به گزارش خبرگزاری حوزه، خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی‌زاده، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در یادداشتی به بیان نکاتی در خصوص استفاده بهینه از نوروز امسال ــ که ایرانیان زندگی در سایه کرونا را تجربه می‌کنند ــ با استفاده از آیات و روایات پرداخته است.

 بسم الرحمن الرحیم

در هر سال با فرا رسیدن فصل بهار، طبیعتی که در خواب زمستانی رفته بود به امر الهی بیدار و متحول می‌شود؛ شکوفه‌های بهاری سر بر آورده و بلبلان را برای چهچه زدن به مهمانی می‌خوانند زیباترین پیام این تغییر و نو شدن عالم برای انسان‌ها دعوت به ایجاد تغییر و تحول روحی و معنوی در زندگی است؛ اما با حضور ناخوانده ویروس کرونا و عاجز ماندن پزشکان از درمان آن، خداجویی و شفاخواهی حتی در کشورها و بلاد کفر قابل مشاهده است، پیشرفت صنعت آنچنان عده‌ای را سرمست و مغرور کرده بود که می‌رفت تا به تمام قدرت‌های ماورای طبیعی پشت پا بزنند اما با پدیدار شدن ویروس کرونا و قربانی شدن عده‌ای از مبتلایان، عجز بشر بر همگان ثابت شد و همین فرصتی فراروی همه و به خصوص ایرانیان در ایام نوروز و قرنطینه اجباری خانگی قرار داد تا قدری بیشتر به تحول روحی و معنوی بیاندیشند اما چگونه؟ راهکارهای ذیل پیشنهاداتی در این راستاست:

۱. رجوع به خداوند

از مهم‌ترین رسالت انسان خداپرست هنگام بروز مصیبت، حوادث و ابتلائات طبیعی که در قرآن به آن توصیه شده است برگشت و رجوع به خداوند است «الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»(بفره:۱۵۶)

۲. ابتلا دانستن حوادث

 انسان مومن و موحّد دنیا را محلی برای آزمایش و دستیابی به تکامل می‌داند و از همین رو بر اساس آیه کریمه قرآن وقوع هر نوع حادثه و وارد شدن نقصی در جان و مال را به عنوان یک آزمایش الهی می‌بیند(بقره:۱۵۵) لذا تمام تلاش خویش را بکار می‌گیرد تا از آن در دستیابی به تکاملش بهره برده و از آن سربلند بیرون آید.

۳. صبر پیشه کردن

از وظایفی که در آموزه‌های دینی هنگام وقوع حوادث برای اهل ایمان تاکید شده است، پیشه کردن صبر و پرهیز از هرگونه بی‌تابی است(بقره:۱۵۵) در اهمیت و ارزش این ویژگی همین قدر بس که خداوند صلوات و درود خویش را به آنان اختصاص داده و چنین انسان‌های صبور در مقابل حوادث را از هدایت‌شدگان شمرده است(بقره:۱۵۶و۱۵۷) در روایات اهل بیت(علیهم السلام) نیز پاداش‌های فراوان و کم نظیری برای صابران در مصیبات مطرح شده است که علاقه‌مندان می‌توانند برای مشاهده آن روایات به کتاب ارزشمند اصول کافی باب صبر مراجعه کنند.

امام صادق(ع) می‌فرماید: «هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه به بلائی گرفتار است و بلای بزرگتر و گرفتاری شدیدتری هم به دنبال او در انتظار است. اگر در همان بلا صبر و شکیبایی داشته باشد خداوند آن بلای بزرگ‌تر را برطرف می‌نماید و اگر صبر نکرده و بی‌تابی نماید بلای بزرگ تر که در انتظار او است فرا می‌رسد و مرتب گرفتاری‌ها بیشتر می‌شود تا وقتی که صبر نیکو و شکیبائی را انتخاب کند».(۲۰)

تحلیل شهید مطهری از نعمت و نقمت بودن بیماری و بلا

شهید مطهری؛ در این باره تحلیل دقیقی دارد و می‌فرماید: «از این نکته نباید غفلت ورزید که مصائب، وقتی نعمت هستند که انسان از آنها بهره‌برداری کند و با صبر و استقامت و مواجهه با دشواری‌هایی که مصائب تولید می‌کنند، روح خود را کمال بخشد؛ اما اگر انسان در برابر سختی‌ها، فرار را انتخاب کند و ناله و شکوه سر دهد، در این صورت بلا از برای او واقعاً بلاست. حقیقت این است که نعمت‌های دنیا نیز مانند مصائب، ممکن است مایه رقاء و سعادت باشد، و ممکن است مایه بدبختی و بیچارگی شود. نه فقر، بدبختی مطلق است نه ثروت خوشبختی مطلق، چه بسا فقرهایی که موجب تربیت و تکمیل انسان‌ها شده، و چه بسا ثروت‌هایی که مایه بدبختی و نکبت قرار گرفته است. امنیت و ناامنی نیز چنین است. برخی از افراد یا ملت‌ها در هنگام امنیت و رفاه، به عیاشی و تن‌پروری می‌افتند و در نتیجه، در پرتگاه خواری و ذلت سقوط می‌کنند و بسیاری دیگر از ملت‌ها از شلاق بدبختی و گرسنگی به جنبش در می‌آیند و به آقایی و عزت می‌رسند.سلامت و بیماری، عزت و ذلت، سایر مواهب و مصائب طبیعی نیز مشمول همین قانون است. (عدل الهی، ص۱۶۴و۱۶۵)

۴.عدم درخواست بلا

اگر چه بلاها در زندگی انسان‌ها به خصوص مؤمنین امری طبیعی است و باعث ترفیع درجه، پاک شدن گناهان و... می‌شود؛ اما باید دانست خود را در دام سختی‌ها انداختن و یا رنج و بلا را از خداوند متعال درخواست کردن، مورد نکوهش بسیار قرار گرفته است.

چنان که روزی رسول گرامی اسلام(ص) برای عیادت بیماری بر بستر او حاضر شد و از او احوال‌پرسی کرد. آن بیمار عرض کرد: «نماز مغرب را به امامت شما به جا آوردم و شما در نماز سوره قارعه را خواندید. پس از آن با خود گفتم پروردگارا! اگر من گناهی کرده‌ام که می‌خواهی در آخرت مرا به کیفر آن برسانی، پس از تو می‌خواهم که تعجیل کنی و در دنیا مرا پاک گردانی. پس از این دعا بود که چنین بیمار شدم.

رسول خدا(ص) به او فرمود: «چیز بدی گفتی، چرا چنین دعا نکردی که: پروردگارا، نیکی دنیا و آخرت را نصیب ما کن و ما را از عذاب آخرت در امان بدار. پس از آن، رسول خدا- صلی الله علیه وآله-برای آن مرد بیمار دعا کرد و او بهبود یافت».(مجلسی، بحارالانوار، ج۷۸ص۱۷۴)

امام صادق(ع) نیز به اصحاب خود سفارش می‌فرمودند که: «از پروردگار خود عفو و عافیت درخواست کنید چون شما مرد [میدان حوادث و] بلیات نیستید. امت‌های پیش از شما از گروه بنی اسرائیل، افرادی بودند که بدنشان را با اره نجاری دو نیم می‌کردند که [آنها تسلیم شوند و] کفر را [بر ایمان] ترجیح دهند؛ ولی آنان به هیچ وجه کفر را بر نمی‌گزیدند.» (احمد برقی،المحاسن،ج۱ص۲۵۰)

مومن از خدا بلا طلب نمی‌کند

سیره انبیا و اولیای الهی بر این بوده است که هیچگاه از خداوند، بلا و مصیبت نخواسته‌اند و همواره درخواست رفع بلا و طلب عافیت بوده است. پس؛ مؤمن نباید خود را (برای رسیدن به ثواب) در معرض بیماری و بلا قرار دهد؛ چنانکه امام سجاد(ع) در دعاهای خود، رهایی از بلا و بیماری را طلب کرد: «بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و تندرستیت را بر من بپوشان، و مرا به تندرستیت فرو بر، و به تندرستیت نگاهدار، و به تندرستیت گرامی‌ام فرما، و به تندرستی بی‌نیازم گردان، و تندرستیت را به من عطا کن، و تندرستیت را به من ببخش، و تندرستیت را برایم بگستران، و تندرستیت را به من شایسته نما، و میان من و تندرستیت در دنیا و آخرت جدایی میانداز. بار خدایا بر محمّد و آل او درود فرست، و مرا تندرستی ده، تندرستی که مرا [از پزشکان یا از درخواست] بی‌نیاز کند و [بیماری‌های ظاهری و باطنی را] بهبودی ببخشد و بالاتر و برتر [از بیماری‌ها بطوریکه بر هر مرض تسلّط داشته] و افزون شونده باشد، تندرستی که در تنم تندرستی دنیا و آخرت بیاورد»(صحیفه سجادیه دعای ۲۳)

۵. دعا

امام علی(ع) می‌فرماید: «اگر مردم به هنگام نزول عذاب‌ها، و گرفته شدن نعمت‌ها، با درستی نیّت و با قلب‌های پر از محبّت در پیشگاه خدا زاری کنند، آنچه از دستشان رفته را باز خواهد گرداند، و هر گونه فسادی را برای آنان اصلاح خواهد کرد».(حرعاملی،وسائل الشیعه،ج۵ص۱۸۴)

۶. صدقه 

صدقه از سفارشات اسلام است و علاوه بر اینکه برای پیشگیری از گرفتاری و دور کردن بلاهای مقدر شده، بسیار مؤثر است برای خلاصی از بلا نیز مورد سفارش قرار گرفته است. رسول خدا(ص) می‌فرماید: تَصَدَّقوُا وَ دَوُوا مَرْضَاکُمْ بِالصَّدَقَةِ فَاِنّ الصَّدَقَةَ تَدْفَعُ عَنِ الْاَعْرَاضِ وَ الْاَمْرَاضِ وَ هِیَ زِیَادةٌ فِی اَعْمَارِکُمْ وَ حَسَنَاتِکُمْ؛ (متقی هندی،کنزالعمال،ج۶ص۳۷۱) صدقه بدهید و بیماران خود را با صدقه درمان کنید؛ زیرا صدقه، از پیشامدهای ناگوار و بیماری‌ها جلوگیری می کند و بر عمر و حسنات شما می افزاید».

۷. اندیشه و عبرت 

موعظه دادن به مؤمنان از حکمت‌های نزول بلا است. پس باید در هنگام رسیدن بلا و مصیبت، برای پی بردن به حکمت آن تلاش کنیم؛ تا اگر عقوبت است، استغفار کنیم، اگر تأدیب و هشدار است هشیار شویم، و اگر یادآوری وظیفه است، به یاد آن بیفتیم... .

۸. تسلیم در برابر خواست خدا

از جمله سفارش‌های اولیای دین تسلیم شدن در برابر خواست خداوند متعال است. حکایت شده است که؛ فردی درون چاه افتاده بود و مرتب تقاضای کمک می‌کرد. مردی که از کنار چاه می‌گذشت به کمک او رفت و به آن فرد گفت: صبر می‌کنی تا طنابی بیابم و باز گردم؟ فرد درون چاه گفت: اگر صبر نکنم چه کنم.

صبر بر بلا و سختی‌ها زمانی با ارزش است که با رضایت کامل در مقابل خواست الهی باشد نه با ناراحتی و شکایت از اوضاع موجود. امیر المؤمنین(ع) می‌فرماید: «خداوند متعال به داوود(ع) وحی فرمود: «ای داوود! تو می‌خواهی و من می‌خواهم؛ ولی فقط آن چیزی واقع می‌شود که من می‌خواهم. پس، اگر تسلیم خواست من شوی، خواست تو را هم تامین می‌کنم؛ اما اگر تسلیم خواست من نشوی، تو را در راه خواسته‌ات به رنج و زحمت می‌افکنم و آنگاه همان می‌شود که من می‌خواهم».(مجلسی،بحارالانوار،ج۵ص۱۰۴).