خبرگزاری حوزه | در نگاه آموزه‌های اسلام زن به‌عنوان نیمی از پیکرهٔ یک اجتماع جایگاه خاص و اثرگذاری دارد؛ به همین دلیل حضور زن در اجتماع و انجام فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی برای زنان به‌شرط رعایت ضوابط و شرایط شرعی امری مجاز و گاه ضروری تلقی می‌گردد.

در این دیدگاه زن و مرد همواره در مسیر جهاد و مجاهده قرار دارند و باید در هر جایگاه و مقام و منصبی که هستند اهل جهاد و تلاش باشند. اگرچه برخی به‌محض شنیدن نام جهاد ذهنشان معطوف به جهاد نظامی می‌شود؛ اما از نظر دین، انواع جهاد فرهنگی، سیاسی و اقتصادی قابل‌تعریف است.

حضرت خدیجه بزرگ بانویی بودند که تداوم حیات اسلام درگرو جهاد ایشان آن‌هم از نوع اقتصادی بود.

در رابطه با حضرت خدیجه(س) حرف‌ها، بسیار شنیده‌ایم و دانستنی‌ها، بسیار خوانده‌ایم اما یکی از ویژگی‌های مهم شخصیت ایشان که کمتر موردتوجه قرارگرفته است بی‌توجهی ایشان به دنیاست.

گاهی انسان مالی ندارد و شرایط به دست آوردن مال و ثروت برای او سخت و دشوار است؛ به همین دلیل به سمت بی‌رغبتی به دنیا می‌رود و گرایشش به مادیات کم می‌شود؛ در واقع چون دارایی ندارد میلش را هم محدود و تسلیم این نداشتن می‌کند.

عدم رغبت به دنیا در این شرایط امر ارزشمندی نیست؛ مثل کسی که شرایط گناه برایش وجود ندارد و گناه نمی‌کند چنین کسی طبیعتاً نباید توهم تقوا داشته باشد.

حضرت خدیجه(س) با وجود داشتن مال و ثروت و توان غرق شدن در امور مادی، بی‌رغبت به دنیا و از وسوسه‌های تجملات در امان بودند و این مسئله از ویژگی‌های خاص شخصیت ایشان است.

گاهی انسان مالش را در مسیری خرج می‌کند و می‌داند که عوض آن برایش بر خواهد گشت. حضرت خدیجه(س) اهل تجارت بودند و از همهٔ ابعاد تجارت و جزئیات آن مطلع بودند یعنی اگر می‌خواستند با چرتکه و حساب ‌وکتاب‌های مادی به خرج اموالشان در مسیر اسلام بپردازند، طبیعتاً بیش از هر شخص دیگری نسبت به سود و زیان مادی این امر آگاه بودند با توجه به اینکه ربا هم در دوران جاهلیت نوعی پیمان اقتصادی رسمی میان مردم بود؛ اما آنچه از تاریخ می‌خوانیم این است که همهٔ اموال ایشان خرج اسلام می‌شود و ایشان بدون چرتکه انداختن و بررسی‌های مادی باکمال میل اموالشان را درراه اسلام خرج می‌کنند.

علاوه بر این ایشان به دلیل موقعیت عالی که داشتند خواستگاران زیادی هم برایشان وجود داشت؛ اما اظهار علاقهٔ ایشان به پیامبر(ص) پرده از شخصیت بزرگ ایشان برمی‌دارد.

کسی که هم مال دارد و هم موقعیت، اما گویا دنبال چیزی دیگری است که تمام این امور دنیایی را دور بزند و روح او را غنی سازد.

مسلمانان در شعب ابی‌طالب محصور می‌شوند و آنچه بیش از همه در آن شرایط سخت می‌تواند به داد آن‌ها برسد ثروت حضرت خدیجه است. ایشان سخاوتمندانه همه دارایی‌اش را در اختیار مسلمانان قرار می‌دهد.

خداوند در قرآن می‌فرماید: وَلَا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلَیٰ مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ ۚ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقَیٰ (۱) و هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست؛ تا آنان را در آن بیازماییم؛ و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است!

«توجه به آخرت» و «پرهیز از دل‌باختگی در برابر دنیا» اعتقادی عمیق می‌خواهد و الا انسان نمی‌تواند به‌راحتی از ثروتش بگذرد و این اعتقاد عمیق، بخشی جدانشدنی از وجود حضرت خدیجه سلام‌الله علیها بود چراکه رزقی که نزد خداست را بر رزق‌های مادی ترجیح داد و تمام ثروت، امکانات اقتصادی و هستی خویش را درراه رضای حق بخشید و اینگونه مجاهد فی‌سبیل‌الله شد.

انفاق کردن یک بخش از جهاد اقتصادی است و بخش دیگر آن حفظ این انفاق است؛ بدین معنا که انسان بخشش خود را خالصانه درراه خدا تقدیم کند.

منت گذاشتن آن روی سکهٔ انفاق غیر الهی است و حضرت خدیجه سلام‌الله علیها از این آفت در امان بودند و هرگز به خاطر بخشیدن تمام هستی خویش هیچ منتی بر سر پیامبر نگذاشتند.

کسانی که اهل منت‌اند هنوز دل کندن واقعی از مال دنیا را یاد نگرفته‌اند به همین دلیل می‌بخشند و بعد از بخشش دچار منت گذاشتن می‌شوند گویا از بخشش خویش پشیمان‌اند. اما حضرت خدیجه با توجه به ویژگی عدم رغبت به دنیا از این آسیب روحی هم در امان بودند و خالصانه مال خود را بخشیدند.

حضرت خدیجه فقط یک بانوی سرمایه‌دار نبود چراکه در زمان پیامبر ثروتمندان زیادی اطراف پیامبر وجود داشتند بلکه ایشان یک انسان ثروتمند بی‌رغبت به دنیا بود و بخشش او نه از سر ترس و نه از روی اجبار و اکراه بلکه به دلیل عقیده‌ای راسخ بود و به‌راستی می‌توان حضرت خدیجه(س) را مصداق این آیهٔ قرآن دانست:

ذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ثُمَّ لَا یُتْبِعُونَ مَا أَنْفَقُوا مَنًّا وَلَا أَذًی ۙ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ (۲)

کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، سپس به دنبال انفاقی که کرده‌اند، منت نمی‌گذارند و آزاری نمی‌رسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است؛ و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند.

پی‌نوشت‌ها:

۱.سوره طه، آیه ۱۳۱.

۲.سوره بقره، آیه ۲۶۲.

زهرا ابراهیمی ، مدیر گروه نویسندگی صریر