شاید در چند سال اخیر کلمه ای تحت عنوان «استارت آپ» را بارها شنیده و بارها از خود پرسیده باشید این عنوان به چه معناست؛ در حقیقت «استارت آپ» یک کسب و کار جدید است، کسب و کاری که عموماً حول محور تکنولوژی شکل گرفته و پتانسیل رشد بالایی دارد.

نکته حائز اهمیت این است که معمولا از واژه «استارت آپ» در مقوله تکنولوژی یا فن آوری اطلاعات استفاده می شود که باید گفت در حقیقت این گونه نیست و حوزه های متفاوت و متنوعی را می توان ذیل این مجموعه در نظر گرفت که حوزه علوم انسانی و اسلامی یکی از این زیر مجموعه هاست که توان گنجانده شدن در این مقوله دارد.

به منظور آشنایی هر چه بیشتر با مقوله «استارت آپ در حوزه علوم انسانی و اسلامی» با دو تن از بزرگان حوزه و دانشگاه، حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، رییس میز تخصصی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی و سید محمدمهدی علمی حسینی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی وارد گفت وگو شدیم و به موضوعاتی از جمله موانع برگزاری استارت‌آپ چه در نهاد خانواده و چه جامعه و راه برون‌رفت از این موانع پرداخته‌ایم.

حجت الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی که آغاز کننده این گفت‌وگوی علمی بود، گفت: به نظر بنده زاویه عملیات استارت آپ ها، فقط این نیست که آغازی برای کارآفرینی باشد، بلکه مشکل جدی ما این است که به درستی نمی توانیم دانش را به محصول تبدیل کنیم و این فرآینده تبدیل دانش به محصول برای ما مبهم است و یا افرادی که دست اندکار این نوع فعالیت ها هستند تجربه ندارند و یا اینکه محیطی برای این تجربه ندارند، حال به نظر شما مشکل در کدام ناحیه است؟

در کاربردی کردن مفاهیم از پایه دچار مشکل هستیم

استاد علمی: به نظر من این قضیه برمی گردد به نظام آموزشی؛ در مدارس ما به هیچ وجه رویکرد غیرحافظه محوری نیست معمولا فقط دانشی است و حتی دوروس کاربردی با نگاه دانشی ارائه می شود، بنابراین تصور می‌کنم از پایه این مشکل وجود دارد ضمن اینکه تصور می کنم در استارت‌آپ‌های مذهبی که می‌خواهیم مفاهیم دینی را به مفاهیم قابل عرضه تبدیل کنیم در این قسمت یک حالت توقف وجود دارد.

بنابراین تصور می کنیم از پایه دچار مشکل هستیم به طور مثال یکی از نهادهایی که می تواند در این رابطه کمک و مفاهیم دینی را کاربردی کند نهاد خانواده است اما در خانواده ها نیز یک به نوعی توقف در مسائل دینی وجود دارد نه گفت وگو.

به طور کلی در همان آغاز در خصوص مفاهیم دینی متوقف هستیم و امروز که می خواهیم در استارت آپ‌ها این مسئله را پیاده کنیم پیشینه نداریم.

چنانچه مراتب یادگیری را دریابیم بخشی از مشکلات مرتفع می شوند؛ اما مسئله ای که وجود دارد این است که فرزندان ما بیشتر در فهم و ادراک متوقف می مانند و به کاربرد ورود پیدا نمی کنند و زمانی که به کاربرد ورود پیدا نکنند نمی توانند به تولید محصول دست یابند، بنابراین چنانچه نتوانیم فکر کنیم، زایش مفهومی رخ نمی دهد.

همچنین مشکلی که در حال حاضر در عرصه مفاهیم مذهبی با آن مواجه هستیم مفاهیم تجربی است نه عینی و ملموس، مانند مفهوم انفاق که ما به ازای خارجی ندارد و یا چنانچه مفاهیمی ما به ازای خارجی دارند بسیار دشوار هستند و یا اینکه ممکن است مفاهیمی همچون عصمت و یا توکل حالت درونی داشته باشند که این گونه نیز تعریف دقیق آن مشکل است.

یک بخش از تبیین و تعریف این امور مربوط به متولیان دین است به این معنا که متولیان مسائل مذهبی و دینی باید خوانش های کاربردی تر ارائه کنند و چنانچه نتوانند این خوانش‌ها را ارائه دهند امکان اینکه گفت وگو در این خصوص صورت گیرد وجود ندارد.

در حال حاضر وقتی انسان با این مفاهمی برخورد می کند می پندارد که این مفاهیم اتمیک هستند یعنی منظومه ای نداریم که بتوان با آن ارتباط برقرار کرد، چراکه مفاهیم کاملا بسیط و لایتجزا هستند، بنابراین در اجزاء مجموعه ممکن است خلاقیت اتفاق افتد؛ اما چنانچه بسیط و نقطه ای باشند تنها می توانیم مفاهیم را تعریف و در نهایت آن تعریف را تصدیق کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی: در سنت های تربیتی ما علی رغم اینکه می گوییم باید با عمل اقدام به تربیت کنیم؛ اما در اصل اینگونه نیست و با توجه به اینکه فرزندان این مفاهیم را در رفتار والدین خود به صورت علنی مشاهده نمی کنند، می پندارند که این مسائل در حد مفهوم است.

با توجه به اینکه میل دیدن زیبایی ها و نکات مثبت در ما کمتر دیده می شود فرزندان ما زمانی که وارد جامعه می شوند مسائل منفی را مشاهده می‌کنند تا مسائل مثبت را؛ به همین دلیل تصور می شود به طور کلی قرار نیست یک مفهوم مثبت را عینی کنیم.

توجه به خلاقیت به تولید محصول می‌انجامد

استادعلمی: بنابراین یک بخش از مشکل به عدم گسترش مفاهیم و کاربردی کردن این مفاهیم باز می گردد و بخش دیگر این است که عنصر خلاقیت که یادگرفتنی است در مراحل مختلف یادگیری آموخته نمی شود و بخش سوم که می تواند مستقل از مسائل مطرح شده باشد این است که زمانی که می خواهیم محصولی را تولید کنیم می بایست مهارت های تولید محصول را داشته باشیم چنانچه فرزند ما تنها مصرف کننده باشد و تجربه تولید نداشته باشد این دو معضل با هم زنجیره تولید را متوقف می کند.

نگاه آرمانگرایانه والدین به فرزندان؛ مانعی برای تولید محصول

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی: نکته حائز اهمیت دیگری که می توان به آن اشاره کرد، نگاه آرمانگرایانه والدین به فرندان است؛ والدین میلی به دیدن یک محصول و یا کار ضعیف یا متوسط از فرزند خود ندارند و این در حالی است که تولید یک محصول باکیفیت نیازمند گذر زمان است؛ اما والدین فرصتی را ایجاد نمی کنند که فرزندانشان با یک کار ضعیف آغاز و کم کم پیشرفت کنند.

استاد علمی: شاید بتوان گفت این مشکلی که در پدران و مادران وجود دارد در حد خیلی کلان تر در مسئولین ما نیز وجود دارد به این معنا ترجیح می دهند از ابتدا ریسک نکنند و هزینه سرمایه گذاری برای تربیت یک نسل مولد به وجود نیاورند، بنابراین وارد به فعلیت رساندن بخش های بالقوه نمی شوند و اصولا برنامه ای شاید برای این به فعلیت رساندن وجود نداشته باشد.

البته در حلقه‌های علمی اتفاق خوشایندی که رخ می دهد این است که برای تولید یک محصول علمی افراد آرام آرام در مسیر تولید قرار می گرفتند؛ اما نکته قابل اهمیت آن این بود که به جای آموختن روش تحقیق طی جلسات و در مسیر نقد و بررسی در مسیر تولید قرار می گرفتند و نکته مهم این بود که به جای توجه به منطق آموزشی به منطق اکتشافی ذهن توجه می شد و کارآموزان به این شکل با تحقیق و روش پژوهش آشنا می شدند.

«خلاقیت» یکی از عناصر زایش است

حجت الاسلام والمسلمین الهی خراسانی: در این روش عنصری که منجر به زایش می شود عنصر خلاقیت است، به طوری که در روش مطرح شده مسئله در معرض کوران نوآوری قرار می گیرد و از طریق دعوت صاحب نظران نواندیش یا نقل و بازگویی تازه های رشته مربوطه نوآموز و یا دانشجو با مفاهیم آشنا می شود.

سوالی که در ادامه بحث مطرح می شود این است که آیا استارت آپ ها می توانند محیط را در یک زمان کوتاه آماده کنند یا این معنا که آیا مربیان استارت آپ فرصت کافی برای آموزش مولفه های مورد نظر در اختیار دارند تا با این روش تیم ها را وارد عرصه خلاقیت کنند؟

با توجه به اینکه جنس بحث های علوم انسانی و اسلامی جنسی است که در آن تراکم قابل توجهی از اطلاعات وجود دارد و تولید معنای جدید همچون بخش های فناوری سریع رخ نمی دهد باید با دید عمیق تری وارد شد.

ضرورت توجه به «خلاقیت» قبل از آغاز فعالیت استارت‌آپی

استاد علمی: در محیط دانشگاه ها تا حدودی این فرصت ها در اختیار دانشجویان قرار دارد همچون حضور در نشریات دانشجویی؛ اما با توجه به اینکه ادامه دار نیست نتیجه آنچنانی هم نمی توان از آن دریافت کرد؛ اما استارت آپ ها نسخه کامل شده این حرکت ها هستند به این شرط که مجموعه ای که اقدام به برگزاری می کند باید اقتضائات تیم ها را بشناسد و مربیانی متناسب با نیاز آنان بکار گیرند و بستر کامل به فعلیت رساندن استعداهای بالقوه را فراهم آورند، به طور حتم چنانچه این اتفاق رخ دهد برگزاری استارت آپ موثر خواهد بود.

اما در خصوص مسئله خلاقیت نیز باید گفت خلاقیت باید قبل از استارت آپ قرار گیرد؛ ما باید در ابتدا خلاقیت را به فرزندان خود آموزش دهیم و زمانی که آنان خلاقیت را آموختند اقدام به ارائه ایده کنند و آن گاه وارد استارت آپ شوند.

به طور کلی چنانچه در فعالیتی که انجام می دهیم زمینه ها و پیشینه ها را اصلاح نکنیم، نتیجه ای نخواهیم گرفت؛ با همه این موارد برگزاری این استارت آپ ها می تواند گام نخست برای آغاز یک مسیر طولانی باشد که البته ارزشمند نیز هست.

متولیان برگزاری باید حوصله کنند تا بتوانیم از دل حوزه های علمیه و از طلبه هایی که می دانیم در روش آموزش با چه مشکلاتی مواجه هستند، نتیجه قابل قبول به دست آوریم.

حجت الاسلام والمسلمین الهی‌خراسانی: به نظر بنده این کار شتاب دهی می تواند مشکل یادهی را در جمع محدودی مرتفع کند؛ هم تجربه تسلط بر فرآیند تولید محصول را ایجاد و هم می تواند نیاز جامعه را در حوزه علوم و معارف اسلامی برطرف کند و علاوه بر این ها می تواند برای حوزیان جوان اعتماد سازی کند و این اعتماد به نفس را برای جوانان به وجود می آورد که نقش فعالانه خود را در تولید علوم انسانی به دیگران نشان دهند.

به طور کلی این امر هم می تواند به جوانان اعتماد به نفس دهد و هم درجامعه حس خوش بینی نسبت به قشری که امروز در حوزه های علمیه در حال بالیدن هستند ایجاد کند.

اعتماد به نفس؛ مهمترین ره آورد استارت‌آپ‌ها

علمی: اعتماد به نفس مهمترین ره آورد استارت آپ ها است به ویژه در حوزه علوم انسانی که کم ندیدیم طلابی که قلم و دانش قابل قبولی دارند، اما جرأت بیان این دانش را ندارند، حال این استارت آپ ها می تواند این مشل را مرتع کند، علاوه بر این مسئولان را به فکر وامیدارد که آرمان‌گرایی و تعالی طلبی را تنها در یک فضای خاص تصور نکنند.

انتهای پیام 28/313