به گزارش خبرنگارخبرگزاری«حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی سبحانی پیش از ظهر امروز در اولین پیش همایش ملی «تصوف و شاخصه ها و نقدها» که در سالن اجتماعات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد، با بیان اینکه هدف از برگزاری همایش بررسی عالمانه و دقیق پدیده تصوف است که جنبه فرهنگی دارد و به عنوان خرده فرهنگ هم مطرح است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بابیان اینکه این همایش رودیکرد علمی و نقادانه دارد عنوان کرد:بررسی عالمانه و نقادانه این موضوع می تواند برای جامعه علمی کشور مورد مفید قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه منظور از تصوف، واژه مشخص است افزود: در بررسی تصوف سه لایه را می توان مورد توجه قرار داد، که اولین آن رویکرد فرهنگی و تمدنی است که خود دارای جریان و انشعاباتی است. این پدیده از اول تاریخ جهان تاکنون بوده است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی گفت: لایه دوم تصوف به عنوان جهان بینی است. این نوع تصوف متفاوت از سایر عرفان ها است. عنصر اصلی تصوف بُعد عملی صوفیان بوده است. برای زندگی برنامه عملی ارائه دادند و این بُعد هم نیاز به نقد و بررسی دارد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: اما نگاه سوم مقایسه تصوف با نظام و برنامه دینی و ارزشی است. آیا می توان گفت آنچه صوفیان ارائه می دهند با دین مطابقت دارد و از متن جامعه برخاسته است و یا چه اندازه حیات صوفیان با حیات انبیاء و مومنین مطابقت دارد؟. این مسئله ای است که باید مورد بررسی علمی و نقادانه قرار گیرد.
وی افزود: این مجموع که متصدی آن پژوهشگاه علوم وفرهنگ است و جامعه علمی عهده دار آن هستند، وظیفه ای دارند و وظیفه خواندن و مطالعه است. این تصوف دارای چه ویژگی است درساحت قدرت مانیست و تنها کارکرد ما در این همایش، علمی است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی گفت: ای کاش این نشست هایی که در کشور برگزار می شود، مخالفینی هم دعوت می شدند. اما به عنوان مسئول همایش از همه کسانی که انتصاب به تصوف دارند، برای حضور در همایش دعوت می شوند و حتی می توانند مقاله هم ارائه دهند.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بابیان اینکه معتقدم تصوف در ابتدا مذهب نداشت، گفت: آغاز گران تصوف افراد مشخص هستند. معتقد ادبیات زهد در تصوف نیستم و چیزی به اینکه تصوف به زهد برمی گردد، اصلا نشانه ای نداریم.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی گفت: اگر قرار باشد منشاء دینی و اسلامی برای تصوف بشماریم جریان اهل حدیث است. به لحاظ کلامی به وسیله اهل حدیث جریان تصوف شروع شده است. در تاریخ سیره رسمی اول اهل حدیث بعد اشاعره هستند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: دربنیان های تصوف دو مشکل اساسی است؛ اول اینکه از آغاز خود را خرد ستیز در حوزه عمل و نظر معرفی می کند. هیچ گاه صوفی زیر بار استدلال و برهان نمی رود و حتی حاضر نیست در بحث و تبادل نظر، به حقیقتی برسد. حقیقت آنها تصدیق پیر سالکان است و همین مسئله خطر بزرگ در بحث عرفان سالکان است. نتوانستیم ادعای کنیم که تصوف امر عقلانی است.
وی افزود: مشکل دوم باطن و بطون گرایی است. حاضر به پذیرش بطون گرایی نیستند. آثاری که بر باطن گرایی صوفیان بار شده، مشکلاتی را ایجاد کرده است. صوفیان ولایت را چنان تعمیم می دهند که دیگر جای برای حضرت علی(ع) باقی نمی ماند.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی گفت: این مقوله تعمیم مهدویت که در جامعه باب شده به ریشه باطن گرایی وبطون گرایی برمی خیزد.
عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: معتقدم اطاعت محض از پیشگاه ولی، بالاترین لغزش است. وقتی نص و عقل را کنار گذاشته اید، همه چیز به هم می ریزد. این موارد صوفیان را می گیرند و تنها چیزی که ملاک می دانند روش سالکان و پیر مرادان است و این مسئله است که اشکال به آن دارم.
وی افزود: این روش شناسی، منشأش کجا است. آیا نتایجی که دارد می توان آن را منتشر کرد.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی گفت: به لحاظ روش شناسی و زندگی اجتماعی با نظریه صوفی گرایی مشکل دارم. از کجای ادبیات صوفیانه می توان الگو برداری کرد. اگر سلوک صوفیان منشأ شود آیا می توان در اجتماع آن را نشر داد.
۴۰/۳۱۳
