به گزارش خبرگزاری «حوزه» ، دکتر خسرو باقری، استاد دانشگاه تهران در چهارمین نشست علمی آسیب شناسی نظریه های علم دینی و اسلامی سازی معرفت که به همت به همت نمایندگی جامعه المصطفی، در تهران برگزار شد، به تعریف کلید واژه های علم، دین، ایدئولوژی پرداخت و ضمن تبیین نظریه خود، علم دینی را جزء نیازهای اساسی دین ندانست و آن را در جرگه نیازهای بشری معرفی کرد.
وی، تولید علم دینی را مشروط به ترکیب علم و دین عنوان کرد و ابراز داشت: مهمترین چالش علم و دین در تعارض آن دو در تطابق با واقعیت نهفته شده است، اثبات سنخ دین و معرفت دینی با فرضیه های تجربی ناممکن بوده، دین برای تولید علم و ابزارسازی عقل نیامده است.
باقری صمن تبیین مولفه های نظریه خود در رابطه با علم دینی، ابراز داشت: استدلال به ابعاد خاتمیت دین، که مورد نظر برخی از نظریه پردازان قرار گرفته، نمی تواند اقناع کننده ضرورت تولید معرفت دینی باشد.
استاد دانشگاه تهران افزود: ایدئولوژیک کردن معرفت دینی از دیگر آسیب هایی است که در کشف واقعیت های پارادایمی ناممکن و پر مشقت مهم شمرده می شود.
باقری با بیان این که بسیاری از چالش های آسیب های علم دینی ناشی از نگرش حداکثری به دین است، اظهار داشت: تعدیل نگرش حداکثری به دین یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش چالش آسیب های علم دینی است.
درهم آمیختگی علم تجربی و علوم عقلی چالش برانگیز است
دکتر حسن عبدی نیز در ادامه این نشست در نقد نظریه دکتر باقری تصریح کرد: باید بررسی دقیق نسبت به مفهوم علم و دین در نظریه هایی که دین را به مشاهدات نقلی تعریف کرده و منبع عقلی دین را منکر شده اند، داشته باشیم.
وی با اشاره به این که تعریف علم در دیدگاه مذکور با ایهام هایی روبروست، خاطرنشان کرد: درهم آمیختگی علم تجربی و علوم عقلی چالش برانگیز است؛ زیرا علوم عقلی بر خلاف علوم تجربی می تواند از گزاره های مبنایی پیروی کند.
سخنران این نشست علمی برخورداری از نگاه برون دینی به معرفت دینی را از دیگر شاخصه های نظریه مورد نقد خویش عنوان کرد و یادآور شد: نگاه درون دینی می تواند بسیاری از متون دینی را در ضرورت علم دینی همراه سازد.
دکتر عبدی افزود: اگر در علم دینی قرار باشد هرکس از منظر خود بر جهان بنگرد، در آن صورت به تعداد افراد منظر گرایی خواهیم داشت؛ در این صورت هدف دین که هدایت بشر است، پارادوکسیکال خواهد شد.
پاسخ به نقدهای ناقد
در بخش دوم این نشست علمی، دکتر باقری در پاسخ به نقدهای وارد شده به نظریه مطبوع خویش اظهار داشت: دین همان متون نقلی است؛ چون عقل و اجماع در علم و معرفت دینی، ابزار کشف حکم خدا هستند نه بیشتر. به یقین عقل و علوم عقلی بخشی از دین نیست و آن هم وابسته به زمان است وبه مرور می تواند مورد ابطال پذیری قرار بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: در بخش نگاه درون دینی باید بر این نکته که هدف دین هدایت بشر بوده، علم با واقعیت ها سرو کار دارد تاکید نمود؛ به عنوان مثال: طب اسلامی در مقایسه با طب جدید از فاصله بسیار زیادی برخوردار است، به گونه ای که نمی توان زندگی بشر را بدون طب جدید تصور نمود.
باقری خاطرنشان کرد: موضوع منظر گرایی نیز این گونه نیست که تک تک افراد را لازم داشته باشد، زیرا به عنوان مثال مسلمانان منظر گرایی توحیدی به جهان دارند و بودیسم منظرگرایی بدون خدا و مسیحیت نیز منظرگرایی خدای ثلاثه به جهان دارد، بنابراین در منظر گرایی کلیه انسان ها لازم نیست حضور داشته باشند، بلکه نگرش گروهی کفایت می کند و هیچ چالشی هم وجود نخواهد داشت.
