما در تعالیم اسلامی موظفیم حق محور باشیم. گذشته از این ها، باید مطالب مادحین و طلبه ها در مرثیه ها و روضه ها مستند باشد. ما باید راجع به فرهنگ اصیل عاشورا و امام حسین(ع) حساس باشیم چرا که هویت و بود و نبود ماست.
* با توجه به این که محرم و صفر بهترین فرصت برای گسترش فرهنگ اسلامی است. به نظر شما روحانیون و مبلغان چه نقشی در ترویج فرهنگ عاشورا در جامعه دارند؟
تمام تلاش دلسوزان دین و مذهب نیز در احیای مکتب عاشورا، تبیین صحیح فلسفه قیام حسینی و اهتزاز پرچم سرخ حسینی است. متاسفانه، نادانی یا کم دانی خودی ها، بیشتر از دشمنان این چشمه زلال و روح بخش را مکدر و گل آلود کرده است. بنابراین دوست و دشمن به اهمیت حماسه حسینی و عاشورا پی برده اند و از این رو بر عموم حوزویان، مبلغان، طلاب و اندیشمندان لازم است فلسفه قیام امام حسین(ع) را برای مردم تبیین کنند و انحرافات و آسیب های عزاداری را برای مردم بیان کنند. در این صورت است که اسلام ناب محمدی می تواند آن طور که هست به حیاتش ادامه دهد،
باید توجه داشته باشیم که کار ما در تبلیغ نهضت عاشورا، همان کار زینب کبری(س) است. اگر زینب کبری(سلام الله علیها) نبودند، کربلا در کربلا می ماند و این همه برکات عاشورا نصیب انسانیت نمی شد. مبلغان دین در ترویج و تعمیق فرهنگ اسلامی نقش بسیار اساسی دارند. در ماه محرم سنگرها در اختیار روحانیت است و باید از این فرصت جهت تبیین معارف و احادیث اهل بیت استفاده کرد. مبلغان باید قدر خود را بدانند و عزیزانی که در این ماه فرصت تبلیغ پیدا می کنند بدانند که مأموریت بزرگی بر عهده دارند و از طرف حضرت ولی عصر(عج) به تبلیغ می پردازند. چرا که هدایت و سوق دادن جامعه و مردم به سمت معارف اهل بیت(ع) و خوبی ها، مقام بسیار بزرگی است.
انتهای پیام
