به گزارش خبرگزاری «حوزه» حجت الاسلام والمسلمین موسویان صبح امروز در همایش «بانکداری اسلامی از وضع موجود تا وضع مطلوب» که از سوی اساتید حوزه در سالن اجتماعات مدرسه علمیه معصومیه قم برگزار شد، اظهار داشت: یکی از نهادهایی که امروزه در تمام جوامع بشری با ضریب تأثیرهای گوناگون شکل پیدا کرده است، بانکداری می باشد.

*ضریب وابستگی ایران به بانکداری نزدیک به 90 درصد است

وی با بیان این مطلب که اکثریت کشورها بانک محور بوده و قالب فعالیت های آنان بر اساس بانکداری شکل می گیرد، ابراز داشت: در برخی از کشورها ضریب وابستگی به بانکداری به 80 تا 90 درصد نیز می رسد که ایران یکی از آن کشورها می باشد.

*نگاهی بر 2 پدیده پس از ورود بانکداری به کشورهای اسلامی

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با بیان این مطلب که صنعت بانکداری از 100 سال پیش وارد کشورهای اسلامی شده است، خاطرنشان ساخت: پس از این ورود، عالمان دین با پدیده ای مواجه شدند که از یک طرف نقش مؤثری در پیشرفت اقتصادی داشته و سرمایه های راکد را جمع آوری و در اختیار کارآفرینان اقتصادی می گذاشت تا ایجاد اشتغال، ثروت و درآمد داشته و آسان سازی معاملات، جابجایی وجوه و ... از مزیت های آن بوده است.  

حجت الاسلام والمسلمین موسویان افزود: اما در طرف مقابل مشاهده شد که ناحیه جذب منابع و اعطای تسهیلات در بانک ها بر پایه قرارداد قرض با بهره طراحی شده که از نظر فقه اسلامی رباست و ربا هم بر اساس آموزه های قرآنی جزو گناهان کبیره و جزو بزرگترین آن قرار داده شده است.

*ایجاد 2 خط فکری در میان متفکرین اسلامی درباره بهره و ربا

وی با اشاره به اینکه بر اساس این موضوعات، دو خط فکری در میان متفکرین مسلمان به وجود آمد، تصریح کرد: گروهی که در رأس آنان «سید محمد رشید رضا»، از علمای برجسته الازهر وجود داشت، این موضوع را مطرح کردند که ما در تفسیر ربا اشتباه کرده و بانک با چنین فعالیت مفید و مولدی را نمی توانیم کنار بگذاریم.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی ادامه داد: این شخص تفسیرهای متفاوتی را از موضوع ربا ارائه داد تا مشکلات موجود را مرتفع و معاملات بانکی را بدون ربا اعلام کند که نتیجه آن تصحیح بانکداری ربوی و غربی شد.

حجت الاسلام والمسلمین موسویان بیان داشت: این خط فکری بعد از او از سوی افرادی در مصر و در سایر کشورهای اسلامی از جمله ایران ادامه پیدا کرد که با ارائه تفسیرهای جدیدی از ربا ادعا کردند که معاملات بانکی ربا نیست و سوء تفاهمی به وجود آمده است.

وی اظهار داشت: برای مثال در ایران برخی از اساتید حوزه تفاسیری ارائه کردند که ربا در قرض های مصرفی و در قرض نیازمندان وجود دارد؛ اما در قرض های تولیدی و تجاری، بهره قرض، ربا نمی باشد که این ایده و فکر  در میان مردم مورد قبول واقع نشد.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی با اشاره به ایده دوم برای بانکداری، ابراز داشت: در کنار ایده نخست، ایده دومی به وجود آمد که آیا می توان اصل بانک را حفظ کرد؛ اما تعریف دیگری در معاملات ارائه کرد تا قراردادها مورد تأیید اسلام باشد؟

حجت الاسلام والمسلمین موسویان افزود: مبدع جدی در این بحث مرحوم شهید آیت الله صدر بودند که از بیش از 50 سال پیش کتابی به سفارش تعدادی از متدینین و تجار کویت به رشته تحریر در آورده و برخی از قراردادهای بانکداری غربی را نقد و رد کردند و معاملات مورد تأیید خط شریعت اسلامی ارائه دادند.

وی خاطرنشان ساخت: بر اساس این ایده، نخستین بانک های اسلامی از حدود 40 سال پیش در برخی از کشورها از جمله ایران شکل گرفته است.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی تصریح کرد: امروز در عراق، سوریه، لبنان، عربستان و ... ترکیبی از بانکداری ربوی و اسلامی وجود دارد است و فقط ایران اسلامی و کشور سودان بانکداری ربوی را ممنوع و بانکداری اسلامی را ترویج می دهند.

*میزان موفقیت بانکداری اسلامی در ایران به اندازه تلاش عالمان دین و سیاستمداران است

حجت الاسلام والمسلمین موسویان بیان داشت: بانکداری اسلامی تلاش می کند معاملات بانکی را بر اساس معاملات مورد تأیید شریعت اسلام ساماندهی کند؛ اما اینکه چقدر موفق بوده اند، انصاف این است که به همان اندازه که عالمان دینی، سیاستمداران و ... تلاش کردند، به همان اندازه موفقیت حاصل شده است؛ چون مردم منتظر اصلاح بانکداری به سمت اسلامی نمی مانند.

وی اظهار داشت: وظیفه حوزویان است که معضلات موجود بانکداری را شناسایی و مشکلات فعلی آن را پاسخ دهند تا بتوان بانکداری کاملا اسلامی در کشور اجرا کرد.

*وجود 400 میلیون حساب بانکی برای مردم در ایران

عضو شورای فقهی بانک مرکزی ابراز داشت: امروز نزدیک به 400 میلیون حساب بانکی و 300 میلیون کارت بانکی برای مردم در ایران وجود داشته و هر روز چند ده میلیون معامله بانکی انجام می پذیرد.

* با وجود معاملات بانکی میلیونی در کشور، درس خارج بانکداری اسلامی ضروری است

حجت الاسلام والمسلمین موسویان خاطرنشان ساخت: امروز با این درصد بالای معاملات بانکی در کشور، متأسفانه درس خارج بانکداری اسلامی وجود ندارد که از نیازهای روز جامعه است.

*حیله های ربا و راه کارهای برون رفت از آن

وی در بخش دیگر از سخنان خود به موضوع حیله های ربا پرداخت و گفت: با مراجعه به قرآن و روایات درباره ربا و حیل ربا به دو مسئله به صورت واضح خواهیم رسید که حیله های ظاهری و جایگزین های واقعی می باشد.

عضو شورای فقهی بانک مرکزی تصریح کرد: خداوند متعال و اسلام با مقصد که عبارت از سودبردن مردم است، مخالفتی ندارند؛ بلکه راه رسیدن به مقصد را مورد نظر قرار داده که اگر مسیر، ربا باشد، دارای مشکل است.

حجت الاسلام والمسلمین موسویان بیان داشت: افراط و تفریط در موضوع حیله های ربا وجود داشته و برخی نیز به این حیله ها اعتقاد و راه هایی برای آن عنوان کرده اند.

وی اظهار داشت: باید راه های گوناگون برای عرضه مسیرهای جدید را آزمایش و ارائه کرد تا بتوان به راهی درست و شرعی دست پیدا کرد.

*نظارت های پولی در کشور کم است

عضو شورای فقهی بانک مرکزی ابراز داشت: متأسفانه در کشور نظارت های پولی ما کم بوده و باید بیشتر به آن توجه شود.