به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، هفتمین نشست مدیران میانی واحدهای ستادی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، روز دوشنبه در سالن آیت‌الله حائری(ره)، با ارائه گزارش معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه برگزار شد، در این نشست، چند تن از مدیران از جمله معاون پژوهش حوزه های علمیه گزارشی از عملکرد بخش مربوطه را ارائه کردند.

تدوین نقشه جامع علوم اسلامی حوزوی

حجت‌الاسلام علیزاده مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: کلان طرح نیازسنجی دانش‌ها دینی یکی از طرح‌های مدیریت مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش است که با نیازسنجی 9 کتاب اولویت‌های پژوهشی به چاپ رسیده است.

وی ادامه داد: ما در نیازسنجی‌ها با محدودیت‌هایی همچون عدم دسترسی به منابع موجود و مشکلات بروز رسانی نیازها مواجه هستیم.

مدیر مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه اذعان داشت: تهیه سفارش‌نامه تا تحویل طرح‌ها پروسه‌ای طولانی است و در تهیه نیازسنجی کارفرما باید خود اشراف کامل داشته باشد و این مسائل نشانگر سنگینی وظیفه مدیریت مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش است.

وی تصریح کرد: چکیده نامه پژوهش، فرهنگ واژگان پژوهش، اصطلاح‌نامه پژوهشی و کتاب درآمدی بر نیازسنجی پژوهشی نتیجه پیگیری مدیریت مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش در رابطه با اشراف به موضوعات است که البته مدیر سابق این بخش دراین‌باره فعالیت‌های فراوانی را انجام داده‌اند.

حجت‌الاسلام علیزاده گفت: تدوین طرح نظام آموزش همراه با پژوهش، تدوین نقشه جامع علوم اسلامی حوزوی، تدوین طرح درختواره علوم و مهندسی رشته‌ها، شناسایی نیازهای پژوهشی مناطق ویژه و خاص در استان‌ها کردستان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و گلستان، استقرار و مدیریت سامانه ملی نیازسنجی پژوهش عرصه دین، تحلیل سیستمی نظام پژوهش، تدوین الگوی ارزیابی وضعیت پژوهش در حوزه، طرح تدوین نظام اندیشه اسلامی، طرح شناسایی پیشرانه‌های نظام پژوهش، تدوین طرح پایگاه‌های استنادی محصولات پژوهشی، طرح نیازسنجی دانش‌های دینی، طراحی سیاست‌های کلان حمایت از فعالیت‌های پژوهشی، طراحی سیاست‌های کلان حمایت از فعالیت‌های پژوهشی، طراحی سیاست‌های کلان تعامل با نهادهای پژوهشی، تدوین طرح القاب و عناوین حوزویان، طراحی و پیاده‌سازی پایگاه نیازها و اولویت‌های پژوهشی در عرصه دین؛ از فعالیت‌های در دست اقدام این مدیریت به شمار می‌رود.

حجت‌الاسلام مجتبی رضایی رئیس اداره مشاوره و خانواده معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه نیز بیان داشت :نظام‌های مختلف هر معاونت در مدارس سبب شده تا در برنامه‌های مدیریتی در مدارس علمیه شلوغ جلوه دهند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد معاونت پژوهش با طراحی نظام جامعی که همه برنامه‌های حوزوی را در بردارد می‌تواند نقش بسزایی در مدیریت مدارس داشته باشد.

تجهیز بیش از 400 کتابخانه به نرم‌افزارهای حوزوی

در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین جواد رفیعی مدیر مراکز امور پژوهشی معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه، اظهار داشت: مدیریت مراکز امور پژوهشی از چهار بخش مدیریت امور مراکز پژوهشی، امور پژوهشگران و نخبگان، امور محصولات پژوهشی و امور مربوط به کتابخانه‌های حوزه‌های علمیه است.

وی در ادامه با اشاره به اهم اقدامات امور مراکز پژوهشی تصریح کرد: شناسایی و بروز رسانی اطلاعات واحدهای پژوهشی بیش از ۱۸۰ واحد، که درگذشته در دو جلد تحت عنوان بشیر به چاپ رسیده بود و بعدها از آن در قالب شناسه مراکز پژوهشی این اطلاعات گنجانده شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین  رفیعی گفت: برگزاری شش نشست هم‌اندیشی مدیران و معاونان پژوهش واحدهای پژوهشی، برگزاری چهار نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی واحدهای حوزوی تا سال 96، تأسیس و برگزاری شورای هماهنگی واحدهای حوزوی،   تدوین طرح راه‌اندازی سامانه واحدهای پژوهشی حوزوی، تدوین طرح ارزیابی و رتبه‌بندی واحدهای پژوهشی و تدوین طرح راه‌اندازی ستاد برگزاری هفته پژوهش خلاصه‌ای از اهم فعالیت‌های امور مراکز پژوهشی است.

وی ادامه داد: برگزاری پنجمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی واحدهای پژوهشی در هفته پژوهش، در سه بخش عمومی، تخصصی و انقلاب اسلامی، یکی از فعالیت‌های بخش امور مراکز پژوهشی به شمار می‌رود.

 مدیر مراکز امور پژوهشی معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه با اشاره به اهم اقدامات انجام‌گرفته در بخش امور پژوهشگران و نخبگان ابراز داشت: تدوین آیین‌نامه رتبه‌بندی پژوهشگران و تدوین دستورالعمل اجرایی شناسایی، ارزیابی و رتبه‌بندی، تدوین طرح تأسیس سامانه پژوهشگران و استعدادهای برتر حوزوی تحت وب، تدوین دستورالعمل اجرایی حمایت از پژوهشگران، بازنگری و اصلاح اساس‌نامه حمایت از پژوهش‌های حوزوی، تدوین ماده‌واحده کمک‌هزینه پژوهشی به حوزویان، تدوین دستورالعمل کمک‌هزینه پژوهشی به حوزویان و ده‌ها برنامه این‌چنینی آر مهم‌ترین فعالیت بخش امور پژوهشگران و نخبگان به شمار می‌رود.

وی افزود: در بخش محصولات پژوهشی برگزاری نشست هم‌اندیشی مدیران و سردبیران نشریات علمی حوزوی بوده که هفتمین دوره را در پایان سال گذشته برگزار کرده و همه‌ساله برگزارشده و تشکیل خانه نشریات و تدوین برنامه 5 ساله نشریات حاصل همکاری خانه نشریات با معاونت پژوهش است.

حجت‌الاسلام  والمسلمین رفیعی خاطرنشان کرد: تدوین، بارگذاری و انتشار نشریات علمی (پژوهشی، ترویجی و تخصصی) حوزوی که تاکنون 38 نمایه به‌صورت فصل‌نامه چاپ‌شده است و هم‌چنین تدوین، بارگذاری و انتشار نمایه نشست‌های علمی حوزه که تاکنون پنج شماره بالغ‌بر 650 نشست چاپ‌شده است.

وی تصریح کرد: آیین‌نامه شورای نشریات، طرح همایش صدمین سالگشت تأسیس حوزه علمیه قم، طرح سامانه نشست‌های علمی حوزوی طرح تجمیع، تدوین و بارگذاری نمایه نشریات جهان اسلامی و عناوین دیگر بخشی از فعالیت‌های بخش امور محصولات معاونت پژوهش به شمار می‌رود.

مدیر مراکز امور پژوهشی معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه با اشاره به اهم فعالیت‌های معاونت پژوهش در راستای امور کتابخانه‌های اظهار داشت: تدوین آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مدیریت، منابع، خدمات، شاخص‌های ارزیابی و نظارتی و ارزیابی کتاب‌خانه‌های حوزوی یکی فعالیت‌های امور کتابخانه‌ای به شمار می‌رود.

وی گفت: تهیه بانک اطلاعات ناشران، جمع‌آوری و بروز رسانی اطلاعات کتابخانه‌های حوزوی، واگذاری قریب به 270 نرم‌افزار مدیریت کتابخانه فرا کاوش به کتابخانه‌های حوزوی، برگزاری کارگاه‌های دانش‌افزایی فرا کاوش، ارسال بیش از 617 هزار جلد کتاب باارزشی بالغ‌بر 11 میلیارد تومان به کتابخانه‌های حوزوی، تجهیز بیش از 400 کتابخانه به نرم‌افزارهای حوزوی کتابخانه‌ای و دیگر عناوین این‌چنینی که حاکی از فعالیت معاونت پژوهش است.

پژوهش‌های حوزوی در حال خاک خوردن هستند

حجت‌الاسلام سید مصطفی رضوی مدیر قرآن و حدیث معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه نیز در این نشست گفت: مسئله‌ای که بیان می‌کنم فقط برای حوزه نیست و مرتبط باسیاست‌های کلان کشور است و آن این است که پژوهش‌های موجود تا چه اندازه در حل مشکلات مردم و کشور مؤثر واقع‌شده و تبدیل به رفتار شده است.

وی تصریح کرد: چرخه پژوهش باید به‌طور کامل و جدی تولیت شود، از نیازسنجی تا فرایند انتخاب موضوع و ارائه طرح نامه و انجام پژوهش و درنهایت معرفی به مراکز مرتبط جهت عملی سازی این پژوهش باید انجام شود.

مدیر قرآن و حدیث معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه اظهار داشت: نکته مفقود اینجا است که پژوهش‌های حوزوی در حال خاک خوردن هستند به دو دلیل یا اینکه فایده‌ای ندارند و آن‌هایی که فایده دارند به مراکز مرتبط معرفی نمی‌شوند تا این پژوهش‌ها تبدیل به عمل و رفتار شوند.

وی اضافه کرد: در این حوزه ما خیلی از کشورهای پیشرفته عقب هستیم و به نظر می‌رسد در این زمینه باید یک تدبیر قوی صورت بگیرد.

وی گفت: طبقه‌بندی و هدفمندی ارسال کتب به مدارس باید در دستور کار قرار بگیرد برای مثال مدارس سطح نیازی به کتبی که مخصوص سطح سه است ندارند و در مدارس سطح سه نیز این کتب یافت نمی‌شود و حتی هدایای کتب باید پالایش و به نسبت نیاز انجام شود.

حجت‌الاسلام طهماسبی، معاون امور استعدادهای برتر حوزه‌های علمیه بیان داشت: آموزش پژوهش محور سعی شود که زودتر تهیه و به مرحله اجرا برسد.

وی ادامه داد: رتبه‌بندی پژوهشگران در مرکز نخبگان مورداستفاده قرار بگیرد تا موازی کاری نشود.

معاون امور استعدادهای برتر حوزه‌های علمیه گفت: برخی گروه‌های طلاب هستند که به نصاب موردنظر نرسیده‌اند و از بخش‌های همچون اداره ارشاد مجوز می‌گیرند که درنهایت یک گروه ضعیفی در جامعه تلقی می‌شوند و اگر امکان دارد برای این بخش فکری شود.

حجت‌الاسلام طهماسبی ابراز داشت: استاندارد ارجاع دهی(کتاب‌نامه نوشتن، پاورقی نوشتن و ...) در پژوهش‌ها باید ابلاغ شود تا موارد مبتلابه این‌چنینی سبب سردرگمی نشود.

حجت‌الاسلام حسین درودی معاون امور استان‌های ستاد همکاری‌های حوزه‌های علمیه و آموزش پرورش گفت: پژوهش‌های موجود در حوزه علمیه خیلی کم تبدیل به متون درسی آموزش‌وپرورش شده است.

وی افزود: مسئولان باهمتی جدی کتب آموزش‌وپرورش را با پژوهش‌های حوزوی غنی کنند

معاون امور استان‌های ستاد همکاری‌های حوزه‌های علمیه و آموزش پرورش مطرح کرد: مشکلی که در بحث پژوهش مشاهده می‌شود تأسیسی بودن و آرمان‌گرا بودن پژوهش‌های موجود است، برای این مسئله پیشنهاد می‌کنم پژوهش‌های ارائه‌شده با شکل تکمیلی، ترمیم نه تأسیسی انجام شود که اگر این مسئله صورت گرفت به‌یقین دانش آموزان، معلمان و خانواده‌ها را می‌توانیم با خود همراه کنیم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی دبیر کتاب سال حوزه گفت: کتاب سال حوزه بیش از 1000 اثر ارسال می‌شود که از این میان 30 الی 40 گتاب رتبه می‌آورد و این امکان وجود دارد که قضاوت‌هایی دراین‌باره صورت بگیرد اما مجموعه فعالیت‌های انجام‌شده در این راستا همه مکتوب است و حداکثر فعالیت ما این است که خطای کمتری صورت بگیرد.

وی تصریح کرد: سال گذشته ما یک وضعیت شناسی تحلیلی انجام دادیم که به‌صورت خلاصه در روز همایش بیان شد و موردتوجه مدیر محترم حوزه‌های علمیه واقع شد که البته به‌صورت تفصیلی این وضعیت در اختیار شورای پژوهش قرارگرفته است.

دبیر کتاب سال حوزه عنوان کرد: در سال جاری نیز قصد تهیه گزاش تحلیلی از بیستمین همایش کتاب سال را فراهم کنیم تا وضعیت روند تولید علم در حوزه مورد رصد واقع شود و صرف یک همایش و جایزه نباشد و برنامه‌ای چندمنظوره داشته باشیم.

وی گفت: فراخوان بیستمین همایش کتاب سال حوزه صورت گرفت و هزار و ۲۳۶عنوان کتاب و پایان‌نامه سطح 4 و ۱۲۷ مقاله علمی، پژوهشی که در سال 96 منتشرشده است و برنامه‌ریزی‌های فراوانی برای ارسال آثار از کشوهای عربی داشته‌ایم.

وی در پایان افزود: دومرحله‌ای شدن ارزیابی اجمالی سبب شده تا افزایش دقت در فرایند و کاهش هزینه‌های تفصیلی صورت پذیرد.

وضعیت نظام پژوهشی در افق ۱۴۰۴

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین میر معزی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه نیز در ارائه گزارش خود گفت: در افق 1404 حوزه علمیه این‌گونه است که نظام پژوهش نظامی پویا، پاسخگو، الهام‌بخش، جامع‌نگر، هم‌افزا، همگرا، کارآمد، اثربخش، راهبر، پیشگام و مرجع در تولید و گسترش علوم اسلامی و حوزوی است.

وی افزود: تأکید بر ارتقا مستمر استانداردها در مؤلفه‌های نظام پژوهش با توجه به اطلاع‌رسانی مؤثر، کارآمد و جامع، رویکرد نیاز محور و آینده‌نگر به‌نظام پژوهش، پاسخ‌گویی به هنگام از مهم‌ترین سیاست‌های کلان نظام پژوهشی به شمار می‌روند.

حجت‌الاسلام‌ والمسلمین میر معزی ابراز داشت: نهادینه‌سازی و ارتقا مرجعیت علمی در علوم اسلامی و حوزوی در سطح ملی و فراملی، پاسخگویی متناسب و به هنگام به سؤالات علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه، رشد و گسترش متوازن علوم اسلامی و حوزوی از مهم‌ترین اهداف کلان معاونت پژوهش به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: این معاونت از سه مدیریت: مطالعات و برنامه‌ریزی پژوهش، مراکز و امور پژوهشی و ترویج پژوهش، تشکیل‌شده است و در این جلسه هر مدیریتی گزارش مربوط به واحد خود را ارائه می‌دهد.

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه ابراز داشت: معاونت پژوهش به‌جز این سه مدیریت با دو شورای تصمیم گیر اداره می‌شود، نخست شورای پژوهش که متشکل از مدیر حوزه‌های علمیه، پنج‌تن از اساتید سطح عالی و برخی معاونت‌های که به تصمیم‌گیری‌های کلان می‌پردازند، دوم شورای نشر حوزه علمیه که معاون پژوهش مسئول این شورا است و کلیه کتاب‌ها و جزوه‌هایی که قرار است به نام حوزه علمیه چاپ شود در این شورا موردبررسی قرار می‌گیرد.

وی افزود: غیر از دفتر معاونت و دفتر برنامه‌ریزی و نظارت که در تمامی معاونت‌ها موجود است در معاونت پژوهش دبیرخانه شورای اعطای مجوزها به عهده معاون پژوهش است و شورای اعطای مجوزها بر اساس ماده نه شورای عالی انقلاب فرهنگی در عرض وزارت علوم می‌تواند مجوز رسمی به مؤسسات پژوهشی، انجمن‌های علمی، نشریات علمی پژوهشی و علمی ترویجی و کرسی‌های نقد و نوآوری و نظریه‌پردازی ارائه کند و بر همین اساس چهار کمیسیون در شورای اعطا تشکیل‌شده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین میر معزی گفت: دبیرخانه انجمن‌های علمی زیر نظر معاونت پژوهش فعالیت می‌کند و هم‌اکنون 20 انجمن علمی در حال فعالیت هستند که اخیراً 5 انجمن علمی تقاضای مجوز داشته، بیش از 2000 تحصیل‌کرده حوزه و دانشگاه در این انجمن‌ها سازمان‌دهی شده‌اند و عضو هستند.

وی خاطرنشان ساخت: دبیرخانه شورای راهبردی گفتمان سازی انقلاب اسلامی که اخیراً این شورا به تصویب رسید زیر نظر این معاونت فعالیت می‌کند، وظیفه این شورا وضعیت شناسی، راهبرد نویسی، سیاست‌گذاری و نظریه‌پردازی برای گفتمان سازی علوم انسانی اسلامی است که تازه به تأسیس رسیده است.

وی ادامه داد: در رابطه با امور استان‌ها و با توجه کمبودهای موجود در استان‌ها بخشی را برای مدیریت امور مربوط به استان قرار داده‌ایم.

معاون پژوهش حوزه‌های علمیه گفت: مرکز اسناد حوزه‌های علمیه با ثبت‌اسناد مهم حوزه‌های علمیه و دبیرخانه کتاب سال حوزه‌های علمیه با برگزاری بیست دوره نیز زیر از برنامه‌های این معاونت به شمار می‌روند.

وی تصریح کرد: پرداختن به فقه معاصر و ناظر به مسائل و نیازهای جامعه امروزی از امور تحولی حوزه‌های علمیه است که از سال گذشته این کار در این معاونت کلید خورده؛ سال گذشته اجلاسیه فقه معاصر برگزار شد و طبق درخواست آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه این مسئله با دو بخش شورای سیاست‌گذاری فقه معاصر و دبیرخانه فقه معاصر به تصویب رسید که هم‌اکنون در حال فعالیت است.