حجت‌الاسلام والمسلمین حسین انصاریان در شرح دعای کمیل، مفهوم توحید و معنای احد و واحد بودن خداوند را تشریح کرده است.

به گزارش مرکز خبر حوزه؛ این استاد و خطیب حوزه در تعریف «احدیُّ المعنی» بر این نکته تصریح و تاکید دارد که؛ خداوند احد و واحد است، البته نه به معنای واحد عددی یا نوعی و جنسی، بلکه به معنای وحدت ذاتی.

گوشه‌ای از شرح این استاد حوزه در تشریح مفهوم توحید و تفاوت احد و واحد در ذیل می‌آید.

در جای جای نماز، زبان نمازگزار، صادقانه ناطق به توحید و یکتاپرستی است و خالق هستی را با شکر نعمت، با الفاظ متعدد مدح می‌نماید و در هنگام قرائت سوره حمد و توحید، که نماد کامل و جامع از یکتاپرستی و شکر نعمت است، به زبان جاری می‌سازد.

حقیقت عبودیت و بندگی به این است که بنده غیر او را در هیچ یک از امور، شریک نگرداند وهر کمال و جمال بلکه حقیقت وجود را به او منتسب بداند.

* ما مردم را به توحید دعوت می‌کنیم

شیخ صدوق (ره) نقل می‌کند مردی اعرابی در روز جنگ جمل برخاست و عرض کرد:ای امیرالمومنین، آیا می‌گویی خداوند واحد است؟ واحد به چه معنا می‌باشد؟.

ناگهان مردم از هر طرف به او حمله کردند وگفتند:ای اعرابی، این چه سوالی است؟ مگر نمی بینی فکر امیرالمومنین(ع) تا چه حد مشغول مساله جنگ است؟

حضرت فرمود: او را به حال خود بگذارید، زیرا آن چه را که او می‌خواهد همان چیزی است که ما از این گروه می‌خواهیم(او از توحید سوال می‌کند، ما هم مخالفان خود را به کلمه توحید دعوت می‌کنیم).

* معانی چهارگانه توحید

سپس حضرن فرمود: ای اعرابی، این که می‌گویی خداوند واحد است، چهار معنا می‌تواند داشته باشد که دو معنای آن درباره خداوند صحیح نیست ودو معنا صحیح است.

* وحدت عددی

آن دو معنا که صحیح نیست، وحدت عددی است که این برای خدا جایز نمی باشد ( یعنی این که بگوییم او یکی است و دو تا نیست؛ زیرا مفهوم این سخن آن است که دومی برای او تصور می‌شود، ولی وجود ندارد، در حالی که مسلماً برای ذات بی نهایت حق، حتی دومی تصور نمی شود)؛چرا که چیزی که ثانی ندارد، داخل در باب اعداد نمی شود، آیا نمی بینی که خداوند کسانی را که گفتند:« إِنَّ اللَّهَ ثالِثُ ثَلاثَةٍ »تکفیر کرده است؟(خدا یکی از سه تا است-مائده73)

* وحدت نوعی

معنای دیگر واحد که بر خدا روا نیست این است که به معنای واحد نوعی باشد، مثل این که می‌گوییم: فلان کس، یکی از مردم است؛ این نیز بر خدا روا نیست(چرا که خدا، نوع و جنس منطقی ندارد) مفهوم این سخن ، تشبیه است وخداوند از هرگونه تشبیه و نظیر، برتر و بالاتر است.

* احد و واحد

اما آن دو مفهومی که درباره خداوند صادق است؛ نخست این که گفته شود:خداوند واحد است، یعنی در اشیای عالم، شبیهی برای او نیست. آری، پروردگار ما چنین است.

دیگر این که گفته شود: پروردگار ما «أَحَدِیُّ الْمَعْنَی» است، یعنی ذات او تقسیم پذیر نیست و جزء ندارد، نه در خارج، نه در عقل و نه در وهم. آری، خداوند بزرگ چنین است.(بحار الانوار ج 3 ص 206-207 باب6 حدیث 1).

کوتاه سخن این که خداوند، أحد و واحد است نه به معنای واحد عددی، یا نوعی و جنسی؛ بلکه به معنای وحدت ذاتی.

و به عبارت روشن تر: وحدانیت خداوند به معنای عدم وجود مثل، مانند، شبیه ونظیر برای او است و این که ذات او تقسیم بردار نیست.