حجت الاسلام هابیل خسروی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه با اشاره به ولادت امام حسن(ع) و مهمترین ابعاد زندگی آن حضرت، گفت: از جمله این ابعاد بحث ولایت‌مداری است که از شاخصه اصلی دوران قبل از امامت این امام همام به شمار می رود. امام مجتبی (ع) در ۳۷ سال دوران قبل از امامت خودشان به عنوان یکی از خاندان پیامبر (ص) پیوسته در خدمت اهداف پیامبر(ص) و امیرمؤمنان(ع) بود و اوج ولایتمداری خود را به نمایش ‌گذاشت.

ویژگی اول زندگی امام حسن(ع)

مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی اضافه کرد: همراهی با پدر و مادر در انفاق و وفای به نذر، اطعام مسکین، یتیم نوازی و حمایت و رسیدگی به اسیر که خدای متعال در آیه شریفه «و یطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا» (انسان/۸) از آن خبر می‌دهد یکی از جلوه‌های آن حضرت است که ایشان را اسوه ابرار در کودکی قرار داد.

وی ادامه داد: شرکت و همراهی با پیامبر گرامی اسلام (ص) در جریان مباهله نیز گواه ایمان ایشان به رسالت و ایثار در راه آن است. در همین رابطه بیانات فراوانی از رسول گرامی اسلام (ص) درباره شخصیت امام مجتبی (ع) وجود دارد که نشان‌دهنده منزلت و جایگاه عظیم آن بزرگوار است.

حجت الاسلام خسروی اظهار کرد: امام مجتبی علیه‌السلام در دوران امامت پدر بزرگوارشان نیز همواره در گفتار، رفتار مبین و مطیع ولایت ایشان بود و پیروی همه‌ جانبه خود را از امیرالمؤمنین (ع) در ابعاد مختلف عملی و در صبر و مدارا در میدان‌های پیش روی آن حضرت به خوبی به نمایش گذاشت. ایشان در شورای خلیفه دوم،‌ پدر بزرگوارشان را همراهی می‌کرد و در تبعید غریبانه اباذر، نیز با امام علی علیه‌السلام شرکت کرد و با سخنان خویش به مردم نشان داد که نباید اجازه داد روحیه اباذری در جامعه فراموش شود، روحیه‌ای که زهد و صدق و وفاداری و شجاعت در آن موج می‌زد.

مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی افزود: حضرت در شورش مردمی علیه عثمان هم به امر امیرالمؤمنین (ع) دفاع از شأن خلافت و محافظت از خلیفه سوم را به‌عهده گرفت تا مردم سنت خلیفه‌کشی را باب نکنند و هرج و مرج در نظام سیاسی- اجتماعی رخ ندهد. آن  امام حسن(ع) به گواه تاریخ انسانی بسیار شجاع،‌ باشهامت و سخت‌کوش بود و در جنگ‌های جمل و صفین در رکاب پدر و امام خویش،‌ با ایراد سخنرانی و بسیج عمومی نیروها و همچنین دعوت آن‌ها به صبر و پایداری و مقاومت،‌ نقش ارزنده‌ای داشت.

ویژگی دوم

این کارشناس مسائل مذهبی با اشاره به دومین شاخصه زندگی حضرت امام حسن(ع) گفت: دومین شاخصه حضرت دفاع از حقانیت و ولایت اهل بیت شاخصه اصلی دوران امامت بوده است. همان‌طور که امام مجتبی علیه‌السلام در دوران قبل از امامت مطیع امام زمان خویش بود،‌ در زمانی که ولایت و امامت را به‌عهده گرفت نیز تمام تلاش ایشان این بود که از حقانیت و ولایت اهل بیت علیهم‌السلام دفاع کند.

حجت الاسلام خسروی ادامه داد: با توجه به اقدامات جریان نفاق علیه امیر المؤمنین (ع) و تلاش برای نامشروع جلوه‌دادن حکومت آن حضرت و ترویج فرهنگ علی‌ستیزی در جامعه،‌ اگر امام حسن (ع) از شأن و منزلت امام علی (ع) دفاع نمی‌کرد،‌ شایعات و شبهات و اهانات،‌ امت اسلامی را برای همیشه از برکات وجود امیرالمؤمنین(ع) و میراث علمی و عملی آن حضرت محروم می‌ساخت.

 کارشناس مذهبی بیان داشت: آن هنگام که امثال معاویه به خلافت رسول الله (ص) طمع کردند،‌ امام مجتبی (ع) در قلب حوادث به پاخاست و با حضور در صحنه خلافت،‌ پذیرش آن و دعوت مردم به بیعت، با مخالفان خلافت رسول الله صلی الله علیه و آله به رویایی پرداخت. ایشان در ادامه راه امام علی (ع) تصمیمی راسخ و قاطع برای مقابله با معاویه داشت، از این رو نخست وی را به بیعت فراخواند و چون او از این بیعت سر باز زد،‌ به او اعلان جهاد کرد، ولی توطئه و حیله معاویه و تطمیع و تهدید سپاهیان امام حسن مجتبی علیه‌السلام و انتشار شایعات،‌ سپاه امام را مضطرب و پراکنده کرد و سرانجام امام حسن مجتبی علیه‌السلام،‌ جنگ روانی و فرهنگی معاویه را پاسخی حکیمانه داد و برای افشای نفاق او، پیشنهاد صلح را پذیرفت.

وی ادامه داد: چون امام مجتبی (ع) به خوبی می‌دانست که معاویه با استفاده ابزاری از خلافت رسول الله قصد دارد جامعه را به فرهنگ جاهلیت بکشاند و خلافت را به سلطنت تبدیل کند، از این رو از صلح برای در هم شکستن قداست ظاهری او بهره برد. معاویه که برای نفوذ در دل و افکار مردم و جلب افکار عمومی، فریب‌کاری و مقدس‌مآبی می‌کرد با پذیرش صلح ضربه مهلکی دریافت کرد و مجبور بود بعد از صلح برای رسیدن به مقاصد خود عهدشکنی کند از این رو پرده نفاق از چهره او کنار رفت و سلطه او که می‌خواست سلطه بر ذهن و دل مردم باشد به سلطه زر و زور تبدیل شد.

حجت الاسلام خسروی گفت: در ادامه هم امام حسن (ع) با بازگشت به مدینه،‌ همچون گذشته در برابر نفاق معاویه ایستاد و برخوردی مستمر با او داشت. ایشان از فریضه سیاسی و بین‌المللی حج برای پیام‌رسانی گسترده به مسلمانان و استمرار نفوذ ولایی سیاسی خود بهره می‌برد. در همین رابطه از امام صادق (ع) نقل شده است که امام حسن (ع) بیست و پنج بار با پای پیاده به زیارت خانه خدا رفت. (ابن شهرآشوب،‌ مناقب آل ابی‌طالب،‌ ج۴،‌ ص۱۴) این سفرها فرصت مناسبی بود تا امام به روشنگری افکار عمومی درباره حکومت معاویه و نیز تبیین علل و اهداف صلح با او بپردازد.

مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی گفت: آن امام همام بعد از جریان صلح پیوسته مبارزه فرهنگی با حکومت اموی را ادامه داد و با بیان ویژگی‌های رهبر اسلامی،‌ امتیازات خاندان اهل بیت علیهم‌السلام و افتخارات آنها و در مقابل افشاگری بر ضد امویان و بیان نقاط ضعف معاویه، با شدت و صراحت از او انتقاد می‌کرد و افکار عمومی را درباره اوضاع جامعه روشن می‌ساخت تا مردم به طور طبیعی میان رهبر اسلامیِ حقیقی و حکومت اموی مقایسه کنند و خود به سرکشی،‌ غاصب بودن و نفاق بنی‌امیه پی‌ببرند.

حفظ آثار اسلام و پیامبر

 کارشناس مذهبی افزود: اقدام دیگر امام مجتبی علیه‌السلام در راستای مقابله با حکومت نامشروع اموی، مبارزه با جعل و تحریف قرآن و احادیث از سوی آن‌ها بود. در آن روزگار که دشمنان اسلام در صدد از میان بردن میراث گران‌بهای پیامبر و آثار اهل بیت علیهم‌السلام بودند آن حضرت بر نوشتن و فراگیری علم و حفظ احادیث رسول گرامی اسلام (ص) تأکید می‌کرد و مردم را به اهمیت حفظ و ثبت و ضبط احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و امیر مؤمنان علیه‌السلام آگاه می‌کرد. نقل است که مردی هشتاد ساله از ایشان پرسید که آیا حدیث بنویسد؟ حضرت فرمود: «اگر احساس می‌کند که زندگی می‌کند،‌ بنویسد.» (ابن عبدربه،‌ العقد الفرید،‌ ج۲، ص۲۹۹).

وی بیان داشت: امام حسن (ع) در این راستا فرزندان خود و برادرش را گرد هم آورد و به آنها گفت: «ای فرزندان و برادرزادگانم! امروز شما کودکان این قوم‌اید که به زودی بزرگان نسل بعدی خواهید بود،‌ پس دانش را بیاموزید و هر کدام از شما نمی‌تواند روایت نقل کند،‌ آن را بنویسد و در خانه‌اش نگه دارد.» (واقدی،‌ ابن سعد،‌ الطبقات الکبری، ج۱۰، ص۲۹۲)

ویژگی سوم امام حسن(ع)

حجت الاسلام خسروی به خصوصیت سوم از سیره زندگی امام دوم شیعیان یعنی انفاق و رسیدگی به امور مردم اشاره کرد و گفت: بی‌تردید امام حسن(ع) انفاق و بذل مال به نیازمندان و رسیدگی به امور مردم که روش پدر و مادر و جدّ بزرگوار ایشان بود را، به خوبی آموخته بود و در طول زندگانی پربرکت خویش از این عمل خیرخواهانه بهره جست. رفتاری که مناسب‌ترین بستر برای تأثیرگذاری بر قلوب و انجام وظایف دینی و اجتماعی را برای خاندان رسالت فراهم می‌آورد.

وی اظهار کرد: امام دوم (ع) بارها مال و ثروت خود را در راه خدا تقسیم کرد و به مردم نیازمند بخشید و نقل است که سه بار همه اموال خود را در راه خدا قسمت کرد. روزی مردی از ایشان کمک خواست، حضرت در پاسخش فرمود: «همانا اظهار حاجت و درخواست شایسته نیست مگر در سه مورد: بدهی سنگین و ناگوار، فقری که انسان را زمین‌گیر کند، فشار وحشتناک و شکننده» آن مرد عرض کرد: خواسته‌ام به خاطر یکی از این سه امر است و امام صد دینار به او بخشید. (ابن شعبه حرانی، حسن به علی، تحف‌العقول، ص۲۴۶)

313/40