به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام رضا مهکام از روانشناسان حوزوی به این شبهه که «آیا نگهداری حیوانات در خانه و ارتباط با آنها، برای سلامت روان انسان مناسب و ضروری است؟» پاسخ داد که متن آن تقدیم نگاه شما فرهیختگان می شود.
اسلام، دین مهرورزی به حیوانات و طبیعت
محبت به حیوانات ارزشمند است، اما نباید جایگزین روابط انسانی و مسئولیتهای اجتماعی شود.
دین اسلام با نگهداری حیوان در خانه هیچ مخالفتی ندارد. حتی توصیه شده حیواناتی مانند کبوتر یا بعضی پرندگان را در خانه نگهدار. توصیه هم به آن شده. پس بهصورت اساسی و از پایه، نگهداری حیوان از نظر اسلام مشکلی ندارد.
می توان به جرأت گفت که بزرگترین حامی حقوق حیوانات در تمام ادیان الهی، دین اسلام است.
در جایی که اسلام میفرماید اگر یک لیوان آب دارید برای وضو گرفتن و سگی که از تشنگی در حال مرگ است، آن را به سگ بده — آیا چنین حکمی در اسلام داریم؟ بله. حتی ظریفتر از آن را هم داریم.
در روایات آمده است که اگر دو اسبسوار در مسیر به هم رسیدند و گفتوگویی کوتاه داشتند، ایرادی نیست، اما اگر صحبتشان طولانی میشود، باید از اسب پیاده شوند و بر زمین بایستند تا حیوان اذیت نشود. چون حیوانی که در حال حمل انسان است، حق دارد استراحت کند و ما موظفیم حقوق او را رعایت کنیم.
اسلام در اینجا متوقف نمیشود؛ دین ما در موارد بسیاری سفارش به رعایت حقوق طبیعت و موجودات کرده است. هر آنچه در این دنیا آفریده شده، مخلوق خداست و خداوند دوستدار مخلوقات خود است. از اینرو ما اجازه نداریم بیجهت گیاهی را از بین ببریم یا به بیدلیل به جان طبیعت و موجودات آسیب برسانیم.
نگاه متعادل اسلام به نگهداری حیوانات؛ از حمایت تا رعایت احکام شرعی
رعایت برخی نکات ضروری است. سگ حیوانی نجس است و در احکام اسلامی، نگهداری آن در خانه و ورود به محل زندگی و خواب، باعث انتشار نجاست شده و انجام عبادات مانند نماز را دچار اشکال میکند. بنابراین اسلام با نگهداری سگ مخالفتی ندارد، اما شرایط، مکان و نحوه نگهداری آن مهم است؛ بهعنوان نمونه نگهداری سگ در حیاط منزل یا استفاده بهعنوان سگ گله و نگهبان، با رعایت ضوابط شرعی، مانعی ندارد.
در خصوص گربه نیز، گرچه حیوانی پاک محسوب میشود، اما ریزش موی آن روی لباس در هنگام نماز، موجب اشکال در عبادت میشود. ازاینرو باید هنگام نگهداری حیوانات در منزل، به رعایت این نکات دینی و آثار آن بر عبادات توجه داشت.
در نهایت، در تعالیم اسلامی، هر آنچه مانع ارتباط بنده با خدا شود — خواه انسان باشد، خواه حیوان یا هر چیز دیگر — باید در جایگاه صحیح خود قرار گیرد. همانطور که اگر فردی حتی پدر و مادر، فرزند یا نزدیکترین افراد، مانع عبادت و بندگی شوند، اطاعت آنها در این مورد پذیرفته نیست، در خصوص نگهداری حیوانات نیز باید ملاک و خط قرمز، حفظ دین و انجام صحیح عبادات باشد.
اسلام و روانشناسی؛ حیواندوستی آگاهانه یا انسانگریزی پنهان؟
این در مورد دیدگاه اسلام، بله. اما حالا برویم سراغ روانشناختی. البته روانشناختی که هم روانشناسی نوین به آن اشاره دارد، هم روانشناسی اسلامی به آن اشاره دارد.
ما دهها کودک در پرورشگاهها داریم، دهها کودک بیسرپرست داریم که چشم انتظار یک آغوش، یک محبت، یک خانه، و یک خانوادهاند. آنوقت یک انسان ترجیح میدهد به جای آنکه آغوشش را به یک کودک بیپناه بدهد، به یک سگ یا گربه بدهد. این، یعنی بحران در ارزشگذاری انسان و انسانیت. این یعنی تنزل انسان به مرتبهای که حتی از یک حیوان هم کمتر دیده میشود.
بله، حیوانات مخلوق خدایند و دارای حقوقاند، اما آیا جایگاه انسان و کرامت او بالاتر نیست؟ مگر نه اینکه خداوند در قرآن میفرماید: «و لقد کرمنا بنیآدم»؟ پس چگونه میشود که یک انسان کرامت خودش را نادیده بگیرد و محبت، وقت، انرژی، و حتی ثروتش را نثار موجودی کند که اگرچه دوستداشتنی است، اما هرگز نمیتواند جایگزین یک انسان شود؟
نکته پایانی
در پایان باید تأکید کنیم که نگهداری حیوانات خانگی، با رعایت اصول شرعی، اخلاقی، روانی و اجتماعی، امری ناپسند یا حرام نیست، بلکه میتواند موجب نشاط، همدلی و آشنایی بیشتر انسان با مخلوقات دیگر خداوند باشد؛ اما آنچه محل اشکال است، افراط، جایگزینی، وابستگی نابهنجار، و ایجاد خلل در روابط انسانی است. ما نباید اجازه بدهیم که حیوانگرایی جایگزین انساندوستی شود، یا خانوادهگریزی با ظاهر دلسوزی برای حیوانات توجیه شود.
ما باید آگاهانه انتخاب کنیم، مراقب باشیم که در دام سبکهای غلط زندگی نیفتیم، و همیشه به یاد داشته باشیم که اولویت اول ما در روابط، انسانها هستند، بعد سایر مخلوقات. محبت به حیوانات زیباست، اما اگر جای انسان را بگیرد، دیگر زیبا نیست؛ بلکه نشانهای از بحران روانی و اجتماعی است که باید به آن توجه جدی شود.
برای شنیدن صوت اینجا را کلیک کنید
نظر شما