به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام امین کربلایی، عضو حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهمالسلام) در نشست تخصصی بررسی نظریات فقه الاجتماع امام خمینی(ره) ،که در محل مدرسه عالی فقاهت حرم مطهر رضوی برگزار شد. به تبیین نقش محوری مفهوم «توحید» در اندیشه اجتماعی امام خمینی(ره) پرداخت.
وی اظهار داشت: برای فهم منظومه فکری امام خمینی(ره) بهویژه در ساحت اندیشه اجتماعی، باید دو کلیدواژه بنیادین یعنی «فطرت» و «توحید» را مورد توجه قرار داد.
وی با اشاره به تأکید امام خمینی (ره) بر تبیین دقیق انسانشناسی اسلامی، بیان کرد: امام خمینی (ره) معتقد بودند که برای ترسیم یک مکتب جامع اسلامی، لازم است ابتدا نظریه انسانشناسی اسلام بهدرستی تبیین شود؛ایشان در نقد نگاههای تقلیلگرایانه به انسانشناسی، تأکید میکردند که هر مکتبی فقط بخشی از حیات اجتماعی انسان را مورد توجه قرار داده و برای فهم صحیح انسان باید به مکتب انبیا رجوع شود که در آن، رکن انسانشناسی «فطرت» است.
عضو حلقه اجتهادی فقه الاجتماع افزود: امام خمینی(ره) در شرح حدیث یازدهم از کتاب «چهل حدیث»، فطرت را هیئت و حالتی ذاتی توصیف میکنند که انسان بر اساس آن خلق شده و تغییرناپذیر است؛این فطرت منحصر به گروه خاصی نیست و اساس آن میل به کمال و گریزش از نقص و ضعف است.
حجتالاسلام کربلایی ادامه داد: انسان در ذات و وجدان خود، خواهان کمال مطلق است و این کمال مطلق در نگاه امام، چیزی جز «توحید» نیست. بنابراین، همه انسانها بهطور فطری گرایش به توحید دارند.
وی افزود: امام خمینی (ره) حتی میفرمایند که رؤسای کشورهای مادیگرا نیز از سر جهل، مصداق توحید را اشتباه گرفتهاند وگرنه در باطن خود در پی خداوند هستند؛ همانگونه که در نامه ایشان به گورباچف دیده میشود.
حجتالاسلام کربلایی اضافه کرد: از منظر امام خمینی(ره) بدون توحید نمیتوان انسان و مناسبات اجتماعی او را بهدرستی درک کرد؛ در نتیجه، توحید نه فقط یک مفهوم کلامی یا ذهنی، بلکه یک اصل بنیادین انسانشناختی در اندیشه اجتماعی امام است.
عضو حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهمالسلام) خاطرنشان کرد: در مصاحبهای پیش از انقلاب در دیماه ۱۳۵۷ در پاریس، وقتی خبرنگاری از امام درباره شاکله اعتقادی ایشان پرسید، امام خمینی(ره) فرمودند: «اصل و اساس همه اعتقادات ما توحید است».
وی اضافه کرد: البته توحید در نگاه امام خمینی (ره) یک اندیشه منفعل و ذهنی نیست، بلکه اندیشهای فعال، پویا و اثرگذار در تمام عرصههای اجتماعی است.
عضو حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهمالسلام) تصریح کرد: امام خمینی (ره) بر اساس اصل توحید، چندین نتیجه بنیادین را در نظام اجتماعی و سیاسی استخراج میکنند. از جمله اینکه خداوند خالق مطلق هستی و انسان تنها در برابر او باید تسلیم باشد. هیچ انسانی حق ندارد انسان دیگر را به اطاعت از خود وادار کند، مگر آن اطاعتی که در مسیر اطاعت خداوند باشد.
حجتالاسلام کربلایی افزود: امام خمینی(ره) با استناد به اصل توحید، تمام روابط سلطهگرانه، اربابورعیتی، استکباری و طاغوتی را نفی میکنند و معتقدند تنها رابطه سلطه مجاز، سلطه خداوند بر بندگانش است.
وی ادامه داد: از همین اصل، امام خمینی (ره) اصل «آزادی بشر» را استخراج میکنند؛ اصلی که طبق آن، هیچ فرد یا حکومتی حق ندارد انسان یا جامعهای را از آزادی محروم سازد.
عضو حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیهمالسلام) خاطرنشان کرد: یکی دیگر از نتایج اصل توحید در منظومه فکری امام خمینی (ره) ، انحصار قانونگذاری در خداوند است. از آنجا که خداوند علم مطلق به انسان و مناسبات انسانی دارد، تنها او حق قانونگذاری دارد و هیچ نظام بشری نمیتواند با استناد به قدرت یا زور، قانونگذار حقیقی باشد.
حجت الاسلام کربلایی با اشاره به مفهوم «قیام لله» در اندیشه امام خمینی (ره)، گفت: از منظر ایشان، پذیرش اصل توحید منشأ قیام و انقلاب است. انبیا نیز با همین رویکرد الهی، مأمور به قیام لله بودند.
وی اضافه کرد: امام خمینی (ره) معتقد بودند که تغییرات اجتماعی و حرکت بهسوی جامعهای متعالی، جز با تکیه بر اصل توحید و قیام برای خدا محقق نمیشود.
حجتالاسلام کربلایی تصریح کرد: اصل برابری انسانها نیز از نتایج توحید است؛ چراکه همه مخلوق خدای یکتایند و تنها ملاک برتری در پیشگاه خداوند، تقواست؛ بنابراین، باید با هر نظام یا پدیدهای که نابرابری و امتیازات ساختگی و پوچ را بر جامعه تحمیل میکند، مبارزه کرد.
وی با تحلیل آسیبشناسانه وضعیت اجتماعی بشر، اظهار داشت: امام معتقد بودند اگر همه انسانها فطرتاً در پی توحید و کمالاند، دلیل بحرانهای فرهنگی و اجتماعی امروز آن است که بشر مصداق واقعی کمال را اشتباه گرفته است. یعنی چیزی محدود و ناقص را بهعنوان کمال مطلق فرض کرده و بر اساس آن عمل کرده است.
حجتالاسلام کربلایی تأکید کرد: از منظر امام خمینی (ره)، وظیفه عالمان دینی، مبلغان و صاحبان رسانه آن است که با بازشناسی صحیح مصداق کمال مطلق، یعنی توحید و خدای متعال، زمینه تحول باطنی و درونی انسانها را فراهم کنند و بشر را از انحراف مصداقگرایانه و بحرانهای ناشی از آن نجات دهند.
نظر شما