به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین رمضانی امام و رئیس مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه های نماز جمعه این هفته به ادامه سلسله مباحث اسلام و حقوق اخلاقی پرداخت.
بخش هایی از سخنان امام جمعه هامبورگ به این شرح است:
* توجه ویژه اسلام به احکام اجتماعی
در اسلام اموری که به جمع مربوط میشود از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند، زیرا در اسلام احکام اجتماعی که به کل جامعه بازگشت نماید فراوانند و همه این احکام، چه در عبادات مانند: حجّ و چه در مسائل مالی مانند: خمس و زکات و یا در معاملات مانند: قوانین مربوط به کسب های حلال و حرام، و چه قوانین مدنی و جزائی، در اسلام به صورت دقیقی مورد توجّه قرار گرفته اند.
* حق مؤذن و امام جماعت
اسلام در بخش عبادات دارای احکامی است که به مسائل اجتماع بازگشت می کند مانند نماز جمعه و جماعت، که هر کدام احکام مختص به خود را دارد. و همه ی آنها برای تصحیح و تقویت روابط میان مسلمانان است، بدین جهت که عبادت خدای متعال را به صورت جمعی انجام بدهند. لذا در این قسمت امام سجاد(ع) به دو حق از این احکام عبادی اشاره کرده، که ثوابها و پاداشهای بسیاری برای آن ذکر شده است. یکی «حق موذن» و دیگری «حق امام جماعت» برای برپائی نماز جماعت است. موذّن به عنوان کسی که اذان می گوید و وقت نماز را اعلام می نماید، از این جهت به دنبال جمع شدن مسلمانان است، برای اینکه آن عبادت مهم را به شکل جمعی انجام دهند؛ لذا این عمل او از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
* همه ادیان شخصی مانند مؤذن برای اجتماعات خود داشته اند
در گذشته نیز پیروان ادیان برای جمع کردن هم‌کیشان خود از علامتها و نشانه هایی بهره می بردند. مانند: به صدا در آوردن ناقوس که مربوط به مسیحیان است، و نیز استفاده از بوق توسط یهودیان، و دف زدن که رومی ها از آن استفاده می کرند. و برخی هم با روشن کردن آتش و ایجاد شعله، مردم را گرد هم جمع می کردند، که این عمل مربوط به مجوسیان بوده است. و عده ای هم برای گردآوری پیروان خود پرچم هایی را بلند می کردند. اما پیامبر(ص) پس از شنیدن همه ی نظرها منتظر وحی شد که جبرئیل امین نازل شد و این زمانی بود که پیامبر(ص) در منزل علی(ع) بود و حکم اذان را از طرف خداوند به مسلمین اعلام کرد. لذا در روایتی نقل شده که امام صادق(ع) فرمود: «جبرئیل وقتی به رسول خدا نازل شد که در منزل علی(ع)، و در حال خواب بود. و اذان و اقامه گفت بعد پیامبر فرمود: علی جان شنیدی؟ عرض کرد: بله یا رسول الله(ص)، فرمود: حفظ کردی؟ حضرت علی(ع) عرض کرد: بلی! فرمود: پس به بلال تعلیم نما، و آنگاه حضرت علی(ع) اذان را به بلال تعلیم داد».
* مؤذن منادی دعوت به رابطه با خدا است
امام سجاد(ع) در بیان «حق مؤذن» به چند نکته اشاره کرده اند، که مهمترین آنها این است که چون مؤذن انسان را به یاد پروردگار می اندازد، و او را دعوت می کند. لذا بهره و نصیبی از ناحیه نماز به او می رسد، چراکه در واقع او بهترین کمک کننده بر اداء فریضه ای می باشد، که خداوند بر همگان واجب کرده است. به همین جهت باید از او تشکر کرد. زیرا او منادی دعوت به رابطه با خدا است، که یادآوری می کند انسان باید بخشی از زمانش را به معنویات اختصاص داده، و در آن راه صرف نماید. ارزش یک موذن به خاطر این دعوت، در روایات بسیار مهم دانسته شده است. در روایات آمده که اگر مؤذنی برای رضای خدا اذان بگوید، پاداش فراوانی برای او قرار داده شده است.
* حق امام جماعت در کلام امام سجاد(ع)
با توجه به مطالبی که در خصوص مؤذن ـ که سبب جمع شدن افراد برای نماز جماعت میشود ـ و حق وی عنوان شد، باید حق امام جماعت، که محور این جماعت است دانسته شود. چرا که در حقیقت امام جماعت باید با امامت خود همه را به سرچشمۀ کمال مطلق هدایت کند، و آنها را با خدای متعال مرتبط و مأنوس نماید و همه را به بالاترین تواضع و فروتنی نسبت به حضرت حق، رهنمون سازد. از این رو امام سجاد(ع) به بیان حق امام جماعت اشاره کرده و می فرمایند: و اما حق امام جماعت در نماز بر تو این است که بدانی او مأموریت سیر به سوی پروردگارت را بین تو و خدا به گردن گرفته، و در این مقام از طرف تو سخن می گوید و تو از جانب او حرف نمی زنی، او برای تو دعا می کند و تو برای او دعا نمی کنی، او برای تو می خواهد و تو برای او نمی خواهی، او خود را سپر تو کرده و نمازش را سپر نماز تو قرار داده است. بنابراین باید بدین خاطر سپاسگزار او باشی و قوه و قدرتی جز از ناحیه خدا نیست».
* نماز جماعت آثار فردی و اجتماعی زیادی دارد
نکته ای در خصوص نماز جماعت و حکمت تشریع آن که شایسته است دانسته شود، این است که نماز جماعت و آثار آن بسیار زیاد است؛ از جمله: جلوه گری عظمت حق تعالی در یک عبادت جمعی در قیام، رکوع، سجده و دیگر اجزاء نماز، که خود نوعی تأثیر خاص بر تک تک نمازگزاران می گذارد. و دیگر اینکه میتوان مؤمنین را بواسطه ی اقتدا کردن به امام جماعت، به نظم در امور و اعتدال، توجّه داد. و نیز می توان ایجاد پیوند و علقه های اجتماعی و صفا و صمیمیت و برادری را، از جمله آثارِ این عبادتِ جمعی دانست. چراکه اعتماد به یکدیگر در امور جاری زندگی بیشتر خواهد شد، و ایشان بر امور یکدیگر بهتر و زودتر آگاهی می یابند. با حضور همه ی اقشار جامعه اسلامی از زن و مرد، فقیر و غنی، سیاه و سفید، نمونه ای از تقوای جمعی ظهور و بروز پیدا خواهد کرد. البته همین که مومنین در نماز اوّل وقت، در کنار همدیگر قرار گیرند و خدای بزرگ را بندگی کنند، و در یک مدت زمانی از امور مادی خود را فاصله گیرند، و از ایمان خود مراقبت داشته باشند، و بهترین زمان را برای تقرب و نزدیکی به خدا اختصاص دهند، به نوعی تفسیر صحیح از زندگی مؤمنانه خواهد بود. چراکه انسان در هر حالی، نباید از هدف زندگی انسانی با همۀ نعمتهای الهی فاصله بگیرد؛ بلکه باید هر روز بر آن عمل اهتمام ورزد. به همین جهت نماز جماعت در آیات و روایات از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.
* حکمت تشریع نماز جماعت چیست؟
امام رضا(ع) فرموده اند: «نماز جماعت بدان جهت تشریع شده که اخلاص در یکتاپرستی و تسلیم در مقابل حق و بندگی خدا تحقق نمی یابد، مگر آشکارا و بی پرده و علنی! زیرا اظهار اینها حجتی است برای خدای واحد بر مردم شرق و غرب، و برای اینکه منافق و آنکه نماز را سبک می شمارد، حق آن چه را که به زبان اقرار کرده عملاً اداء کند و اسلام خود را و متعهد بودنش به آن را آشکار سازد و برای این که گواهی دادن به مسلمانی یکدیگر، امری جایز و ممکن شود. علاوه بر اینها در اقامه ی نماز جماعت دستگیری از یکدیگر و تعاون بر نیکی و خداپرستی برای مردم مسیر می شود و به سبب نماز جماعت از بسیاری از منکرات و نافرمانیهای خدای متعال منع می شود».
* نماز جماعت عنصر وحدت و انسجام جامعه
یکی از نکات مهمی که در خصوص نماز جماعت با محوریت امام جماعت لازم است دانسته شود، اهمیت این عبادت جمعی است. چراکه جهت آن این است که سبب میشود جامعه با یک باوری عمیق به زندگی مؤمنانه، در مسیر هدف اصلی خلقت و آفرینش قرار گیرد. و بی شک باور و اعتقاد داشتن نسبت به حق تعالی، و تقرب جستن به خدای متعال همراه با احساس حضور او در تمام لحظه های زندگی، نقش بسیار مهمی را در رشد معنوی افراد جامعه ایفاء می کند. بنابراین با همدلی و کمک به هم باید تلاش کرد تا خود را در مسیر زندگی واقعی قرار دهیم. اگر امام جماعت بتواند محور این وحدت و انسجام و همراهی و توجّه دادن مأمومین به قرب الهی باشد و این امامت را به درستی جهت دهد و مردم را به سرچشمه معنویت مرتبط و متصل نماید، به وظیفه و رسالت مهم خود عمل کرده است. لذا بر مأموین نیز لازم است به درستی حق او را اداء نمایند و همچنین حق موذن را، به عنوان کسی که همه را متوجّه این عبادت جمعی و حضور پرشکوه می نماید.
