به گزارش خبرگزاری حوزه، در روزهای ابتدایی ماه جمادیالاول، بار دیگر عطر حضور بانویی در فضا میپیچد که تاریخ را از نو نوشت. بانویی که صبر را معنا کرد، خطابه را به رسالت بدل ساخت، و کربلا را از صحنه شهادت به صحنه آگاهی تبدیل کرد. روز پنجم جمادیالاول سال پنجم هجرت، جهان شاهد ولادت دختری از خاندان نور بود که نامش با «زینت پدر» معنا یافت. او دخت امیرمؤمنان علی (ع) و فاطمه زهرا (س) بود؛ دختری که هنوز زبان به سخن نگشوده بود، اما نگاهش، صداقت و صلابت علی (ع) را تداعی میکرد.
در سالروز ولادت حضرت زینب (س) و روز پرستار، حجت الاسلام و المسلمین یزدان جمشیدی، مدیر مرکز خدمات حوزه علمیه استان سمنان، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در سمنان، به درسهایی برای مادران امروز در زمینه تربیت نسل مقاوم، آگاه و منتظر اشاره کرده است که مشروح این گفتوگو را در ادامه می خوانید:
حضرت زینب (س) چگونه در نقشهای مختلف مثل دختر و همسر، عالِمه، خطیبه و پرستار به تعادل و کمال رسیدند؟ پیام این جامعیت برای زنان امروز چیست؟
شخصیت حضرت زینب علیهاالسلام بر سه پایه استوار است: توحید در مقصد همه نقشها را با یک جهت انجام داد: بندگی خدا. خانهداری، علمآموزی، خطابه و پرستاری، چهار راه بودند اما مقصدشان یکی بود.
شناخت درستِ اولویتها: در هر موقعیت، وظیفه مهمتر را انتخاب کرد. در مدینه، ستون خانه. در کربلا، پشتیبان ولایت. در کوفه و شام، زبان حقیقت.
ترکیب عاطفه و عقل: نه احساسمحوریِ صرف، نه عقل خشک. مهربانیاش با حکمت همراه بود. هم اشک مادرانه داشت، هم استدلال محکم در برابر ستمگران.
اما پیام برای زنان امروز: زن میتواند در عین همسر و مادر بودن، اندیشمند، حامی جامعه و فعالِ فرهنگی باشد؛ اگر محور را خدا و حق انتخاب کند.
زینب (س) میآموزد: جامعیت زنانه، جمعِ رسالت در خانواده و رسالت در اجتماع است.
تحلیل شما از نقش حضرت زینب(س) در "حفظ و تداوم نهضت عاشورا" چیست؟ ایشان چگونه توانستند در سختترین شرایط، "مقاومت" و "امید" را زنده نگه دارند؟
حضرت زینب (س) در تداوم نهضت عاشورا نقشی راهبردی و بیبدیل ایفا کردند. ایشان با درک عمیق از «هدف قیام حسینی» توانستند مرحله پس از شهادت را مدیریت کنند تا پیام عاشورا در تاریخ تثبیت شود.
نکات کلیدی نقش ایشان: پاسداری از امامت و ولایت: نخستین محور مقاومت ایشان، حفاظت از امام سجاد علیهالسلام بود تا استمرار رهبری الهی قطع نشود. این اقدام، پشتیبانی از اصل «ولایت حق» و جلوگیری از تعطیلی هدایت امت بود.
روشنگری و جهاد تبیین: حضرت زینب (س) با ایراد خطبههای عالمانه و کوبنده در کوفه و شام، چهره واقعی ظلم اموی را آشکار، مظلومیت اهل بیت را عمومی و حقیقت عاشورا را زنده و جاری کرد اسارت را به رسانهای قدرتمند تبدیل نمودند.
امیدآفرینی در دل یاران: ایشان با نگاه توحیدی خویش، مصیبتها را شکست ندانستند، بلکه «آغاز فتح» معرفی کردند. تعبیر بلند «ما رأیتُ إلّا جمیلاً» فلسفه مقاومت را به زبان ایمان بیان کرد؛ یعنی پیروزی حقیقی در دست خداست حتی اگر ظاهر ماجرا تلخ باشد.
اما در یک کلام: حضرت زینب (س) با عقلانیت دینی، شجاعت اجتماعی و ثبات قلبی، پرچم عاشورا را از میدان خون به میدان بصیرت منتقل کردند. اگر حسین علیهالسلام فرهنگ شهادت را پیریزی کرد، زینب (س) فرهنگ مقاومت و بیداری را جهانی نمود.
چگونه میتوان "سیره علمی و آموزشی" حضرت زینب(س) را در جامعه امروز، به ویژه برای بانوان، الگو قرار داد؟
سیره علمی و آموزشی حضرت زینب (س) الگویی جامع برای رشد فکری و نقشآفرینی بانوان در جامعه امروز است. ایشان نشان دادند که علم میتواند پیشبرنده ایمان و جامعه باشد.
علم در نگاه حضرت زینب علیهاالسلام هدفمند و الهی است. دانشی که به کار گرفته نشود و در خدمت هدایت و دفاع از حق نباشد، کمال نمیآورد. این نگاه، امروز نیز برای بانوان پیام دارد که علم باید با اخلاق، مسئولیتپذیری و بصیرت همراه شود.
نقشآفرینی علمی حضرت، محدود به محیط خانه نبود. ایشان همزمان در خانواده مربی رشد نسل و در جامعه آموزگار بیداری بودند. این سیره ثابت کرد که حضور علمی بانوان، اگر با جهتگیری الهی باشد، نهتنها با وظایف خانوادگی تعارض ندارد بلکه مکمل آن است و به تعالی خانواده و جامعه میانجامد.
حضرت زینب (س) در سختترین شرایط، نقش «جهاد تبیین» را به بهترین شکل ایفا کردند. خطبههای روشنگرانه ایشان، سدّی در برابر تحریف و خاموشی پیام عاشورا شد. این شیوه برای امروز یادآور آن است که زن مسلمان میتواند در میدان اندیشه، رسانه و آگاهیبخشی، پرچمدار و جریانساز باشد.
سیره علمی حضرت زینب (س)، الگوی بانوانی است که میخواهند علم را به رسالت تبدیل کنند. آگاهی همراه با ایمان، مهارت همراه با اخلاق و تخصص همراه با مسئولیتپذیری اجتماعی، همین معنای زینبیبودن در عصر ماست.
از "مدیریت بحران" حضرت زینب(س) پس از واقعه عاشورا چه درسهای عملی برای زندگی فردی و اجتماعی میتوان آموخت؟
مدیریت بحران حضرت زینب (س) پس از عاشورا، الگویی بیبدیل از عقلانیت، شکیبایی و رهبری توحیدی در سختترین شرایط تاریخ است. ایشان در اوج داغ و فاجعه، جامعهای کوچک و آسیبدیده از اهل بیت و کودکان را هدایت کردند و مانع فروپاشی روحی آنان شدند.
بزرگترین درس این مدیریت، حفظ ثبات روانی و تمرکز بر هدف الهی است. حضرت زینب (س) بهجای تسلیم شدن در برابر غم و اضطراب، «رسالت پیامرسانی» را محور قرار دادند و بحران را به فرصت رشد و بیداری تبدیل کردند. این روش نشان میدهد که در بحرانها، مهمتر از شرایط بیرونی، نوع نگاه ما به حادثه است.
ایشان با قدرت کلام و اقناع، جریان دشمن را از پیروزی رسانهای محروم ساختند. خطبههای کوفه و شام، نمونهای از مدیریت افکار عمومی و پیشگیری از تحریف بود؛ مدیریتی که در شرایط اسارت انجام شد و توازن قوا را به نفع حق تغییر داد.
در بُعد فردی، سیره ایشان یاد میدهد که باید در بحرانها به جای آشفتگی، عقلانیت، به جای ناامیدی، امید توحیدی، و به جای سکون، اقدام هدفمند را پیش گرفت.
مدیریت بحران حضرت زینب (س) یعنی: مصیبت هدف را از ما نگیرد، حقیقت را فراموش نکنیم و در اوج فشار، رسالت الهی را زنده نگه داریم. این همان نسخه عملی برای زندگی فردی و اجتماعی ما در برابر بحرانهای امروز است.
حضرت زینب(س) در اسارت چگونه "حفظ کرامت انسانی" را به جهانیان آموختند؟ این درس برای جامعه امروز چه کاربردهایی دارد؟
حضرت زینب (س) در دوران اسارت، الگوی والایی از حفظ کرامت انسانی ارائه کردند. ایشان در لحظههایی که تمام امکانات ظاهری از انسان گرفته میشود، نشان دادند آنچه کرامت را میسازد ایمان، عزتنفس و اتصال به خداست نه شرایط بیرونی.
رفتار ایشان با اسیران و حتی با دشمنان، آکنده از وقار و متانت بود. این وقار، دشمن را تحقیر نکرد، بلکه چهره ستم اموی را در برابر حقیقت کوچک جلوه داد. ایستادن محکم ایشان در مجلس ابنزیاد و یزید و سخن گفتن از موضع عزت، پیام آشکاری به تاریخ داشت: انسان مؤمن قابل تحقیر نیست، حتی اگر در زنجیر باشد.
حضرت زینب (س) نشان دادند که اسارت جسم، بهانهای برای بردگی فکر نمیشود. ایشان با حفظ هویت ایمانی، نقشی بزرگ در حفظ هویت اجتماعی اهل بیت داشتند و به زنان و مردان تاریخ آموختند که کرامت، مرهون آزادگی درونی است.
این سیره در جامعه امروز کاربردهای روشن دارد. حفظ حرمت خود و دیگران در برابر فشارهای اجتماعی و رسانهای، پایبندی به اصول اخلاقی در فضای مجازی و حقیقی، و مبارزه با هر نوع تحقیر انسانها، جلوههای زینبیِ کرامت انسانی است. پیامی بسیار روشن اینکه کرامت، قابل معامله نیست.
با وجود اینکه حضرت زینب(س) خود مادر بودند، چگونه توانستند "جایگاه مادری" را در کنار "مسئولیتهای اجتماعی" تعریف کنند؟
حضرت زینب (س) با وجود آنکه خود مادری دلسوز بودند، توانستند جایگاه مادری را در کنار مسئولیتهای اجتماعی به شکلی متعالی تعریف کنند. ایشان نشان دادند که مادری، محدود شدن نیست؛ بلکه محور تربیت انسانهای صالح و زمینهساز نقشآفرینی در جامعه است.
حضرت زینب علیهاالسلام نخست خانواده را پایگاه رسالت خود قرار دادند و با پرورش فرزندانی مؤمن و مجاهد مانند حضرت عبدالله و حضرت عون، مادری را به مرتبه «تربیت مجاهدان راه حق» رساندند. حضور ایشان در کربلا، نشانهای روشن بود از اینکه مادر بودن، مانع حضور در صحنه دفاع از حق نمیشود، بلکه انگیزه آن را عمیقتر میکند.
در سختترین شرایط اجتماعی پس از عاشورا نیز، مادری را فراموش نکردند. حمایت روحی از کودکان اسیر، آرامسازی دل خانواده شهدا و تربیت ایمانی در بستر بحران، بخشی از جلوههای مادری ایشان است. این رفتار، الگویی برای همافزایی دو نقش است: مادری که هم مربی جان خانواده است، هم پیامرسان بیداری جامعه.
این سیره برای امروز پیام روشنی دارد: زن مسلمان میتواند همزمان ستون خانه و ستون جامعه باشد. هرگاه مسئولیتهای اجتماعی با ایمان و حکمت همراه شود، مادری نه تنها کمرنگ نمیشود، بلکه شکوفاتر و اثرگذارتر جلوه میکند.
رمز ماندگاری و تأثیر "خطبههای تاریخی" حضرت زینب(س) در کوفه و شام چه بود؟ این شیوه بیان برای انتقال پیامهای دینی امروز چه آموزههایی دارد؟
حضرت زینب (س) تجسم واقعی صبر همراه با اقدام سازنده بودند. ایشان نشان دادند که صبر حقیقی نه سکون است و نه تحمل صرف مصیبت، بلکه ظرفیت و توانایی برای تصمیمگیری درست و هدایت مؤمنان در شرایط بحرانی است.
در عاشورا و پس از آن، صبر ایشان با سه ویژگی اصلی همراه بود: پایداری اخلاقی و ایمانی: ایشان هیچگاه در برابر فشار و تهدید دشمن، اصول و ارزشهای الهی را فراموش نکردند.
اقدام هدفمند: صبر ایشان با فعالیتهای ملموس مانند خطابه در کوفه و شام، حمایت از کودکان و اسیران و مدیریت بحران، همراه بود.
بازنمایی حق و مقاومت: صبر ایشان زمینهساز بسط پیام عاشورا و تبیین مظلومیت اهلبیت شد، به گونهای که شکست ظاهری به پیروزی اخلاقی و فرهنگی بدل گشت.
درس عملی برای امروز: صبر در زندگی فردی و اجتماعی زمانی مؤثر است که با تصمیمهای حکیمانه و اقدامهای سازنده همراه باشد. صبر منفعل، هرگز جامعه را پیش نمیبرد؛ اما صبر فعالانه، مانند حضرت زینب، توان ایجاد تغییر، مقاومت در برابر ظلم و تداوم رسالت را دارد.
گفتگو: فاطمه رحیم زاده
انتهای پیام/
نظر شما