به گزارش خبرگزاری «حوزه» علیرضا دانشیار، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی در این نشست علمی که در سالن اجتماعات پژوهشگاه بین المللی المصطفی برگزار شد، گفت: تأثیرگذاری انقلاب اسلامی و بازتاب جهانی آن در عرصه روابط بین الملل، از مهمترین مباحثی است که در زمینه انقلاب اسلامی مطرح می‌شود.

وی ضمن تأکید بر اهمیت توجه به تأثیرات فرهنگی و سیاسی انقلاب اسلامی و همچنین تأثیر آن بر نظریه‌ها و آینده روابط بین الملل؛ به دیدگاه‌ها و نظریات متعدد درباره تأثیرگذاری انقلاب اسلامی اشاره نمود و اظهار داشت: بیشتر دیدگاه‌های غربی در رابطه با روابط بین الملل معطوف به رئالیسم و واقع گرایی است.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی افزود: این نظریه‌ها هرگونه تأثیرگذاری انقلاب‌ها در عرصه بین المللی را نادیده می‌گیرند و ادعا می‌کنند که کشورها فارق از ایدئولوژی‌ها و ارزش‌هایی که دارند، در پی کسب منافع ملی و بیشینه کردن قدرت خود هستند. در واقع، از نظر این دیدگاه، آرمان‌ها و ارزش‌های انقلابی پوششی برای تعقیب منافع ملی بوده و تأثیر چندانی بر روابط بین الملل و یا نظام بین الملل نمی‌گذارند.

وی تصریح کرد: مفهوم تأثیرگذاری برخی از صاحب نظران بر وجود ارتباط یک طرفه بین انقلاب و روابط بین الملل اذعان دارد و بر این باورند که ساختار بین الملل بر انقلاب‌ها تأثیرگذار بوده و هیچ انقلابی نمی‌تواند بر روابط بین المللی اثر داشته باشد.

سخنران این نشست علمی یادآور شد: برخی از نظریه پردازان نیز این رابطه را دو سویه می‌دانند و بر این باورند که، انقلاب‌ها همانند ساختار نظام بین المللی بر یکدیگر تأثیرگذار هستند. این گروه اصرار دارند که انقلاب‌ها در گذر زمان و با توجه به ساختارهای بین المللی، اجباراً دست به تغییر ساختاری خواهند زند.

وی به برخی از دیدگاه‌های نظریه پردازان غربی اشاره نمود و خاطرنشان کرد: "فرد ‌هالیدی"، استدلال می‌کند که انقلاب اسلامی ایران حتی بیش از انقلاب‌های روسیه و فرانسه، فراملی گرا بوده و اهداف فراملی را پیگیری کرده است.

دانشیار ادامه داد: "جان ال اسپوزیتو": یکی دیگر از نظریه پردازان غربی نیز تلاش کرده تا پیامدهای انقلاب اسلامی در محیط‌های متجانس و غیر متجانس را تبیین نظری کند؛ به طوری که فرضیه‌ها و نظریه‌های مختلفی را درباره ماهیت، معنا، مفهوم، سیاست‌ها و ابزارهای صدور انقلاب اسلامی ارائه کرده است.

وی با بیان این که دیدگاه‌های فرهنگی-اسلامی یا همان دیدگاه‌های نویسندگان داخلی را می‌توان در دو دسته رهیافت‌های محتوایی و نیز رهیافت‌های الگویی و روش شناسانه، مورد بررسی قرار داد، ابراز داشت: در رهیافت محتوایی، منوچهر محمدی در کتاب " بازتاب جهانی انقلاب اسلامی" به بررسی تأثیر انقلاب اسلامی در سطح جهانی پرداخته و بازتاب انقلاب اسلامی بر دولت‌ها، ملت‌ها و همچنین میزان تأثیر گذاری انقلاب اسلامی با توجه به نزدیکی و دوری فرهنگی و جغرافیایی جوامع مختلف با جامعه ایران، را متفاوت ذکر می‌کند.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی افزود: محمد باقر حشمت زاده در کتاب "تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای مسلمان" نیز ضمن تاکید بر جنبه محتوایی، تأثیر انقلاب بر کشورهای اسلامی؛ توضیح می‌دهد که انقلاب اسلامی در سه سطح دولت‌ها، ملت‌ها، نهضت‌ها و جنبش‌ها بر کشورهای اسلامی تأثیر گذاشته است.

وی با بیان این‌که در رهیافت‌های الگویی و روش‌شناسانه، می‌توان به محققانی چون؛ ابراهیم برزگر و دهقانی فیروز آبادی اشاره نمود، خاطرنشان کرد: برزگر در بحث تأثیرگذاری و بازتاب انقلاب اسلامی به ارائه دقیق و منسجم الگو و روش ورود نموده و از فرمول بندی‌هایی نظیر نظریه‌های پخش در زمینه تأثیرات انقلاب اسلامی بهره گرفته است.

سخنران نشست ضمن جمع بندی نظریات تأثیرات انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل تصریح کرد: تمامی نظریات غربی در روابط بین الملل ماهیتی سکولاری دارند و نقشی برای آموزه‌های دینی در این عرصه قائل نیستند. انقلاب اسلامی با ماهیت دینی توانست، تأثیرات قابل ملاحظه‌ای بر این روند در نظریات روابط بین الملل وارد نماید.

وی با تأکید بر این که انقلاب اسلامی بر همه نظریات "واقع گرایی"، "لیبرال"، "سازه انگاری"، "مارکسیستی" و "پست مدرن" تأثیر گذاشته، ابراز داشت: انقلاب اسلامی با نگرشی تازه، انگاره‌های اصلی گفتمان سکولار را مورد نقد و نفی قرار می‌دهد.

دانشیار خاطرنشان کرد: نفی اومانیسم، اباحی گری، عقلانیت صرف ابزاری، ساینتیسم و پوزیتویسم از مهمترین انگاره‌هایی است، که مورد هجمه گفتمان انقلاب اسلامی قرار گرفته است.

وی پایبندی به دولت- ملت ، در عین طرح مقوله امت و نفی ناسیونالیسم غربی را از عرصه‌های تأثیرگذار انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل عنوان کرد و یادآور شد: "تأکید بر دو جنبه ساختاری و اراده انسانی با نفی جبرگرایی"، "نقد و نفی نسبی‌گرایی افراطی" و نیز "تأکید بر وجود اصول ثابت و لایتغیر در حوزه ماوراء طبیعی مثل وحی، نصوص قرآنی و نصوص مسلم روایی"، مبانی هویتی پایداری را به وجود آورده است.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل را مورد توجه قرار داد و اذعان داشت: انقلاب اسلامی نقش بسزایی در به چالش کشیدن بنیادین گفتمان فرهنگی لیبرالیسم ایفا کرده، این انقلاب، گفتمان فرهنگی اسلامی را به گفتمان جهانی تبدیل نمود.

وی در ادامه سخنان خود تأثیر مبانی انقلاب اسلامی بر روابط بین الملل را در عرصه مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: انقلاب اسلامی ضمن تأثیر بر شکل گیری ادبیات جدید در روابط بین الملل، دو گونه ادبیات سلبی و ایجابی را در دستور کار خود قرار داد.

دانشیار افزود: نفی ستم و ستمگری و باز تعریف و استفاده واژه‌های استکبار و مستکبر و نیز استضعاف و مستضعف و نیز شیطانی، شیطان بزرگ و طاغوت در سطح روابط بین الملل از مهمترین مؤلفه‌های ادبیات سلبی به شمار می‌رود.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی یادآور شد: انقلاب اسلامی با به کارگیری ادبیات ایجابی توانست؛ بر مفاهیم و انگاره‌های فرهنگی روابط بین الملل تأثیرگذار باشد؛ که از جمله می‌توان به مواردی چون؛ "ترویج فرهنگ مردم سالاری دینی"، "ترویج فرهنگ استقلال خواهی"، "تقویت فرهنگ اصلاح طلبی"، "تقویت فعالیت‌های فکری"و نیز تأثیر انقلاب بر تبادل فرهنگی، تعامل نخبگان و مهمتر از همه تأثیر انقلاب بر مطرح شدن ادبیات و آموزه‌های دینی در سطح روابط بین الملل اشاره نمود.

وی با تأکید بر این که تأثیرات سیاسی از مهمترین تأثیرات انقلاب اسلامی بر روابط بین المللی است، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی علاوه بر این‌که در عرصه نظریه‌پردازی و نیز عرصه تحول فرهنگی در روابط بین الملل تأثیرگذار بوده، به همان نسبت و با شدت بیشتری، در عرصه سیاسی نمود قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است.

دانشیار تأثیرات سیاسی انقلاب اسلامی را در دو سطح عام و خاص مورد بحث و بررسی قرار داد و اظهار داشت: "پایان و گذار از ائتلاف امنیتی با غرب"، "نفی صهیونیسم جهانی"، "سیاست صدور انقلاب اسلامی"، "نفی انحصار طلبی"، "باز تعریف مقوله قدرت در سطح روابط بین الملل" و "نفی توسل به زور و منازعه" از مهمترین تأثیرات سیاسی است که می‌توان در سطح عام مورد بررسی قرار داد.

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی المصطفی با اشاره به تأثیرات انقلاب اسلامی بر جهان اسلام، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی در سطوح مختلف افکار، رفتار و روابط و ساختار بر جهان اسلام تأثیر گذارده است.

دانشیار در پایان سخنان خود ضمن بررسی تأثیر انقلاب اسلامی بر آینده روابط بین الملل، اذعان داشت: بحث تبیین سناریوهای تأثیرگذاری انقلاب اسلامی بر آینده روابط بین الملل و در نظر داشتن احتمالات آینده و سناریوهای مرتبط با آن، از مهمترین مباحثی است که متأسفانه در محافل علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.