به گزارش خبرگزاری «حوزه» کنگره جهانی جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام که از دوم آذر در مدرسه امام کاظم (ع) شهر مقدس قم و با حضور یکهزار عالم واندیشمند از بیش از 80 کشور جهان آغاز شده بود، امشب با سخنرانی آیت‌الله العظمی سبحانی دبیر علمی کنگره و جمعی از علمای جهان اسلام به کار خود پایان داد.
در مراسم اختتامیه این کنگره، روسای کمیسیون جریان‌های تکفیری و پیامدهای سیاسی، راهکارهای برون‌رفت از خطر تکفیر، تبارشناسی جریان‌های تکفیری و ریشه‌یابی جریان‌های افراطی و تکفیری گزارشی از مقالات و بیانیه نهایی و نتایج کمیسیون‌های مربوطه ارائه دادند.
علاوه بر رونمایی از کتاب ۸ جلدی مجموعه مقالات ارسالی به این کنگره، کتاب آثار ایمان و کفر در اندیشه اسلامی که حاوی بیانات علمای جهان اسلام از ابتدا تاکنون در زمینه مسائل افراطی و تکفیری است توسط حضرت آیت الله سبحانی رونمایی شد.
متن کامل بیانیه که به وسیله «شیخ نبیل نعیم» از علمای اهل سنت مصر قرائت شد بدین شرح است:
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ كَآفَّةً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ
در شرایط کنونی جهان که امت اسلامی باید جایگاه شایسته خود را در عرصه بین الملل بیابد، متاسفانه جهان اسلام یکی از تلخ‌ترین و دشوارترین دوره‌های خود را می‌گذراند.
جریان‌های افراطی و تکفیری با اقدامات خود، موجب مشوش کردن چهره اسلام عزیز، تفرقه مسلمین، انحراف نگاه از مسائل اصلی جهان اسلام، تقویت جبهه دشمن و تداوم سلطه و غارت منابع و ثروت‌های کشورهای اسلامی شده‌اند و خون و مال و عرض مسلمین و بی‌گناهان را مباح دانسته، با خشونت و قساوت تمام، آنان را قربانی اندیشه های انحرافی و اعمال جنایتکارانه خود می‌کنند.
در چنین شرایطی، با ایمان به جامعیت دین اسلام به عنوان رسالتی جهانی، جاودانی و تمدن ساز، رسالت علمای بزرگ دین اقتصا دارد که ضمن افشای ماهیت این جریان و تبیین انحرافات آنها، معارف و آموزه‌های اصیل اسلامی را به جهانیان معرفی و به فرموده پیامبر اکرم(ص) که اذا ظهرت البدع فللعالم ان یظهر علمه و اذا کتم فعلیه لعنة الله، نقش بایسته خود را در مقابله با این بدعت‌ها و آثار زیانبار آن ایفا کنند.
برهمین اساس، کنگره جهانی " جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام" در روزهای 29 محرم الحرام و اول صفر 1436 هجری قمری، برابر با 2-3 آذرماه 1393 و 23-24 نوامبر 2014، به دعوت از دو تن از مراجع دینی گرانقدر حوزه علمیه قم و با حضور صدها تن از علما و متفکران، از بیش از 80 کشور جهان در شهر قم برگزا شد تا ضمن افشا و محکوم کردن جریانات افراطی و تکفیری، مصوبات و نتایج کنگره را به شرح زیر اعلام نمایند:
1- اسلام دین رحمت، اخوت و دعوت به نیکی و احسان است و پیامبر اکرم(ص) هدف بعثت را اتمام مکارم اخلاق اعلام داشته، راز گسترش اسلام و گرایش به رسول اکرم نیز طبق بیان قرآن کریم در عطوفت و مهربانی ایشان معرفی شده است: فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ(1)
از این رو همه مسلمانان، به ویژه علما و فرهیختگان باید به تاسی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اهل بیت(ع) و رهبران و علمای مذاهب، برخورد همراه با صلح و مودت، نه تنها با مسلمانان که حتی با پیروان ادیان دیگر را سرلوحه کار خود قرار دهند و با هر تلاشی برای ارائه چهره‌ای خشن از دین مبین مقابله کنند.
2- دین مبین اسلام، در برابر اندیشه‌های مخالف، اصول سه گانه حکمت، پند نیکو و جدال احسن را مقرر فرموده است: ادعُ إِلىٰ سَبيلِ رَبِّكَ بِالحِكمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتي هِيَ أَحسَنُ (2). از این رو هرگونه اهانت به مقدسات و رموز مذاهب اسلامی و ادیان دیگر، از آداب و رویه اسلامی به دور است و مسلمانان باید از آن خودداری ورزند و با پیروان سایر ادیان تا زمانی‌که به پیکار با دین و اسلام و مسلمین اقدام نکرده‌اند با مدارا و گفتگو برخورد کنند: قُل يا أَهلَ الكِتابِ تَعالَوا إِلىٰ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَينَنا وَبَينَكُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِكَ بِهِ شَيئًا(3)
ضمن محکوم کردن جنایات گروه‌های تکفیری در کشورهای منطقه، به ویژه عراق و سوریه و ابراز نگرانی از احتمال گسترش آن در صورت عدم مقابله، که موجب به فراموشی سپردن دفاع از قبله نخست مسلمانان و سرزمین غصب شده فلسطین شده است، از قیام حق طلبانه مردم فلسطین برای نجات قدس عزیز از چنگال رژیم غاصب صهیونیستی که از مصادیق بارز دفاع مشروع و از واجبات شرعی برای پایان بخشیدند به اشغال بخشی از دار الاسلام است، حمایت کرده، پشتیبانی همه آحاد امت اسلامی از آزادی همه سرزمین فلسطین را یک فریضه دینی می دانیم.
از آنجا که علاوه بر توطئه دشمن در ایجاد تفرقه بین مسلمین و تکفیر آنها، جهل و ناآشنایی با تعالیم اسلام نیز از علل گرایش بعضی افراد به اندیشه‌های انحرافی و گروه‌های تکفیری است، رسالت علمای دین اقتضا می‌کند که تمام توان خود را برای آگاه ساختن جوانان مسلمان فریب خورده بسیج کنند، خطر جریان‌های تکفیری و افراطی را به عامه مسلمانان گوشزد نمایند و ریشه‌های فکری آنها را با دلیل و منطق بخشکانند.
از آنجا که دشمنان اسلام با استفاده از سرویس‌های اطلاعاتی خود جریان‌های افراطی و تکفیری را به عنوان عاملی برای ایجاد و پیشبرد پروژه های اسلام هراسی و جلوگیری از رشد و گسترش اسلام در جهان استفاده می‌کنند، علمای حاضر در کنگره ضمن تاکید بر ضرورت هشیاری نسبت به ترفندهای استکبار جهانی، با صراحت اعلام می‌دارند که جریانات تکفیری و افراطی هیچ ارتباطی با آیین حیات بخش اسلام ندارند. لذا باید با توانمندی‌ها و روحیه انقلابی کفرستیزی و اسلام ستیزی جوانان غیور مسلمان را تقویت و از انحراف آنها به سوی برادرکشی و مسلمان ستیزیی جلوگیری کرد تا راه بر تحقق اهداف دشمنان در کشورهای اسلامی بسته شود.
براساس آیه شریفه "وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ"، با تاکید مجدد بر این که وحدت اسلامی رمز موفقیت امت در تحقق آرمان‌های اسلام، باز آفرینی تمدن نوین اسلامی و نشر فرهنگ حیات بخش اسلام در سطح جهان است، همه مسلمانان باید با توطئه‌های دشمنان اسلام در ایجاد تفرقه و گسترش عداوت میان مسلمین مقابله کرده، اجازه ندهند که دشمنان با استفاده از جریان‌های افراطی و تکفیری، در مخدوش کردن چهره اسلام و ارائه تصویری خشن و غیرانسانی از سیمای رحمانی این دین مبین، به اهداف شوم خود برسند.
با توجه به ضرورت معرفی اصول و تعالیم اسلام و خودداری از ترویج اختلافات بین مذاهب که باید در چارچوب مباحث علمی اسلام شناسان منحصر بماند و نیز به کارگیری همه ابزارها برای آگاهی بخشی جوامع اسلامی، به همه اصحاب قلم و رسانه، شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی، رسانه‌های مکتوب و فعالان فضای مجازی توصیه می‌شود که با هرگونه سوءاستفاده از عنوان مذاهب مختلف و اهانت به یکدیگر مقابله کنند و هر اقدام مخالف وحدت و تقریب را تحریم و افشا کرده، دفاع از مقدسات و مصالح امت اسلامی را در برابر دشمنان قسم خورده اسلام، از جمله آمریکا و رژیم صهیونیستی وجهه همت خود قرار دهند.
با توجه به نقش علمای جهان اسلام در هدایت جوامع اسلامی و ضرورت یافتن راه حل‌های مناسب و مشروع جهت برون رفت از مشکلات کنونی، پیشنهاد می‌شود "مجمع جهانی علمای اسلام" برای دستیابی به دیدگاه‌های مشترک، رفع سوء تفاهم و پرهیز از دامن زدن به مسائل اختلافی تشکیل شود تا علاوه بر تقویت همگرایی میان علمای اسلام، زمینه برای مقابله با چالش‌های پیش روی امت اسلامی و جهان بشریت فراهم شود.
3- براساس تعالیم حیات بخش اسلام، هرانسانی که شهادتین را بر زبان جاری کند، در دین اسلام وارده شده و خون، مال، ناموس و آبرویش باید محترم شمرده شود و نمی‌توان هیچ کس را که اظهار اسلام می‌کند، خارج از اسلام و ایمان دانست، چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ أَلْقَى إِلَيْكُمُ السَّلاَمَ لَسْتَ مُؤْمِنًا(4).
4- از آنجا که کفر در اندیشه اسلامی به انکار یکی از اصول ایمان به خدا، پیامبر(ص) و آخرت و یا انکار ایمان اجمالی به آنچه خداوند نازل فرموده است گفته می‌شود، لذا برخی اندیشه‌های انحرافی که به بهانه‌های واهی و به دلیل بعضی باورها یا مراسم دینی که مورد قبول اکثریت علمای اسلام است، سایر مسلمانان را تکفیر می‌کنند، محکوم و مردود است و از آنجاکه این اندیشه‌های انحرافی زمینه تفرقه میان مسلمین، نفوذ دشمنان و خدای ناکرده تسلیط اراده آنان بر جوامع اسلامی را فراهم می‌کند، باید به عنوان اندیشه‌های ضد اسلامی افشا و با آنها مقابله شود و به ویژه بر علما و مراجع دینی است که با صدور فتوای قاطع خود گامی مهم در مبارزه با تکفیر بردارند.
5- رواج تکفیر در جامعه، فتنه‌ای است که نزد قاطبه مسلمانان منفور بوده است. لذا به تاسی از فرموده پیامبر اکرم(ص) که "یَمْرُقُونَ مِنَ الدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِیَّةِ" و با پیروی از سنت مسلمین در مبارزه با اندیشه‌های تکفیری از دوره خوارج در قرن اول، تا رواج مجدد این اندیشه‌ها در قرن دوازدهم و تا عصر حاضر که شاهد جنایات گسترده گروه‌های تکفیری در جهان اسلام هستیم، مسلمانان باید چون گذشته به مخالفت با تکفیر اهل قبله همت نمایند و آتش فنته جدید را خاموش کنند تا آثار زیانبار آن، مقدسات و مصالح امت اسلامی را به نابودی نکشاند.
6- با توجه به حرمت خون، مال، عرض و آبروی اهل قبله، تعرض به آنها و قتل مسلمانان، گناهی نابخشودنی و مستوجب غضب و لعن الهی است: وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا .
لذا هر اقدام عملی براساس اندیشه‌های تکفیری، از جمله عملیات انتحاری، انفجار، ترور، قتل و کشتا و هرگونه اذیت و آزار اهل قبله، اباحه اموال و نوامیس آنان، ایراد خسارت‌های مالی، تخریب و هدم اماکن و آثار اسلامی، حرام شرعی و نمایش تصاویر این عملیات جنایتکارانه موجب وهن دین مبین و ارائه تصویری غیرواقعی و خشن از اسلام و خود حرامی مضاعف است و بر همه مسلمانان، مقابله با این پدیده شوم، از راه روشنگری و خشکاندن ریشه‌های فکری تکفیر ـ که متاسفانه در بعضی کشورها حتی به کتابهای درسی مدارس راه یافته است ـ قطع فوری حمایت‌های مالی، نظامی و سیاسی از گروه‌های افراطی و به ویژه توقف اعزام مزدوران برای نبرد علیه ملت‌های منطقه، تقویت ارتباط، گفتگو و همکاری میان کشورهای اسلامی و نیز رصد مستمر تحولات و نقاط ضعف و قوت و تهدیدات ،چالش‌ها و فرصت های فراروی امت اسلامی، واجب و ضروری است.
(1) آل عمران، 159
(2) نحل، 125
(3) آل عمران، 64
(4) نساء،94
۱۱:۴۸ - ۱۳۹۳/۰۹/۰۸