به گزارش خبرگزاری حوزه، در روزهایی که شیوع ویروسی منحوس مدت‌هاست عاشقان اهل بیت علیهم السلام را از لمس ضریح مطهرشان محروم و زیارت از دور را جایگزین بوسه بر ضریح و گره زدن انگشتان بر پنجره های ضریح کرده است؛ قدر زیارت های از نزدیک و احساس نزدیکی که از لمس و بوسه بر ضریح به زائر منتقل می شد را بیشتر می دانیم.
اگرچه که زیارت قدمتی بسیار دارد و قبور اهل بیت علیهم السلام و فرزندان صالحشان همواره مورد توجه شیعیان بوده است اما ساخت گنبد و بارگاه و به دنبال آن ساخت ضریح بر سر مزار اهل بیت علیهم السلام و اولیاء خدا پیشینه ای متفاوت دارد.
از این رو با نگاهی اجمالی به پیشینه ساخت ضریح بر مزار مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها تاریخچه و تغییر و تحولات آن را از نظر می گذرانیم.
در سال ۶۰۵ هجری قمری امیر احمد بن اسماعیل بزرگ خاندان آل مظفر، بزرگترین استاد کاشی ساز آن زمان “محمدبن ابی طاهر کاشیکار قمی” را به کار ساخت و پرداخت کاشی های مرقد(صندوقچه قبر مطهر) حضرت معصومه سلام الله علیها گماشت و او به مدت ۸ سال به این کار مشغول بود و سرانجام در سال ۶۱۳ کاشی های مرقد مطهر آماده و کار گذاشته شد.
سپس در سال ۹۶۵ هجری قمری شاه طهماسب صفوی در چهار طرف مرقد مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها ضریحی آجری و آراسته به کاشی های هفت رنگ و کتیبه های معرق بنا کرد و در اطراف آن منافذی باز بود تا هم مرقد دیده شود و هم زائران نذورات خود را داخل ضریح بریزند.
در سال ۱۲۳۰ هجری قمری فتحعلی شاه قاجار همان ضریح را نقره پوش کرد ولی این ضریح به مرور زمان فرسوده شد و نیاز به بازسازی پیدا کرد؛ بنابراین در سال ۱۲۸۰ ه ق ضریحی که از نقره ضریح سابق و نقره های موجود در خزانه ساخته شده بود به جای آن نصب شد.
این ضریح نیز چندین مرتبه تجدید بنا و اصلاح شد و سالهای متمادی روی مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها باقی بود تا اینکه در سال ۱۳۶۸ ه ق به دستور تولیت وقت، شکل ضریح را تغییر دادند و ضریحی را با ظرایف و شاهکارهای هنری ویژه جایگزین ضریح قبلی شد که این ضریح تا سال ۱۳۸۰ هجری شمسی بیش از نیم قرن بر فراز مرقد حضرت معصومه سلام الله علیها باقی بود.
اسفندماه ۱۳۸۰ هجری شمسی در زمان تولیت آیت الله مسعودی خمینی به خاطر فرسودگی ضریح سابق و بریدگی هایی که در آن ایجاد شده بود و سبب مجروح شدن زائران می شد اصلاحات و تعمیرات جدیدی بر روی ضریح انجام گرفت و نقره ۱۰۰ درصد خالص جایگزین نقره قبلی شد و چوب های زیر آن اعم از ستون و پایه و … به دست استادکاران اصفهانی از بهترین چوب چنار خشک ساخته و قلم زنی و جایگزین قسمت های فرسوده قبلی ضریح شد و ضریح سابق که فرسوده شده بود به خزانه آستان مقدس تحویل داده شد.
در ضریح جدید حضرت معصومه سلام الله علیها قسمت فوقانی ضریح که اشعار مدح و ثنای این حضرت در آن نوشته شده بود و همچنین حد فاصل قسمت فوقانی و جایی که در دسترس زائران است طلاکاری شده و شبکه‌ها و غرفه‌های ضریح که به بیش از ۵ هزار عدد می‌رسید با نقره ضخیم تر جایگزین شد.
در مجموع ضریح جدید از نظر شکل ظاهری تفاوت چندانی با ضریح قبلی ندارد و فقط از نظر استحکام و ضخامت مقاوم سازی شد که فرایند ساخت و تعویض در مجموع ۵ سال زمان برد.
از این رو ضریح مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها با سابقه ای ۴۷۷ ساله به مرور زمان تغییراتی را به خود دیده است و به شکل امروزی در آمده است.
تحقیق از: حسین حسنی
