خبرگزاری«حوزه»، در راستای تبیین اقتصاد مقاومتی، اندیشه های اقتصادی امام علی(علیه السلام) را به قلم دانشمند فرهیخته مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد دشتی(ره) منتشر می کند

بايد راه و رسم امامان معصوم عليه السلام بدرستى ارزيابى شود تا آداب و رسوم فردى و اجتماعى ما بر اساس قرآن و وحى الهى تنظيم گردد زیرا درسایه این راه ورسم از هر گونه افراط و تفريط مصون خواهیم ماند .

امام على عليه السلام گروهی را که از حرام خوارى و توليد ناروا پرهيز نداشتند محكوم مى كرد و همواره آنان را از این کار برحذر می داشت ، امّا خود همواره به كار و تلاش و توليد مى پرداخت .

بيشترين رقم چاه ها را در مدينه و اطراف مدينه و در كنار جادّه هاى عمومى آن روز كند و به آب رسيد و آنگاه كه آب چونان گردن شتر فوّاره مى زد، آنرا وقف مى كرد.

با دسترنج خود هزار بنده را خريد و آزاد كرد.با كار و توليد و در آمد شخصى خود براى فقراء بى خانمان مدينه خانه خريد، مشكل مسكن عمّه ها و خاله هاى خود را حلّ كرد و براى فرزندان خودش خانه و وسائل زندگى فراهم كرد.

يعنى گروه اوّل را از اينكه كار و توليد دارند نكوهش نمى كند بلكه در چگونگى توليد هدايت مى كند كه :

از راه هاى حلال سرمايه بدست آورندو پس از كسب سرمايه ، دست جامعه را بگيرند.

گروه دوّم رانيز محكوم مى دانست كه بر سنّت رسول خدا پا نمى فشارند، زيرا با ترك دنيا و داشتن روح انزوا نمى توان مشكلات اجتماعى را حل نمود.

گروه سوّمى نيز وجود دارند كه با سيره و راه و رسم زندگى امام على عليه السلام بايد ارزيابى گردند.

 این ها به كار و توليد اعتقاد دارند و در توليد و سازندگى نيز موفّق هستند امّا نسبت به صدقه دادن ، انقاق و ايثار، وقف زمين و خانه و دارائى هاى خود راه افراط مى پيمايند.معتقدند كه : هر چه داريم بايد به ديگران بدهيم ، و براى خود نبايد چيزى ذخيره كرد.

به دنيا و اموال دنيا و آينده فرزندان خود به نوعى بى تفاوتند نه آنكه از كار و توليد چون گروه دوّم روى گردانند بلكه مى گويند : همه چيز را بايد در راه خدا داد.

امام على عليه السلام با اين گروه نيز حرف ها دارد و اين تفكّر را نمى پذيرد، و در عمل ، زندگى خانواده و فرزندان خود را نيز تامين مى كند.

*توجه به خودکفایی زنان و فرزندان

امام وقتى به شهادت مى رسد و چشم ها را فرو مى بندد كه زنان و فرزندان او با دسترنج او تامين مى باشند،

یعنی نه از بيت المال و اموال عمومى تغذيه مى كنند، و نه به ديگران محتاجند ، بلكه خودكفائى و سربلندى آنان از دسترنج و كار و توليد حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام است ،

درست است كه امام در انفاق و ايثار بى همانند است، و سه شبانه روز غذاى خود را به گرسنگان مى بخشد،و ديگران در را برخود مقدّم مى دارد و باغات احداث شده را بنفع فقراء به فروش مى رساند امّا به استقلال و خودكفائى زنان و فرزندان خود نيز مى انديشد، باغات سرزمين يَنبَع را وقف زنان و فرزندان خود مى كند كه زندگى آنان آبرومندانه تامين شود.

اين باغات را نه مى فروشد و نه هديه مى كند و نه به فقراء مى بخشد بلکه براى تاءمين زندگى فرزندان خود وقف مى كند و وقف نامه آن را بگونه اى تنظيم مى كند كه زمين و درختان را نفروشند، اصل سرمايه هميشه موجود باشد و تنها از بهره و ميوه و درآمد آن استفاده كنند.

پس اين حركت حساب شده اقتصادى نسبت به آينده زن و فرزندان خويش را بايد بدرستى مورد ارزيابى قرار داد كه (اعتدال گرائى ) در وقف و انفاق نيز يك ضرورت است .

از بخل و حسد بايد پرهيز داشت و از افراط در انفاق و وقف نيز بايد دورى كرد كه قرآن كريم خطاب به رسول خدا صلى الله عليه و آله مى فرمايد : وَ لا تَجعَل يَدَكَ مَغلُولَةً اِلى عُنُقِكَ وَلا تَبسُطهَا كُلَّ البَسط

(نه دست از انفاق كردن بردار و نه در انفاق زياده روى كُن .

هم به فقراء و مستمندان جامعه كمك و يارى فرما و هم نيازهاى خود و خانواده خود را از ياد نبر تا سربار جامعه نباشند.

در نامه 24 نهج البلاغه امام على عليه السلام باغات سرزمين يَنبَع را وقف فرزندان و زنان خود مى كند تا زندگى آنها تاءمين شود.پس كار و توليد، داشتن و توانائى اقتصادى، رسیدن به نيازهاى زندگى زن و فرزند و  تاءمين زندگى در كنار تاءمين زندگى فقراء يك ضرورت است .

*  وصيّت نامه اقتصادى امام على عليه السلام  

* الوصايا الاقتصادية

هذَا مَا اءَمَرَ بِهِ عَبدُ اللّهِ عَلِيُّ بنُ اءَبِي طَالِبٍ اءَمِيرُ المُؤ مِنِينَ فِي مَالِهِ، ابتِغَاءَ وَجهِ اللّهِ، لِيُولِجَهُ بِهِ الجَنَّةَ، وَيُعطِيَهُ بِهِ الاَْمَنَةَ.

منها : فَإِنَّهُ يَقُومُ بِذلِكَ الحَسَنُ بنُ عَلِيٍّ يَاءكُلُ مِنهُ بِالمَعرُوفِ، وَيُنفِقُ مِنهُ بِالمَعرُوفِ، فَإِن حَدَثَ بِحَسَنٍ حَدَثٌ وَحُسَينٌ حَيُّ، قَامَ بِالاَْمْرِ بَعْدَهُ، وَاءَصْدَرَهُ مَصْدَرَهُ.

وَإِنَّ لاِبنَى فَاطِمَةَ مِن صَدَقَةِ عَلِيٍّ مِثلَ الَّذِي لِبَنِي عَلِيٍّ، وَإِنِّي إِنَّمَا جَعَلتُ القِيَامَ بِذلِكَ إِلَى ابنَي فَاطِمَةَ ابتِغَاءَ وَجهِ اللّهِ، وَقُربَةً إِلَى رَسُولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله ، وَتَكرِيما لِحُرمَتِهِ، وَتَشرِيفا لِوُصلَتِهِ.

وَيَشتَرِطُ عَلَى الَّذِى يَجعَلُهُ إِلَيهِ اءَن يَترُكَ المَالَ عَلَى اءُصُولِهِ، وَيُنفِقَ مِن ثَمَرِهِ حَيثُ اءُمِرَ بِهِ وَهُدِيَ لَهُ، وَاءَلا يَبِيعَ مِن اءَولاَدِ نَخِيلَ هذِهِ القُرَى وَدِيَّةً حَتَّى تُشكِلَ اءَرضُهَا غِرَاسا...

 اين دستورى است كه بنده خدا على بن ابيطالب ، اميرمؤ منان نسبت به اموال شخصى خود، براى خشنودى خدا، داده است ، تا خداوند با آن به بهشتش در آورد، و آسوده اش گرداند.

 همانا سرپرستى اين اموال بر عهده فرزندم حسن بن على است ، آنگونه كه رواست از آن مصرف نمايد، و از آن انفاق كند، اگر براى حسن حادثه اى رخ داد و حسين زنده بود، سرپرستى آن را پس از برادرش به عهده گيرد، و كار او را تداوم بخشد.

پسران فاطمه از اين اموال به همان مقدار سهم دارند كه ديگر پسران على خواهند داشت ، من سرپرستى اموالم را به پسران فاطمه واگذاردم ، تا خشنودى خدا، و نزديك شدن به رسول اللّه صلى الله عليه و آله و بزرگ داشت حرمت او، و احترام پيوند خويشاوندى پيامبر صلى الله عليه و آله را فراهم آورم

* ضرورة حفظ الاموال

و با كسى كه اين اموال در دست اوست شرط مى كنم كه اصل مال را حفظ نموده تنها از ميوه و درآمدش بخورند و انفاق كنند، و هرگز نهال هاى درخت خرما را نفروشند، تا همه اين سرزمين يك پارچه زير درختان خرما بگونه اى قرار گيرد كه راه يافتن در آن دشوار باشد...

 حال بايد از متفكّران جامعه و از معلّمان اخلاق پرسيد چه مقدار اينگونه از ارزش هاى متعادل را ترويج مى كنيم ؟

در مباحث خود چه مقدار مردم را به توليد درست يا ترك دنيا فرا مى خوانيم ؟

آيا داشتن و توانائى اقتصادى را چه مقدار بعنوان يك ارزش مطرح مى كنيم ؟

و چه مقدار تحت تاءثير تبليغات سوء رهبانيّت مسيحى ، و ترك دنياى تصوّف قرار گرفته برخلاف سيره عملى حضرت امام على عليه السلام همگان را به ترك دنيا تشويق مى كنيم ؟