به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» از مازندران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات با بررسی اسناد منتشر شده ساواک و مراجعه به منابع تاریخی اقدام به نشر اسنادی از اقدامات انقلابی آیت الله نظری خادم الشریعه کرده است که تنها گوشه ای از زوایای فعالیت های انقلابی او را روشن می سازد.

گذشته از مراتب علمی آیت الله نظری خادم الشریعه که بسیاری از بزرگان نسبت به آن اذعان دارند نیم‏نگاهی به اسناد به‌جا مانده در بایگانی دستگاه امنیتی رژیم پهلوی ما را با بخشی از فعالیت‏های سیاسی این عالم برجسته که از نگاه آنان مخفی نمانده آشنا می‏سازد.

عشق و علاقه شیخ عبدالله به امام خمینی(ره) بر هیچ کس پوشیده نیست، او شاگرد مکتب امام(ره) بود و به همین دلیل همه توان و تلاش خود را در جهت به بار نشستن نهضت عظیم انقلاب اسلامی به کار گرفت و در این مسیر از هیچ کوششی فروگذار نکرد.

 آیت الله نظری خادم الشریعه فرزند عبدالنبی در سال 1311 در سوادکوه به دنیا آمد. ساواک مازندران طی نامه ای در سال 55 به مرکز نوشت: «نامبرده یکی از روحانیون طراز اول ساری و حومه می باشد و در بین قاطبه مردم از نفوذ و احترام خاصی برخوردار است» ساواک مرکز نیز به مازندران نوشت :« نامبرده از جمله روحانیون افراطی و ناراحت ساری بود که با وجود تذکرات مکرر که به او داده شد همواره بر روی منابر در مجالس و محافل مذهبی مطالب تحریک آمیز و نامناسبی عنوان نمود. در مورد دادن زکاه فطره به مستمندان فتاوی آیات از جمله خمینی را قرائت که مستعمین با شندین خمینی صلوات می فرستادند برای نظری از قم نشریات و رساله کتبی ارسال می شود که بین آنها توضیح المسائل خمینی نیز می باشد.» حضرت آیت الله نظری از شاگردان ممتاز و برجسته علامه طباطبایی، حضرت امام خمینی و آیت الله سلطانی بود و در دوران انقلاب اولین کسی بود که اعلام حمایت مردم مازندران از امام و انقلاب را در پاریس به اطلاع امام رساند و حضرت امام شخصاً از نامبرده خواستندکه در مازندران بماند و هدایت و رهبری مردم مازندران در انقلاب را برعهده بگیرد. و نامبرده تا پیروزی انقلاب دوشادوش اقشار مختلف و انقلابی مردم مازندران در صف اول اعتراضات و تظاهرات شرکت کرد و بارها از طرف ساواک مورد تعقیب و شکنجه قرار گرفت ولی هیچ گاه حتی در بحبوبه انقلاب خود را از اقشار مختلف مردم جدا ندانست و همواره با مردم و برای مردم ماند.

در وصف آیت الله نظری همین بس که مقام معظم رهبری احترام فراوانی برای او قائل هستند. آیت الله نظری همواره در کنار عامه مردم مازندران ماند چه در زمان رژیم گذاشته که جهت آگاهی بیش از مردم منطقه سوادکوه و دیگر نقاط استان مازندران پای پیاده کیلومترها را طی می کرد تا برای مردم مشتاق و رنج کشیده به علم وعالم سوادکوه و مازندران سخنرانی کند و چه اکنون که با کهولت سن و بیماری گوش شنوای مشکلات و دردهای بی شمار مردم زحمتکش مازندران است.) (اسناد ساواک، پرونده های انفرادی)

 اداره کل سوم ساواک در خصوص شیخ عبدالله نظری نوشت: « طی نامه ای به ساواک مازندران بازگشت به 2124/2 هـ 1 – 15/8/36 خواهشمند است دستور فرمایید ضمن تهیه و ارسال مشخصات کامل نامبرده بالا نسبت به مراقبت همه جانبه از منابر و جلساتی که یاد شده در آن شرکت می نماید اقدام و هرگونه تماس فعل  و انفعالاتی که به نظر می رسد جنبه ضد امنیتی دارد با بررسی لازم پیگیری و نتیجه به موقع به این اداره کل اعلام گردد.»

 

به همین منظور به برخی از مهم ترین اسناد منتشر شده ساواک در خصوص آیت الله نظری خادم الشریعه می پردازیم:

 

برگزاری مجلس ترحیم آیت الله مصطفی خمینی در ساری از سوی آیت الله نظری

سند شماره (4)

از : 2 هـ 1                                                                                 تاریخ گزارش : 2124/ 2 هـ 1

به : 312                                                                                     شماره گزارش : 15/8/36

موضوع : مجلس ترحیم مصطفی خمینی فرزند روح الله

شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه فرزند عبدالنبی مورخه 6/8/36 به مناسبت درگذشت، یاد شده فوق مجلس ختمی در مسجد جامع ساری برگزار و عده ای از روحانیون و افراد مذهبی  شرکت، داماد شیخ نظری به نام شیخ مفید روحانی زاده سخنرانی و عنوان می نماید در کشور ما یک  ماست فروش می تواند هرچه دلش بخواهد بگوسد ولی یک روحانی نمی تواند حرفی بزند و اضافه می نماید چند روز قبل فرزند شریف حضرت آیت الله بروجردی از دار فانی رفت و چند روز آن نیز روحانی  محترم حضرت آیت الله مصطفی خمینی فرزند شریف حضرت آیت الله العظمی خمینی ( متعصبین مذهبی صلوات فرستادند) وفات یافته است این [ سخنرانی] سخن بعد از دو ساعت خاتمه یافته [است].

 

شهربانی استان مازندران (اطلاعات) در 8/8/56 در گزارش شماره 830 خود به ساواک مازندران نوشت: « اطلاع بعدی حاکیست از ساعت 15 روز 6/8/2536 از طرف شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه فرزند عبدالنبی « موضوع نامه شماره 732-29-525-7/6/2536 این شهربانی» مجلس ختمی در مسجد جامع ساری به مناسبت درگذشت شیخ مصطفی موسوی خمینی فرزند روح الله برگزار که در آن علاوه بر اغلب روحانیون ساری حدود 200نفر از متعصبین مذهبی ساری و زیراب که مشخصات آنها قبلاً ارائه گردیده شرکت داشته اند.

 

** امروز (6/8/56) شهربانی مازندران از ساری گزارش داد که « در ساعت 15 روز 6/8/36 طبقه روحانیون شهرستان ساری در مسجد جامع ساری به مناسبت درگذشت فرزند خمینی مجلس ترحیمی برگزار [کردند] که عده ای از روحانیون ساری ومتعصبین مذهبی و از طرفداران خمینی وبازاریان که حدود200 نفر بودند شرکت داشته اند. آقای جدی و دو نفر از متعصبین مذهبی دیگر من جمله شیخ هاشمی، قاری قرآن بودند. پس از تلاوت قرآن آقای روحانی زاده داماد شیخ نظری منبر رفته و درباره چاپهای کتاب مذهبی سخنرانی [کرد] و در پایان اظهار داشت چند روز قبل حجه الاسلام و المسلمین حضرت آقای سیدمصطفی خمینی فرزند آیت الله خمینی از دنیا رفته است که مردم به محض شنیدن [نام] خمینی خمینی صلوات ختم کردند. » انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ج 1، پیشین، ص48.

 

تماس تلفنی آیت الله میرزا هاشم آملی با آیت الله نظری و ماجرای تعطیلی سه روزه نماز جماعت

سند شماره (56)

موضوع: عبدالله نظری فرزند عبدالنبی                                  

به: 312                                                             تاریخ وقوع: 22/10/36

از:2ه1                                                              تاریخ گزارش: 28/10/36

شماره گزارش: 2947/2ه1

آیت الله آملی از قم با شیخ عبدالله نظری تماس و دستور داده به خاطر وحدت جامعه روحانیت و نشان دادن عکس العمل در برابر وقایع اخیر قم از خواندن نماز جماعت خودداری شود که شیخ عبدالله نظری سه روز از خواندن نماز جماعت در مسجد جامعه ساری خودداریی کرد و دیگر پشنمازان مساجد ساری نیز از وی تبعیت می نمایند ضمناً مشارالیه شخصی به نام اندرخورا که گویا سرپرست کاروان حج نیز مباشد از طرف خود به نکا فرستاده تا روحانیون آن منطقه نیز از برگزاری نماز جماعت خودداری نمایند لذا شیخ حسین محمدی پشنماز مسجد جامع نکا و شیخ رضا صادقی پیشنماز مسجد توفیق نماز را سه روز برگزار نمی نمایند.

 

سخنرانی آیت الله نظری بر علیه اهانت کنندگان به ساحت روحانیت

سند شماره( 59)

به: 312                                                           تاریخ گزارش: 3/11/36

از: 2ه1                                                          شماره گزارش: 3048/2ه1

موضوع: شیخ عبدالله نظری

اطلاع واصه حاکی است ساعت 30/ 18 تاریخ 24/10/36 شیخ عبدالله نظری در مسجد جامع ساری ضمن وعظ در حضور 200 نفر مستمع اظهار داشت کسانی که در مجلات و روزنامه ها به جامعه روحانیت اهانت می نمایند سگهای رذل و کثیفی هستند. قبلا هم ائمه اطهار وقتی مردم را به راه راست هدایت می کردند در جواب سنگ و کلوخ در یافت می داشتند مثل پذیرایی که دولت اخیراً از جامعه روحانیت در قم به عمل آورد. هر چند  که وقت گذشته ولی ماه از هر جهت ماه عزاداری است بخصوص که در چند روز اخیر ما عزاداری زیاد داریم

 

پیشنهاد آیت الله نظری به گارد شاهنشاهی

سند شماره(264)

به: تیمسار ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت کشور

از: ضد اطلاعات گارد شاهنشاهی(دایره 2)

تاریخ گزارش: 29/1/37                        شماره گزارش: 1757- 100/03-501

موضوع: واعظی بنام شیخ عبدالله نظری روحانی

اطلاعیه واصه حاکی است: واعظی بنام شیخ عبدالله نظری روحانی ساکن ساری که امام جماعت مسجد جامع ساری می باشد از وضع حکومت شدیداً انتقاد نموده و با آگاهی از این که مأمور در گارد شاهنشاهی انجام وظیفه می نماید مخصواصاً از گارد شاهنشاهی فوق العاده منزجر و متنفر بوده و اظهار داشته من و دوستانم در نظر داریم اگر چنانچه شما در گارد شاهنشاهی خدمت نکنی از نظر مالی بی نیازت خواهیم نمود به مأمور اظهار داشته چطور راضی می شود که برای سربازان آن گارد قرآن بدست بگیری و این کار تو با اجازه کدام مرجع تقلید است

 

نامه ثابتی برای مراقبت شدید از شبخ عبدالله نظری

سند شماره (312)

به: سازمان های تهران و قم                                          شماره: 434/ 312

برابر اعلام سازمان مازندران شیخ عبدالله نظری یکی از روحانیون افراطی و طرفدار خمینی روز 22/2/37 از ساری به تهران و قم عزیمت و در نظر دارد با آیت الله خوانساری در تهران و در قم با آیات تماس و درباره حوادث اخلاگرانه اخیر با آنها مذاکره نمایند با توجه به این که انگیزه مسافرت آن مشخص نیست خواهشمند است دستور فرمائید مشارالیه شناسایی و چون احتماب دارد تحریکاتی از ناحیه آن صورت گیرد مراقبت های لازمه معمول را اعلام دارند. 

مدیر کل اداره کل سوم – ثابتی

 

اعلامیه آیت الله نظری پیرامون حادثه خونین قم و بستری شدن آیت الله صافی گلپایگانی

به: مدیریت کل اداره سوم                                            تاریخ: 27/2/37

از: سازمان اطلاعات و امنیت مازندران                            شماره: 1008/2ه1

درباره: شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه

پیرو شماره: 936/2ه1- 25/2/37

بدینوسیله یک برگ فتوکپی اعلامیه نامبرده بالا که در مورد وقایع اخیر نوشته شده به پیوست تقدیم می گردد.

رییس سازمان اطلاعات وامنیت مازندران – رخشا

بسمه تعالی

در حوزه علمیه قم چه می گذرد

پس از انتشار خبر فاجعه قم حادثه خونین و تکراری و بستری شدن آیت الله العظمی آقای گلپایگانی دامت برکاته به منظور عیادت و عرض تسلیت در خدمت جمعی از اعلام و اخیار به صوب قم حرکت وضعی بهت آور و منظره ای حیرت زایی دیده شد شهرستان مذهبی قم که پناه و ملجأ اسلامیان است در محاصره وحشت بار و اختناق شدید همه جانبه قوای مسلح ایران قرار گرفت امنیت و امات از سکنه و طبقات باالخصوص جامعه روحانیت سلب حتی از واردین چون وضع فوق العاده خلاف انتظار و توقع بلکه کم سابقه در تاریخ حوزه های دینی است ضمن ابراز انذجار و اعتراض عمیق توسط استاندار مازندران و مسؤولین امور منطقه عجولانه و بی صبرانه از مصادر امور قلباً خواستار که از ادامه حرمت شکنی و جسارت و ظلم به مقدسات = آستانه حضرت معصومه سلام الله علیها که ملجأ و پناهگاه است حوزه علمیه که اساس دین و پایگاه است = ساحت مقدس مراجع عظام که جسارت به مقام مرجعیت شیعه جسارت، به مقام مقدس حضرت ولی عصر ارواحنافداه می باشد خودداری زیرا جز نفرت عمومی و مسؤولیت و محکومیت در پیشگاه خالق متعال و قدرت ملت نتیجه ای ندارد در خاتمه تبعید حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای پسندیده دام ظلله اخوی محترم حضرت مستطاب آیت الله العظمی آقای خمینی دامت برکاته رهبر بزرگ جهان تشیع موجب تأثر شدید و مورد اعتراض است چند سطر انجام وظیفه اجمالیست تا ان شاء الله در خدمت علمای اعلام و عقلای قوم به اقدامات دیگر موفق باشیم.

پنجم شهریور جمادی الثانیه 1398 – مازندران – ساری – عبدالله نظری خادم الشریعه

 

ماجرای خانه نشینی آیت الله نظری به مناسبت 15 خرداد

سند شماره( 359)

شماره گزارش: 262                             تاریخ گزارش: 15/3/2537

از: شهربانی استان مازندران(اطلاعات)

به: تیمسار محترم سازمان اطلاعات و امنیت مازندران

اطلاع واصله حاکیست ساعت 21 روز 14/3/37 شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه امام جماعت مسجد جامع ساری بعد از اقامه نماز جماعت خطاب به حدود 150 نفر از نمازگزاران و سایر امامان مسجد مزبور اظهار داشت از فردا به مناسبت 15 خرداد طبق دستور آیات ومراجع قم خانه نشین هستم و نماز جماعت برگزار نخواهم کرد ضمن ابراز تنفر و انزجار از حکومت و هیأت حاکمه از سایر روحانیون نیز انتظار دارم تا دستور ثانوی از اقامه نماز جماعت در مساجد خودداری نمایند.

ساعتی بعد بین بازاریان شایع گردید روز 15 خرداد بنا به دستور مراجع تقلید نبایستی از منزل خارج شوند. ضمناً عین گفتار شیخ مزبور متعصبین مذهبی ساری به صورت اعلامیه تکثیر که یک نسخه آن بدست امده است. مراقبت ادامه دارد.

از حکومت استبدادی خودمختار تا انحلال مجلس غیر قانونی سنا و شورای ملی

شماره سند( 483)

به: 312                                                       تاریخ: 9/5/37

از: 2ه1                                                         شماره 2182/2ه1

اطلاع واصله حاکییست از ساعت 18 روز 30/4/2537 آقای شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه امام جماعت مسجد جامع ساری در مسجد رضاخان در حضور بیش از 300 مفر از بازاریان ضمن سخنرانی اظهار داشت با این که جامعه روحانیت بخصوص در ماه های اخیر عزای عمومی اعلام نمودند با عین حال دیده می شود که حکومت ایران زیر پوشش و بنام اسلام دارد خیانت می کند مظهر بزرگ اسلام مرجع تقلید شیعه نماینده قدرت اسلام به جرم حق گویی تبعید می کند وقتی که مرجع تقلید تبعید می شوند بقیه مردم را مقایسه نمایید، حکومت استبدادی خودمختار شده است مجلس غیر قانونی سنا و شورای ملی که ما داریم اینها وکلای قانونی نیستند وکلای ملت نیستند و اینها وکلای شرعی نیستند که در انتخاباتشان ملت آزادی ندارند انحلال این مجلسین از نظر شرعی واجب است دستورات این مجلسین فاسق و فاسد است وضع بازار را ببینید وضع دامپروری و کشاورزی را ببینید تمام زمین های مردم را گرفتند قضیه دیگری که به چشم می خورد تبدیل تاریخ افتخار اسلام از تاریخ معین و روش اسلامی به تاریخ مبهم و متروک بی پایه واساس سلطنتی معنی ندارد دستگاه حاکمه ودولت باید توجه کند.

دستورات اسلامی نصایح جامعه روحانیت رهبری بزرگ دنیای شیعه حضرت آیت الله آقای خمینی (صلوات سه بار) دارد اعلام می کند حکومت ایران باید بداند این حرکت توقف ندارد این حکومت پایه ندارد با تبعید قرآن تعبید اسلام پناهندگی مردم این دستگاه جبار این حکومت خونخوار دارد به مردم ظلم می کند باید مردم اعتراض کنند. به قول آقای خمینی کاسه صبر پر شده با این ظلم ها و ستم ها با این اذیت و آزارها به اسلام به قرآن دیگر مردم از اسلحه نمی ترسند از مرگ نمی ترسند باید دولت متوجه باسد آقای خمینی آیت الله العظمی دامت برکاته (صلوات سه بار) با اعلامیه به این مناسبت صادر کردند که ما چراغانی نداریم ما عید نداریم ما ملت گرفتار هستیم به صورت اعتراض مسؤول منطقه بداند  دستگاه خبر دهد به دستگاه اعلام کند که آزادی خواه مازندران شیخ عبدالله نظری در روز ولادت صاحب الزمان به عنوان عزای عمومی اینها را پخش کرده صلاح ممکلت و حکومت به این است، تسلیم شود حوادث ننگین که امسال در ایران انجام گرفت حادثه خونین قم حادثه خونین تبریز و جهرم و اصفهان و از ابراز احساسات اعتراض و تنفر مردم عبرت بگیرد. خدایا طبقات ملت، زحمت کشان، مجاهدین زندانیان، تبعیدیان، بی گناهان، علما طلاب طبقات دیگر مراجع تقلید، دانشجوبیان مرجع بزرگ، مخصوصاً بزرگ مردم عالم شیعه پرچمدار چهره شناخته شده رهبر شایسته و عادل حضرت آیت الله خمینی (صلوات سه بار) از جمع خطرات محافظت بفرما، زندانیان بی گناه را نجات بفرما.

 

آیت الله نظری خطاب به حکومت پهلوی:

 اگر شما قدرت نظامی دارید ما هم سرباز مسلمان داریم

سند شماره( 563)

شماره: 434                  تاریخ: 26/5/2537

به: تیمسار ریاست محترم سازمان اطلاعات و امنیت مازندران

از: شهربانی استان مازندران (اطلاعات)

اطلاع واصله حاکیست ساعت 14 مورخه 22/5/37 شیخ عبدالله نظری خادم الشریعه امام جماعت مسجد جامع ساری ضمن وعظ در مسجد مزبور اظهار داشت: « دولت نبایستی روی برادران مسلمان قدرت نطامی نشان دهد. اگر شما قدرت نظامی دارید ما هم سرباز مسلمان داریم که از اسلام دفاع می نمایند. سرباز شما بایستی در سنگر اسلام و مستقر و بر روی دشمن تیراندازی کند نه روی برادران ایمانی. خود ما روحانیون و طبقات مختلف مردم از حکومت و دولت فعلی و رفتار آنها ابراز تنفر و انزجار خود را اعلام می داریم.

ارزیابی خبر: صحت دارد.

از جلسات شیخ نظری مراقبت شود- مراتب به مرکز اعلام گردد.

 

سخنرانی  که موجب تظاهرات 7 هزار نفری در ساری شد

سند شمار(664)                  

         شماره گزارش: 2944/2ه1                           تاریخ گزارش: 16/6/57

به: 312

از:2ه1                                    

موضوع: شیخ عبدالله نظری فرزند عبدالنبی

روز 12/6/57 نامبرده بالا در مسجد جامع ساری به منبر رفته اظهار می دارد نمی دانم دیگر این چه حیله سیاسی است جمشید آموزگار را برداشتند شریف امامی را انتخاب کردنداو می گوید من آخوندزاده هستم اتفاقاً من هم آخوند زاده هستم آنچه بگویم بدتر از همه آخوند زاده ها هستند دیگر این حناها رنگ ندارد مردم بیدار باشید مگر همین شریف امامی رییس مجلس نبود مگر آن روز که داشتند تاریخ را عوض می کردند او در مجلس حضور نداشت حالا چه شه که دلسوز اسلام شده بیدار باشید فریب روزنامه ها را نخورید اینها فهمیدند شما ملت با روحانیت پیوند بسته اید لذا سیاست زمان به این صورت نقشه می کشد هیچ یک از مجتهدین سازش نخواهند کرد یا باید سی میلیون مسلمان کشته شوند یا باید حکومت تسلیم گردد. اجرای کامل قانون اساسی آزادن تمام زندانیان سیاسی [و] برگشت مرجع عالیقدر حضرت آیت الله خمینی خواسته روحانیت است البته بنا به گفته نخست وزیر که آخوندزاده ای اما وزیر کشاورزی روحانی بهایی می باشد چرا مردم را گول می زنید مردم بیدارند مسبب آتش سوزی سینما رکس آبادان دستگاه است هیچ مسلمانی چنین کاری را انجام نمی دهد پس از خاتمه سخنرانی وی عهده ای دست به تظاهرات زدندن افرادی که در این تظاهرات شرکت داشتند عبارتند از:

۱. منوچهر محمد نژاد کارمندن بانک عمران، افروزیان کارمند پست، محمود قربانی آموزگار، عسگری بلور فروش، محمد حسین مهرانفر، ناصر خاکساریان، محمد حسین جدی، محمد علی جدی از اقوام مفتاحی ها، کریم جعفری، مهدی پور، اسماعیل گریبان، ماجائی، شیخ کریم رزاقی، شیخ اسدی، شیخ جهاندار و گروهی از روستائیان

۲. در روز 13/6/37 بعد از سخنرانی شیخ عبدالله حدود 7 هزار نفر از کلیه طبقات در خیابان ها شعار می دادند یا مرگ یا خمینی آزادی، استقلال حکومت اسلامی ارتش تو بی گناهی در موقع شعار دادن افراد ناشناس اقدام به پخش اوراق مضره می کردند محمد فروزانی وکیل دادگستری اهل ساری نیز چند صد قدم ایستاد و با مردم صحبت می کرد از جمله اظهار می داشت چرا 200 فانتوم جنگی که هر کدام 6 میلیون تومان قیمت دارد و از خون ملت تهیه شده خریداری کردید در صورتی که مردم نان ندارند بخورند آموزکار این همه خیانت کرد باید اعدام شود( مردم همه می گفتند صحیح است) زندانیان سیاسی باید آزاد شوند خمینی باید برگردد حکومت اسلامی باید تشکیل گردد در بین راه نیز شیخ عبدالوهاب قاسمی نیز سخنرانی می نمود.

 

گفتنی است؛ بیش از ۱۳۰ سند رسمی ساواک از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات در خصوص فعالیت های انقلابی آیت الله نظری خادم الشریعه در کتابی دو جلدی از تاریخ مبارزات انقلاب در مازندران(ساری) به چاپ رسیده است.