به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی نژاد در جلسه نقد و بررسی جریان های فمنیسی در ایران پس از انقلاب که امروز در پژوهشکده زن و خانواده برگزار شد، با اشاره به اهمیت شناخت جریانات مختلف از جمله جریانات فعال در حوزه زنان اظهار کرد: جریان ها در خلاء شکل نمیگیرند و زمینه های شکل گیری دارند و اینکه چه زمینه هایی سبب میشود در یک زمانی جریانی شکل گرفته به شکوفایی رسیده و افول کند اهمیت دارد.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با تاکید بر اینکه یک دفعه می بینیم که در یک زمانی مرجعیت های جهانی شکل میگیرد و همه نگاه ها به نجف معطوف می شود افزود: این اتفاق در حالی است که پیش از آن مرجعیت ها منطقه ای بود و بعد میبنیم که مسئله به اختراع تلگراف برمیگردد و تکنولوژی زمینه ارتباط بین شهرها را فراهم میکند و این امکان برای مرحوم میرزای شیرازی فراهم میشود که فتوای معروفشان به کمک تلگراف به صورت صد نسخه کاغذی جابه جا شود.
وی با بیان اینکه تکنولوژی و شبکه های اجتماعی مسائل جدیدی را بورس میکنند، افزود: ما با بررسی دلیل و روند ها میتوانیم در مورد آینده هم پیش بینی هایی داشته باشیم و حدس بزنیم که با چه فرضیه هایی محتملی در مورد جریانات زنان مواجه خواهیم بود.
جریانات زنان بعد از انقلاب
وی گفت: زمانی که انقلاب شکل می گیرد چند گروه مهم فعال بودند، یکی نهاد زنانه به عنوان سازمان زنان در دل خود رژیم فعالیت داشته است که از دل خود این سازمان زنان، زنان برجسته ای مانند مهناز افخمی بار آمدند. دو وزیر زن در زمان شاه از جمله وزیر آموزش و پرورش و وزیر مشاور در امور زنان داریم که اولی بهایی دو دومی مادرش بهایی بوده است.
حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد خاطرنشان کرد: با پیروزی انقلاب طرفداران سلطنت به یکی از دو وضعیت گرفتار شدند، بعضی از آنها مهاجرت کردند، بعضی ها اعدام شدند، یک گروهی هم خانه نشین شدند مانند مهرانگیز منوچهریان که سابقه عضویت در مجلس سنا را دارد که هرچیزی که مجلس شورای اسلامی تصویب میکرد را باید تایید میکرد. لایحه حمایت از خانواده محصول تلاش های وی در دهه ۳۰ بوده است که در دهه ۴۰ به تصویب رسید.
این استاد حوزه با اشاره به جریان چپ، افزود: جریان چپ کسانی هستند که طرفدار عدالت با تصویر سوسیالیستی هستند که شاخص آنها مجاهدین خلق، جنبش مسلمانان مبارز و تعدادی از انقلابیون که نگرش های چپ داشتند، در چپ غیرمذهبی هم جریان های مارکسیستی مانند حزب توده و فداییان خلق و پیکاری ها و تعدادی که مائوئیسم بودند حضور داشتند.
وی خاطرنشان کرد« از سال ۱۳۴۵ گروهی از زنان کنفدراسیون دورهم جمع شدند و بیان کردند که باید به مسئله زنان حساس شویم و مسئله زنان را به جهان عرضه کنیم، در زمان انقلاب بسیاری از دانشجویان ایرانی ساکن در خارج به ایران برمیگردند تا در کنفدراسیون کمک کنند که انقلاب به جریان چپ نزدیک شود.
موضع تند امام در قبال لایحه حمایت از خانواده
حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد تصریح کرد: امام در همان زمان ها بر علیه لایحه حمایت از خانواده یک موضع تند گرفتند و گفتند که اگر دادگاه ها بر اساس این قانون زنی را طلاق بدهند طلاقشان صحیح نیست و این ها شرعا زنان شوهر دار هستند و اگر بعدا دوباره ازدواج کنند وحکمشان زنا است.
وی با بیان اینکه این مسئله برای کسانی که خون دل خورده بودند که این جریان به ثمر بنشیند گران تمام میشود، خاطرنشان کرد: برخی از زنان از مقام قضاوت در این زمان برکنار میشوند و این برای این زنانی که در این منصب فعالیت میکردند سخت بود، در نیمه اسفند سال ۵۷ تعدادی از خواهران به دیدار امام می روند و امام در این دیدار میگویند که زنان اشکالی ندارد در ادارات وارد شوند اما باید با حجاب اسلامی وارد شوند و یک موضع جدی در مورد حجاب گرفتند که فردای آن روز این موضع در روزنامه منعکس میشود.
حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی نژاد تصریح کرد: روز ۱۷ اسفند و یک روز قبل از ۸ مارس روز جهانی زن یک میتینگ بزرگی را زنان راه می اندازند در مخالفت با حجاب اجباری، یک اتفاق جالبی اینجا افتاده است که یک گروهی از ایرانیان زود فمینیست های خارجی را خبردار کردند، امریکا مهد فمینیست های لیبرال است که او هزار نفر را در امریکا برعلیه حجاب اجباری راه می اندازد و پشت سفارت ایران تظاهرات میکند. در فرانسه هم این اتفاق می افتد و این سوال پیش آمد که چطور این هماهنگی سریع اتفاق افتاده است و تیم خبرنگاری فمینیستی با سرتیمی کیت میلت به ایران آمدند.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه مسئله زنان برای گروه های سیاسی زنان اصولا مسئله نبود، افزود: یک تعدادی از زنانی که خودشان از دانشجویان کنفدراسیون بودند که نسبت به مسائل زنان آشنا شدند و در دهه ۴۰ و ۵۰ با موج فمینیسیتی چفت شده بودند احساس مسئولیت کردند که یک ارتباطی با فمینیست های خارجی راه بیندازند و از خارج حمایت بگیرند و از داخل فشار به دولت بیاورند.
وی با اشاره به اینکه اگر خود را از گروه های سیاسی مستقل کرده بودند و درگیر نشده بودند با حاکمیت میتوانستند فعالیت خود را ادامه بدهند، افزود: این گروه خود را با حاکمیت درگیر کردند و مجبور شدند مهاجرت کنند برخی از فعالین اتحادیه ملی زنان هم به تبع گروه سیاسی که در آن عضو شده بودند مجبور شدند مهاجرت کنند.
حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد با بیان اینکه جریان حجاب صرفا کار زنده ای بود که این گروه انجام داده بودند و کار روش و مشخص دیگری از این گروه دیده نشد، خاطرنشان کرد: در دهه اول انقلاب تقریبا مسئله زنان در بورس نداریم، نه برای جریان انقلابی مسئله زنان در بورس بوده است و نه برای جریان مقابل. در خارج کشور در سال ۵۹ تاکید امام در مورد حجاب مورد تکرار قرار میگیرد و اتفاقی می افتد که فمینیست های تشکیلاتی خارج کشور را شکل می دهد.
نشر اولین اثر فمینیستی
رئیس پژوهشکده زن و خانواده افزود: در نتیجه تاکید امام سفارتخانه اطلاعیه ای میدهد که از این بعد گذرنامه ها با عکس محجبه صادر میشود، یکی از خانم ها روی کاغذ نارنجی رنگ اطلاعیه ای میزند و میگوید که این گروه های کمونیستی نگران ما نبوده اند و وقتش رسیده که خود زنان برای خودشان فکری بکنند در نتیجه تشکل های فمینیستی بعد از انقلاب از این زمان آغاز میشود و در حوزه نشر هم در سال ۶۱ اولین اثر مهم در خارج کشور منتشر شد.
وی زیر سایه اصلاح که سه مقاله از آذر طبری، ناهید یگانه و هاله افشار در آن منتشر شده است که حدس زده میشود که هر سه نفر از اعضا کنفدراسیون زنان با گرایش های چپ بوده اند، در یکی از این مقاله ها از ناهید یگانه تاکید شده است که باید بین زنان مذهبی و غیرمذهبی ائتلافی ایجاد شود اما در مقاله آذر طبری که گرایش های چپ دارد این مسئله پذیرفته شده نیست اما دو سال بعد آذر طبری تاکید میکند که من به این حرف رسیده ام و معتقدم که باید از هر ظرفیتی برای پیگیری گرایش های فمینیستی استفاده کرد و این عامل ایجاد نشریه در لندن با عنوان نیمه دیگر میشود که در آن آذر طبری و ناهید یگانه و گروه دیگری از زنان را باهم چفت میکند و تریبونی میشود برای اتصال فمینیست های داخلی و خارجی و کسانی که در نقاط مختلف دنیا پراکنده شده اند و هدفشان این است که صدای زنان ایرانی را در دنیا منتشر کنند.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه بنیاد پژوهش های زنان ایران در همین سال ها راه اندازی می شود و سی کنفرانس سالیانه در این سالها برگزار کرده اند، تصریح کرد: مهناز افخمی که بعد از انقلاب به امریکا برگشته است جذب احسان یارشاطر که بهایی است و پدرش جز سران بهاییت است شده است و بنیاد ایران شناسی راه انداخته اند که در شاخه زنان مهناز افخمی درگیر است و گروهی با عنوان ولوم را برای زنان راه انداخته اند که زنانی که تحت لوای حکومت اسلامی زندگی میکند در محدوده فعالیت این گروه میگنجد.
حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد با بیان اینکه یک جریان آکادمیک در زنان مهاجر شکل گرفته است، عنوان کرد: پایان نامه های این گروه جز اولین زنانی بودند که درحوزه زنان پژوهش کردند. نکته جالب در پژوهش های آکادمیک این ها مشاهده میشود که روی تاریخ مشروطه و قبل و بعد از آن خیلی کار میکنند و گویا میخواهند بازسازی در تاریخ زنان بکنند و تحولات امر جنسی در عصر قاجار به حالا برای آنها بسیار مهم است.
سناریویی برای انقلاب جنسی
وی با تاکید بر اینکه پایان نامه احسان یارشاطر هم در مورد موضوع جنسی است و ادعا میکند که معشوق در اشعار شعرا قابل تطبیق به زن نیست، افزود: کنار هم قرار دادن این احساس را ایجاد میکند که با یک سناریو طرف هستیم که به جوان بگویند اشکال مختلف زیست جنسی سابقه تاریخی دارد.
زیبایی نژاد افزود: در خارج کشور از سال ۱۳۷۰ «نیمه دیگر» به آخرین شماره های خودش می رسد و دیگر منتشر نمیشود و سردبیر این مجله در مورد علت عدم انتشار این مجله میگوید الان در داخل کشور پایگاه های وجود دارد مانند مجله زنان که این رسالت را انجام میدهد و الان دیگر خلایی وجود ندارد که «نیمه دیگر» بخواهد آن را پر کند.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده با تاکید بر اینکه در بین فمینیست های خارج کشور دو گروه متمایز از هم وجود دارد، افزود: یک گروه فمینیست های رادیکال، این گروه معتقدند اصلاح وضعیت زنان انجام نمیشود مگر با تغییر رژیم. این جریان رادیکال منتقد جریان های رفورمیست هستند که اصلاح گرا هستند و معتقدند در ذیل همین رژیم هم میتوان اصلاحاتی برای زنان رقم زد، فمینیست های داخل کشور همه از فمینیست های رفورمیست هستند. دسته بندی هایی که در دهه ۶۰ و ۷۰ خیلی این گروه های فمینیست های خارج از کشور را از هم متمایز میکرد الان کارایی ندارد و مشی عمل گرایانه این ها را به هم پیوند داده است.
وی افزود: فمینیست های مهاجر، یک نسلی از فمینیست های مهاجر هستند که در دهه ۸۰ از ایران خارج شده اند مانند مسیح علینژاد و محبوبه عباس قلی زاده که در نیمه دوم دهه هشتاد جز فمینیست های سکولار میشود و مدافع حقوق اقلیت های جنسی است و در برخی کشور ها فعالیت میکند. شادی صدر که عمده فعالیتش در مجله زنان بوده است و با عباس قلی زاده همراه میشوند و یک موسسه مشترک راه می اندازد و مقابله های رادیکالی با مذهب پیدا میکند.
رئیس پژوهشکده زن و خانواده گفت: یکی از کارهای مهم فمنیست های رادیکال این است که گزارش هایی از وضعیت زنان را به نهادهای بین المللی بدهند و از نهادهای بین المللی علیه ایران فشار ایجاد کنند. فعالیتی که جریان های فمینیستی در روایت گری از انقلاب و جریان زنان بعد از انقلاب و اصلا از مشروطه انجام داده اند خیلی مهم است گویا دارند تاریخ را فمینیستی بازسازی میکنند و در نقطه مقابلش خلاء روایت گری در بین نیروهای انقلابی است. تقریبا جریان های انقلابی در این زمینه هیچ کاری نکرده اند.
حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد با تاکید بر اینکه تاثیرگذاری طلاب در مقابل جریان ها و ایجاد جریان های جدید در حوزه های علمیه مسئله نبوده است، تصریح کرد: کسی که تاریخ را گزارش میکند خودش نقطه پرگار میشود، وقتی کسی خاطرات انقلاب را بنویسد از دریچه دید او خاطرات منتقل میشود بحث سر این نیست که چه کسی راست و چه کسی دروغ میگوید بحث سر این است که چه کسی میخواهد واقعیت را تفسیر کند و حوزه های علمیه و طلاب باید در پروژه روایت گری مشارکت کنند.
وی با بیان اینکه مشاهدات عینی و تحلیلی فعالان مطالعات زنان باید برای خواننده روایت شود، عنوان کرد: به این خاطر که فعالان این عرصه در مرکز یک جریان زنانه دست و پا میزند روایتشان بسیار اهمیت دارد که باید جهان واقعیت را بسازد وتفسیر کند.
۳۱۳/۶۱پ
