سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» بخش شانزدهم از روش سخنرانی دینی برگرفته از دروس «مؤسسه خطابه أمیر بیان» را منتشر می کند.

*روش های انگیزه سازی میانی

 انگیزه سازی میانی به مُبلغ کمک می کند تا مخاطب او را در ادامه سخنرانی با شوق و انگیزه همراهی کرده و بدون خستگی تا انتها؛ اگرچه طولانی، به سخنان او گوش دهد.

*تقسیم

یکی دیگر از روش های انگیزه سازی میانی، روش تقسیم است که در این باره، سخنران تقسیم بندی هایی را در اواسط سخن خود بیان می کند تا حواس مخاطب را به خود جلب نماید.

به عنوان مثال در میانه سخن بگوید: برای کنترل خشم 3 راه بیان شده است؛ یا برای مقابله با بدحجابی 4 راه وجود دارد.

نمونه روایی: امام جواد (ع): سه چیز است که هرکس آن را مراعات کند؛ پشیمان نگردد: اجتناب از عجله، مشورت کردن و توکل بر خدا در هنگام تصمیم گیری.

*تأکید

یکی از روش های انگیزه سازی میانی، تأکید است که گاهی با یک کلمه یا جمله این کار انجام می شود و بر 3 قسم «تأکید کلامی»، «تأکید غیرکلامی» (مانند زدن دست بر روی چوب منبر) و «تأکید فراکلامی» (فراز و فرود صدا در منبر) می باشد.

تأکید کلامی نیز بر 3 نوع «قسم» (به خدا قسم ...)، «جملات تأکیدی» (آقا حواست رو جمع کن تا این حرف منو از دست ندی) و «کلمات تأکیدی» (قطعا ... یا یقینا ...) تقسیم می شود.

*فضا سازی

از دیگر روش های انگیزه سازی میانی، فضاسازی است که سخنران به عنوان مثال در این روش، به فضای فتنه 88 اشاره کرده و آن را تبیین می کند تا انگیزه گوش دادن به سخن برای مخاطب ایجاد شود.

فضاسازی به سه نوع مکانی، زمانی و مخاطب تقسیم می شود.

در فضاسازی مکانی، مخاطب را با این روش به مکانی دیگر برده و آن مکان را برای او ترسیم می کنیم.

در فضاسازی زمانی، سخنران اینگونه می گوید که در شب عاشورا جایی بودم که به عنوان مثال فلان اتفاق افتاد.

در فضاسازی مخاطب سخنران اینگونه می گوید: از درب بیرون رفتم؛ یکی از بچه ها دستم رو گرفت و گفت: چطوری از گناه دور بشم.

*نکته

نکته ای که در فضاسازی باید به آن اشاره کنیم، این است که باید لحن سخن در فضاسازی به نحوی باشد که مخاطب را جذب کند؛ به این نحو که فراز و فرود لحن در فضاسازی بسیار مهم است؛ چون با صدا و لحن خاص می توان این روش را انجام داد و مخاطب را جذب کرد.

*عدم تناسب

از دیگر روش های انگیزه سازی میانی، عدم تناسب است که در این روش در میانه سخنرانی، موضوع یا جمله دیگری غیر از موضوع سخن را بیان می کنیم تا مخاطب تعجب کرده و از عدم تناسب سخن با موضوع، نظرش به سخنرانی جلب شود؛ البته باید به نحوی باشد که بتوان در ادامه آن را به موضوع اصلی سخنرانی پیوند زد.

عدم تناسب به سه روش «عدم تناسب با موضوع»، «عدم تناسب با مخاطب» و «عدم تناسب با محتوا» تقسیم می شود.

عدم تناسب با موضوع به این نحو است که سخنران به موضوع یا جمله ای غیر از موضوع اصلی سخن اشاره کند.

عدم تناسب با مخاطب به این نحو است که سخنران جمله یا شعری را قرائت کند که با مخاطب حاضر سازگاری نداشته باشد؛ مثلا این شعر را بخواند: «یه توپ دارم قلقلیه؛ سرخ و سفید و آبیه؛ می زنم زمین هوا میره؛ نمی دونم تا کجا میره» که با این شعر به موضوع مبارزه با نفس پرداخته و بگوید که اگر انسان نفس خود را بر زمین بزند، به آسمان پر خواهد کشید.

عدم تناسب با محتوا به این نحو است که در اواسط یک حدیث، یک لطیفه با مطلب بامزه بیان شود؛ البته باید با دقت و ظرافت این کار انجام شود.

*تبلیغات منفی

تبلیغات منفی، یکی دیگر از روش های انگیزه سازی میانی است که سخنران می تواند از آن بهره ببرد.

«بیان احتمالات» و «بیان تجربه ها» دو روش برای تبلیغات منفی در انگیزه سازی میانی می باشد.

مثال بیان احتمالات: احتمال می دهم اگر این سخن را بگویم، شما باور نکنید و یا احساس می کنم اگر این حرف را بزنم، شما از خود واکنش نشون بدید.

مثال بیان تجربه ها: من سال گذشته این سخن را در جایی گفتم که برخی موضع گیری کردند یا من در برنامه ای دیگر این حرف را زدم که مردم قبول نکردند و نمی دانم که شما قبول می کنید یا نه.

با این مدل از سخن، می توان حواس مخاطب را به خود جلب کرد و به بیان مطالب پرداخت.

*اعلام برنامه

از دیگر روش های انگیزه سازی میانی، اعلام برنامه است که به دو صورت «وعده دادن» و «امتناع از گفتن» حاصل می شود.

مثال وعده دادن: اواسط سخن برای شما می گویم که چرا مادران در برابر فرزندان کم تحمل هستند یا برای شما خواهم گفت که به چه صورت می توان از دروغگویی فرزندان جلوگیری کرد. (با وعده به طرح مباحث مورد نیاز، انگیزه سازی میانی را انجام دهیم).

مثال امتناع از گفتن: می خواستم جمله ای را بگویم؛ اما الان آن را بیان نمی کنم و در آخر برنامه عرض خواهم کرد.

*تیتر سازی

آخرین روش از انگیزه سازی میانی، تیترسازی است که به 3 صورت «بیان خلاصه کوتاه»، «بیان نتیجه پیش از مقدمات» و «عنوان سازی» می باشد.

در بیان خلاصه کوتاه، مبلغ خلاصه ای از موضوع سخنرانی خود را ارائه می کند تا برای مخاطب این انگیزه ایجاد شود که تا پایان به سخنان او گوش دهد.

روش دوم از تیترسازی، بیان نتیجه پیش از مقدمات است که مبلغ در ابتدا نتیجه سخن خود را پیش از ارائه مقدمات، بیان می کند تا انگیزه سازی انجام شود.

عنوان سازی، روش سوم از تیترسازی است که مبلغ برای انگیزه سازی از آن استفاده کرده و به عنوان مثال می گوید: امشب برای شما می گوییم که تلاش کنیم جوساز شویم؛ نه جوگیر یا شهادت یک انتخاب بود؛ نه اتفاق.